Bakanlık teşvik getirdi 95 ceviz bahçesi kuruldu

Kezban KARABOĞA

İSTANBUL - Ceviz yatırımına patlama düzeyinde ilgi var. Özellikle Tekirdağ, Tokat, Denizli, Bitlis, Kırşehir, Çanakkale, Gümüşhane ve Bingöl'de hızla yeni ceviz bahçeleri kuruluyor. Ege Bölgesi'nde çok sayıda zeytinliğin cevize çevrildiği, ceviz yatırımı yapmak için bölgesinden göç edenlerin olduğu anlatılıyor. Yatırım yapanlar arasında Ramsey, Ataman, Naksan gibi gruplar da var.

Ceviz ithalatı 50 bin tona dayanınca Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü'nce (OGM) Ceviz Eylem Planı hazırlamıştı. Proje sonuç vermeye başladı. Planı kapsayan 2012-2016 yılları arasında 5 milyon adet ceviz fidanının dikilmesi yani iç piyasada üretimin artırılması  hedefleniyor. Plan ile birlikte üreticilere proje yapım bedeli, arazi hazırlığı, fidan bedeli ve dikimi ve 3 yıllık bakım ve ihata destekleri sağlanıyor. Örneğin Çevre ve Orman Bakanlığı ağaçlandırma projeleri çerçevesinde ceviz yetiştiriciliği için 49 yıllığına ücretsiz alan tahsis ediyor. Tarım Bakanlığı ise fidanların yarı ücretini ödüyor. Teşvik  olunca ceviz yatırımcısında da patlama yaşanıyor. Bahçeler, zeytinlikler bozulup ceviz bahçeleri kuruluyor. Özellikle İstanbullu iş adamlarının Trakya'da büyük arazileri kiralayarak cevize yatırım yaptıkları konuşuluyor. Cevize yatırım yapan iş adamları arasında Ramsey, Ataman, Naksan gibi aileler var. Ceviz yatırımlarında özellikle Chandler en popüler tür. Ayrıca Pedro, Fernor ve Fernette gibi geç yapraklanan çeşitler de kullanılıyor. Ceviz yatırımının geri dönüşü için ağaçların en az 5 yaşına gelmesi gerekiyor.  

2 milyon harcama yapıldı

OGM tarafından hazırlanan eylem planı kapsamında 2012 yılında Türkiye genelinde 2.500 hektar alana 340.000 adet ceviz fidanı dikildi. En çok dikim Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü bölgesinde gerçekleştirild. Fakat asıl gelişme ceviz özel ağaçlandırma projelerindeki artışta yaşanıyor. OGM'nin DÜNYA'ya verdiği bilgilere göre ceviz eylem planı açıklandıktan sonra ceviz özel ağaçlandırma projelerine 1.8884.925 lira yani yaklaşık 2 milyon lira tahsis yapıldı. OGM, tahsislerin bu miktarda kalmasını özel ağaçlandırmaya konu edilen sahaların hak sahipliği aşamasında olmasına bağlıyor. Bugüne kadar 95 üretici yeni ceviz yatırımı yaptı. 1150 adet proje ile 12.943 dekar alanda ceviz özel ağaçlandırması yapıldı. OGM,  2012 yılında ceviz eylem planı kapsamındaki çalışmalar için 12.5 milyon lira harcadı,  800 kişiye ceviz yetiştiriciliği eğitimi verdi.
Ceviz yatırımlarında özellikle Chandler en popüler tür. Ayrıca Pedro, Fernor ve Fernette gibi geç yapraklanan çeşitler de kullanılıyor. Ceviz yatırımının geri dönüşü için ağaçların en az 5 yaşına gelmesi gerekiyor

İhracat yok, ithalat 50 bin ton

Türkiye 2011/2012 piyasa döneminde 211.460 ton ceviz tüketti. Türkiye'nin ceviz ihracatı yok denecek kadar az. Ürettiğini tüketiyor. Ancak asıl yakıcı sorun ceviz ithalatında yaşanıyor. Bu durum ithalat rakamlarından gözlemlebiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre Türkiye,  2011/2012 piyasa döneminde 46.338 bin ton ceviz ithalatı yani yaklaşık 50 bin ton ceviz ithalatı yaptı. ithalatın büyük bölümü İran'dan yapılırken, Avrupa Birliği ülkelerinden sadece 3 bin ton ceviz alındı.
TÜİK'in rakamlarına göre Türkiye'nin ceviz ithalatı 2012 yılında yaklaşık 50 bin ton. Ancak sektörden uzmanlar Türkiye'nin ceviz ithalatının kaçak girişler ile birlikte 100 ile 150 bin ton arasında olduğunu ifade ediyor. Cevizin  özellikle İran'dan yasa dışı yollarla Türkiye'ye girdiğini belirten üreticiler, cevizin fiyatının düşük olmasının nedeninin özellikle bu kaçak girişlerin olduğu vurguluyor. Türkiye'de üreticiler kaçak girişler nedeniyle iç piyasada kendi ürünlerinin para etmediğini vurguluyorlar.

Doğu, piyasayı Ege'ye kaptırdı

Sektörde özellikle ceviziyle meşhur Van'ın ve Kırşehir'in yaş ceviz piyasasındaki üstünlüklerini Ege Bölgesi'ne kaptırdığı ifade ediliyor. Cevizlikleri olan çiftçilere göre bu durumun nedeni, Ege'nin ürününü piyasaya daha erken çıkartması olarak gösteriliyor. Ceviz yatırımcılarına büyük arazilerde en az 100 dönüm arazide tarım yapmaları tavsiye ediliyor.

Damla sulamaya Ziraat'ten 7 yıl vadeli faizsiz kredi

Ceviz yatırımclığına o kadar fazla talep var ki teşvikler ile birlikte bankalarda kredi yarışına girdi. Örneğin devlet 10 dönüm ve üzeri sertifikalı fidanla kapama bahçe kuranlara sertifikalı fidan kullanım desteği vermektedir. Bu destek geri ödemesiz hibe şeklinde. Damla sulama tesisi kuracaklara Ziraat Bankası 7 yıl vadeli faizsiz kredi veya devlet maliyetin % 50’sini hibe, kalanını uzun vadeli ve düşük faizli kredi vererek destekliyor. Ayrıca devlet, hazine ve orman arazilerini Kapama Bahçe (tek çeşit ürün ile oluşturulan bahçe) kuracaklara uzun vadeli olarak tahsis etmektedir.  Gerek tahsis edilen bu yerlere gerekse tapulu veya kiralık yerlere devlet, proje yaptıranlara çok uygun koşullarla kredi vererek destek vermektedir. Tüm bu destek ve kredilerden faydalanabilmek için Ziraat Odalarına kayıt yaptırıp Tarım İl Müdürlüğü veya Tarım İlçe Müdürlüklerine başvurmak ve Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kaydolmak gerekiyor.