Anadolu’nun doyurduğu İstanbul tarıma dönüyor

Emel YİĞİT

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe’nin İstanbul’da 172 bin 880 futbol sahası büyüklüğünde doğal ve tarımsal arazisinin yok olma tehdidiyle karşı karşıya olduğunu söylediği paylaşımı dikkati bir kez daha İstanbul’un tarımına çekti. Dışarıdan bakıldığında İstanbul bir metropol ancak şehrin pek çok yüzü var. Ve bu yüzlerden biri tarımsal üretimde de önemli bir yere sahip olması.

İstanbul'un toplam tarım alanı 750 bin dekar. TÜİK 2021 Bitkisel Üretim İstatistiklerine göre; bunun 687.349 dekarlık kısmı tarla bitkileri alanı (yüzde 91,6), 6.229 dekarlık kısmı nadas alan (yüzde 0,8), 28.349 dekarlık kısmı sebze alanı (yüzde 3,8), 27.437 dekarlık kısmı meyve alanı (yüzde 3,7) ve 509 dekarlık kısmı süs bitkileri alanı (yüzde 0,1) olarak kullanılıyor.

Hububat ve yağlı tohumlu bitkiler üretiminde; Silivri, Çatalca, Arnavutköy, Büyükçekmece, sebze, süs bitkileri ve örtü altı yetiştiriciliğinde; Beykoz, Sarıyer, Şile, Tuzla, Pendik (Göçbeyli) ilçeleri ön plana çıkıyor.

DÜNYA Gazetesi'nin sorularını yanıtlayan İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürü Ahmet Yavuz Karaca “İstanbul’un sanayi, ticaret ve hizmetler gibi tarım dışı sektörlerdeki çok yüksek gelişmişlik düzeyi; tarımsal üretimi birçok ilden fazla olsa da tarımda ön plana çıkmasına engel oluyor. Halbuki İstanbul birçok tarımsal üründe ülke sıralamasında yukarılarda yer alıyor” diyor.

Karaca, İstanbul’un bitkisel üretimde Türkiye genelinde önemli bir noktada olmakla beraber; 15 milyonu aşkın yerleşik nüfusunun yanında, 20 milyonu geçen hareketli nüfusu ile tüketimin de merkezi olduğuna dikkat çekiyor. Her ne kadar İstanbul birçok tarımsal üründe ülke sıralamasında yukarılarda olsa bile, kendi kendine yetemediğini kaydeden Karaca, şehrin tarımsal ürünlere olan ihtiyacını diğer illerden karşıladığını söylüyor.

İstanbul sebze ve meyve halleri Türkiye bitkisel üretiminin merkezi konumunda. Karaca’nın değerlendirmesine göre İstanbul ilindeki haller, pazarlar ve marketlerde yapılan denetimler ve alınan numuneler bütün Türkiye üreticilerinin röntgenini önümüze koyuyor.

29 proje hayata geçirildi

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Tarımsal Üretimin Arttırılması Projesi” kapsamında Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projesi başlığı altında 2022 yılında İstanbul’da toplam bütçesi yaklaşık 16 milyon 500 bin lira olan 29 ayrı bitkisel üretim projesi hayata geçirildi. Hünnap, böğürtlen bahçesi kurulumu, ahududu, adaçayı üretimi gibi birçok projeye destek verildi.

Ahmet Yavuz Karaca, ekosistemi etkileyen küresel sorunlarla mücadelede “Kent Tarımı”nın önemli bir kilit taşı olduğunu söylüyor. Kent Tarımı, şehir halkının üretilen güvenilir gıdalara doğrudan ulaşmasını sağlıyor, gıda üretimi ile tüketimi arasındaki mesafeyi kısalttığı ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik ettiği için emisyonu azaltıyor ve karbon ayak izini düşürüyor. Karaca, İstanbul'un yerleşik ve hareketli nüfusunu göz önüne alarak tarımsal ürünler açısından kendi kendine yetebilen bir il olması amacıyla “Kent Tarım”ı kapsamında 2023 yılında da projelerin uygulanmaya devam edeceğini vurguluyor.

Bu kapsamda şehirde dikey tarım üzerine çalışmalar “İstanbul Kapalı Dikey Tarım Uygulama Merkezi” Projesi ile başlatılmış durumda. İstanbul ili Kağıthane ilçesi Merkez Mahallesinde bulunan Yeni Kültür Merkezi Kompleksi’nin -8. Katındaki toplam 700 metrekarelik otopark alanında kurulan proje, -30 Metre derinlikte kurulan tesis dünyanın en derin ikinci kapalı dikey tarım alanı konumunda.

İstanbul kanola üretiminde önemli bir yere sahip

Türkiye’de üretilen kanola (Kolza) üretiminin yüzde 6,8’si 9.462 ton ile İstanbul’da üretiliyor. Bu yönüyle il Kanola (Kolza) üretimi yönünden Marmara’da 4., Türkiye’de 5. sırada bulunuyor.

Marmara’da üretilen kuş yemi üretiminin yüzde 100’ü 78 ton ile İstanbul’da üretiliyor. İstanbul bezelye üretimi bakımından Marmara’da 1. Türkiye’de 3. sırada.

Türkiye’de üretilen şebboy (Kesme) üretiminin yüzde 48,8’ü 3.614.200 adet ile İstanbul’da üretiliyor. Şebboy (Kesme) üretimi bakımından İstanbul Marmara ve Türkiye’de 1. sırada bulunuyor.

Lilyum (Zambak) üretiminin yüzde 43,6’si 3.455.500 adet ile Anemon (Manisa Lalesi) üretiminin yüzde 22,1’i 288.000 adet ile İstanbul’da üretiliyor. Her iki üründe de İstanbul Marmara’da 1. Türkiye’de 2. sırada.

Türkiye’de üretilen İris (Kesme) üretiminin yüzde 100’ü 120.000 adet ile İstanbulda üretiliyor. Bu yönüyle İstanbul İris (Kesme) üretimi bakımından Marmara’da 1. Türkiye’de 1. sıradadır.

(TÜİK 2021 Bitkisel Üretim İstatistiklerine göredir. 2022 yılı TÜİK verileri İl bazında henüz açıklanmadı.)