BES 'kaymaklı ekmek kadayıfı' haline geldi

 

 

 

 

İSTANBUL - Bireysel Emeklilik Sistemi'nde( BES) yeni dönem 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle başlıyor. Artık 18 yaşından büyük herkes BES'e girebilecek. Sisteme en büyük katkıyı yapması beklenen devlet  esteği ise yüzde 25 olarak bir havuzda katılımcı  adına biriktirilecek. AvivaSA Emeklilik ve Hayat CEO'su Meral Eredenk, yeni dönemde beklentilerin bugünden yarına hemen gerçekleşmeyeceği hatırlatmasını yaptı. Eredenk,  BES'in en büyük rakibinin gayrimenkulolduğunu belirterek, "Emeklilik garantisi olarak insanlar hep o tarafı düşünüyor.

Ev alırım, değerlenir satarım vb gibi düşünceleri var. Tamam herkesin  evi olması çok iyi ama yatırım alternatifi olarak ev almak yerine biraz  da BES'i düşünmeliyiz. İstediğin an nakde çevir, yüzde 25 devlet katkısını  da al ki buradaki getirileri artık sizler de görebiliyorsunuz. Sistem istediğimiz düzenlemeler artık bir kaymaklı ekmek kadayıfı haline geldi "diye konuştu. AvivaSA Emeklilik ve Hayat CEO'su Meral Eredenk, BES'te yeni dönemi  ve AvivaSA'nın hedeflerini DÜNYA ile paylaştı.

 

BES'teki değişiklikte iki boyut olduğunu söyleyen Eredenk, " Bir tarafı olumlu, diğer tarafı yine müşteriye olumlu ama şirketlere olumsuz yansıyan bir taraf. Kısmen olumsuz olan tarafta indirilen fiyatlarımızla daha fazla müşteri geleceği umudumuz da var. Ama bu hemen bir günde olacak bir şey değil. Bunu duyura bilmek için çok reklam ve tanıtım yapmak lazım. Bunu herkese defalarca anlatmamız lazım. Kendimizi tekrar ediyormuş hissinden  sıyrılarak yapmamız lazım. Budüşen kar marjları ile nasıl tanıtım bütçesi ayıracağız tabiiki soru işareti ama kısıtlı olan bütçemizi yılın başında kullanıp bunun tüm yıl etkisinin devamını planlıyoruz" dedi.

 

Sistemin beklenen ve hedeflenen yerlere ulaşabilmesi için üç şart olduğuna değinen Eredenk şunları söyledi: "2002 yılında işe başlarken 10 senelik vade konuşuyorduk. 10 milyar dolar bandını yakalarız diyorduk ve bunu 10 sene sonunda yaptık ve bunu büyük bir dünya krizi içinde yaptık. 2023 hedefi dedik ve yeni değişiklikler öncesi bu hedefi 140 milyar lira diye koyduk. Yeni düzenlemelerle ile ise fon büyüklüğünü 300 milyar liraya çıkardık. Tabiki bunu derken, birinci olarak devlet desteği çok önemliydi, ikincisi kurumsal katılımlar mutlak olarak olmalıydı ve üçüncü vakıf ve sandıklar. Bu üçü için gerekli tüm çalışmalar yapıldı. Ve artık sistem kaymaklı ekmek kadayıfına dönüştü diye bileriz. Bir de tabiiki kıdem tazminatı konusu olsaydı tam olurdu ama sanki bunun için biraz daha zaman var gibi." 

 

BES'in herkes için belli bir ölçeği yakalamak zorunda olduğuna değinen Eredenk, "Cari açık sorununu, tasarruf açığını kapatmak için, devletin uzun vadeli tahvil ve bonoları alabilmek için, faizsiz sukuk kağıtlarının rahatça piyasada dönebilmesi için bu büyüklüklerin yakalanması şart onun için de eğitim şart. Devletin bu işe el uzatması lazım" dedi.

 

 

 

 

İlk olarak devlet katkı payının çok  önemli olduğuna dikkat çeken Eredenk, "Biliyorsunuz böyle bir avantaj vardı ama sistemde olanların anca  yüzde 30' u kullanıyordu. Yüzde 70'i kullanmıyordu çünkü çok bürokrasi vardı, kağıt vardı. Ayın belli günlerini  kaçırdınız mı kullanamıyordunuz vs. Ayrıca yıl sonuna toplu ödeme yapmak isteyen şirketler vardı bu birçok sorun yaratıyordu. Bunlar artık kalktı. Artık otomatik olarak hesabınıza yatacak  destek rakamı. Aynı zamanda yeni sistemde vergi mükellefi olmak gerekmiyor. Herkes yapabilecek. 18 yaş üstündeki herkes" dedi.

 

 

 

Sistemin büyüyebilmesinin önündeki ikinci konunun kurumsal katkıtarafındaki gelişmeler olduğunu söyleyen Eredenk, "Geride kalan 10 senede sektör olarak işin bireysel kısmında mühim bir yol aldık. Kurumsal olarak ta AvivaSA olarak en büyük pay bizde olduğu için bu tarafın gelişimi için en büyük yatırımı ve eğitim katkısını yaptık ve bunun getirilerini toplayabildiğimiz kadar topladık. Ama daha yolun başındayız. ABD veya İngiltere ile karşılaştırdığımız zaman, oralarda devlet sosyal güvenliğinin yanında işveren destekli bir plan var ve üç bireysel emeklilik var. Bizde kurumsal plan henüz istenen seviyeye çıkmadı. 1000 firma varsa 650'si bizde. En büyükleri, çok uluslular, Sabancı Grubu vs bizde. Bunun faydası neydi, vergiden düşebiliyor, çalışanına şunu söyleyebiliyor şirket, "maaşının yüzde 3'ü kadar BES'e katkıda bulunacağım ama senin şu kadar yıl benimle çalışman lazım. Erken ayrılırsan bunu ödemem." Bunu deme  hakkını biz anca 2009'da öğretebildik şirketlere. Bu tarihten önce girenler şirketleri ayrıca kutlamak isterim. Vergi avantajı çok önemli  görülmeyebiliyordu fakat 2009'dan sonra bu değişti. Hazine o zaman bunu 5'le sınırladı. Bunu yeni kanunda 7 yıla çıkarabildik. Artık işveren 7 yıla kadar bu parayı kendinde tutabilecek" şeklinde konuştu.

 

 

Üçüncü konunun vakıf ve sandıklar olduğunu söyleyen Eredenk, "Bugün ülkemizde emekli sandığı gibi çalışan özel sandıklar var. Bunlara devlet bu fonlarınızı BES'e devredebilirsiniz diye bir hak tanıdı. Tanımasaydı BES'e devrinde minimum yüzde 15 stopaj ödeyerek aktarmaları gerekecekti. Bu süreç Haziran 2015'e uzatıldı. Burada 7-8 milyar TL fon olduğu düşünülüyor. Bunların eldeki birikimle vaat ettikleri ödemeler arasında büyük fark var. Devlette bundan da endişe ediyor" dedi.

 

 

 

 

 

BES'in en büyük rakibinin gayrimenkul olduğuna değinen Meral Eredenk, "Emeklilik garantisi olarak insanlar hep o tarafı düşünüyor. Ev alırım, değerlenir satarım vb. gibi düşünceleri var. Fakat 2008 krizine baktığımızda mortgage krizi nedir, şişirilmiş bir gayrimenkul piyasası, sanal olarak yatırılmış kredi dünyası. Ondan önceki ilk basamakta ise Türkiye'deki gibi, gayrimenkul fiyatları hep şişiyordu. Ama artık ülkemizde de böyle değil. Gayrimenkul fiyatları artık arz fazlası nedeniyle aşağı döndü. Her dakika kiracı da bulunmuyor, bulsan da düzgün kira geliri alabilecekmisin gibi birçok bilinmez var. Bu hikaye çok yaşanacak ve tekrar edilecektir. Tamam herkesin evi olması çok iyi ama yatırım alternatifi olarak ev almak yerine biraz  da BES'i düşünmeliyiz. İstediğin an nakde çevir, yüzde 25 devlet katkısını da al ki buradaki getirileri artık sizler de görebiliyorsunuz. Sistem istediğimiz düzenlemeler artık bir kaymaklı ekmek kadayıfı haline geldi" diye konuştu.

 

 

Kurumsal tarafın zorunlu olmak gibi bir şekle dönüşmesi olasılığını sorduğumuz Meral Eredenk, "Zorunluluk bu işte kıdem tazminatının BES'e dönüşme modelinin başlangıcıdır. Zorunlu olarak yapılsın, kıdem tazminatında belli avantajlar verilsin işverene. Burada biraz daha çalışmak lazım üzerinde. Çok net olarak birçok ülkede zorunludur. ABD'de adı 401 K mesela. İşsizlik azaldığı için değerli bir çalışanı elinde tutmak işveren için ayrıcalık oluyor. Rekabetin olduğu sektörlerde bu böyle oluyor. Düşen enflasyon ve düşen faiz oranları ile aslında maaşın yüzde 3 ü kadar ekstra bir ödeme kıymetli hale geliyor. Bugün yüzde 6-7 zam düşünülen ortamda üstünde yüzde 3'lük ek çok önemli bir hal alıyor. Çok iyi bir eleman için yüzde 3 önemli oluyor. Önümüzdeki 7 yılda her yıl yüzde 3 ekstra almak, devlet katkısı almak ve bunları vergiden düşmek bunlar kurum katkılıların artışı için avantajlı bir paket haline geleceğini gösteriyor" diye konuştu. 

 

 

Düşen ücretlerin şirketlerde kâr sorunu yaratıp  yaratmayacağını sorduğumuz Eredenk, "Tabiki sermayedarlar kârı mutlaka soruyor. Bana göre şu anki bu manzara ve bu hızla, mutlak konsolidasyon şart. Birleşmeler olmak zorunda. Banka kaynağı olmayan şirketin yaşama şansı oldukça zor. Bizim direkt satış teşkilatımız var ve bu sektör içinde çok büyük. 45 bin civarında bu rakam. Bu Türkiye ölçeğinde büyük ve bunu çevirmekte zorlanıyoruz mevcut fiyatlarla. Ortak sormayacak mı soracak tabii. Bu anlattığımız hikayelerin sonunda ortaya çıkan 300 milyar TL'ye çıkması planlanan rakamlarla büyümenin hızlanması ile o büyüklükler bizim toplam giderlerimizi karşılamaya yetecek gibi. Marjlar daralacak ama hacimler büyüyeceği için yine aynı parayı daha çok iş yaparak satarak aynı parayı kazanacağız ama bu bugün olmayacak" dedi.

 

 

Sistemin güvenilirliğine yönelik olarak "Biz SGK'daki açığı anlatarak insanlara BES'in güvenilirliğini anlatıyoruz" diyen Meral Eredenk sözlerini şöyle sürdürdü: "Aynı durum vakıflarda da var. Gün geldiğinde nasıl biriken paralarını alabilecek bu büyük bir soru işareti. Bu nedenle BES bu sistemlerde en güvenli sistem. Şimdi de sen 100 lira yatır, devlet te 25 lira yatırsın. Biz ikisine de getiri sağlayalım diyoruz. Bu gelir yüzde 30-40'lara ulaşabiliyor. Ve anlamlı bir şey oluyor. Bunun üstüne kaymaklı kadayıfa dönüştüren de bize uygun olmayan ama vatandaş için çok önemli olan kesintiler yüzde 2'lere indi ki bu yok denecek kadar düşük oldu. Fon yönetim ücretleri düşürüldü. Bunlarda şirketlerin ayakta kalabilmesi açısından minimum makul bir rakam diye düşünüyorum."

 

 

2013 yılına yönelik sektör ve AvivaSA  beklentileri paylaşan anlatan AvivaSAEmeklilik ve Hayat CEO'su Meral Eredenk, "Sektörün büyüklüğü yeni şirketlerin girmesiyle hızlı büyüyeceğini varsaymamız lazım. Fakat onlar hazır müşteriyi transfer etmeyi tercih ediyorlar. Kendi ekiplerini, kendi müşterilerini yaratmak yerine kolaycılığa kaçarak böyle bir yol izliyorlar. 2013 yılında sektörde yüzde 30'a yakın bir büyüme öngörülüyor. Bu da bugün 20 milyar TL'yi aştık dersek, 30 milyar liraları yakalamak zor görünüyor, 25-27 milyar lira bandı sektör büyüklüğü için düşünülen bir büyüklüktür. Eğer çok iyi tanıtıp  anlatabilirsek, yüzde 50'lik büyümeyide hayal etmemiz lazım. Biz ise yüzde 20-21 bandındaki pazar payımızı korumak istiyoruz. Katılımcı sayımızı 600 bine, fon büyüklüğümüzü 3.6 milyar TL'ye en iyimserde ise 5 milyar TL'ye çıkarmayı hedefliyoruz. Şirket olarak yeni yılda bir çok fon çalışmamız olacak. Öncelikli olarak altın. Özellikle

faizsiz gelir düşünen yatırımcılara yönelik fon çalışmalarımız var" dedi.