SETBİR Başkanı Coşkun: Süt ve et hayvancılığı desteklenmeli

Mehmet H. GÜLEL

Süt ve et hayvancılığında yaşanan gelişmeler bir­birlerini doğrudan et­kiliyor. Süt ve ette arz fazlası ve ya arz eksikliği üretimde­ki dengeyi bozuyor. Bunun so­nucunda son dönemdeki et fi­yatlarındaki artış gibi bir tab­lo ortaya çıkıyor. Tüketiciler et ve sütü daha pahalıya tüket­mek zorunda kalıyor.

DÜN­YA’ya konuşan SETBİR Yö­netim Kurulu Başkanı Dr. İsa Coşkun, süt ve et hayvancılığın birbirine sıkı sıkıya bağlı sek­törler olduğunu, birinde yaşa­nan olumlu gelişmeler diğerini doğrudan destekleyebildiğini belirtti.

Yurtiçinde süt hay­vancılığı işletmelerinden alı­nan erkek hayvanların besilik olarak yetiştirilmesi önemli bir kaynak oluşturduğuna vur­gu yapan Coşkun, “Kırmızı ete baktığımızda eskiden beri hep dile getirilen “Dünyada sı­ğır eti ucuz, biz­de çok pahalı” söyleminin irdelenmeye ihtiyacı var. Zira bizim tüketim alışkanlık­larımızla diğer ülkelerin tüke­tim alışkanlıkları ve sığır eti tüketimlerinin bu ülkelerdeki diğer et çeşitlerine oranla pa­zar paylarının incelenmesi ge­rekir.

Bizim sığır etimizin, kü­çükbaş ve beyaz etten başka bir alternatifi yok. O yüzdendir ki ancak 'anası olmadan danası olmaz' diyerek süt hayvancılığı ile et hayvancılığının destekle­nebileceğini öne sürmekteyiz. Ancak artık bu gerçeği değiş­tirmenin zamanı geldi ve Ta­rım ve Orman Bakanlığı da bu çerçevede ‘Kırsalda Bereket, Hayvancılığa Destek Projesi’ni başlattı” dedi.

“ESK, piyasanın ihtiyaçlarını karşılamada katkı sağladı”

Türkiye’de 2024 yılında süt işletmelerinin topladığı inek sütü miktarının bir önceki yı­la göre yüzde 9,9 ar­tarak 11 milyon 233 bin 466 tona yükseldiğini kaydeden Coşkun, 2024 yı­lı kırmızı et üretim istatis­tikleri de henüz açıklanma­dığını aktardı.

2023 yılına ait kırmızı et üretim istatistik­leri bir önceki yıla göre yüzde 8,8 artarak 2 milyon 384 bin 47 tona ulaştığını hatırlattı. Daha önce yaptıkları değer­lendirmelerde 2023’ün besi işletmeleri için besi mater­yali temini açısından zor bir yıl olabileceğini vurguladık­larını belirten Coşkun, “2024 yılının başında Tarım ve Or­man Bakanlığının, Et ve Süt Kurumu (ESK) aracılığıyla bir kota ve planlama sistemi dahilinde besilik ithalatını sürdürme kararı, et sektörü için önemli bir destek meka­nizması oldu.

ESK, 2024 yı­lı boyunca besilik canlı hay­van ithalatını sürdürdü. Buna ilave olarak piyasalardaki fi­yat dalgalanmalarını denge­lemek için karkas et ithalatı da yaptı. Bu adımlar, piyasa­nın ihtiyaçlarını karşılamada önemli katkılar sağladı. Hay­vancılıkta destekleme mode­li 2024’te 3 yıllık olarak açık­landı” diye konuştu.

Çiğ sütte kayıt dışılık %50

Çiğ süt arz miktarının art­masını, çiğ süt kalitesinin de iyileştirilmesi açısın­dan olumlu bir gelişme ola­rak gördüklerini ifade eden Coşkun, ancak çiğ süt arz ar­tışının sürekliliğinin sağlan­ması için üreticilerin, çiftçi­lerin geçimlerini sağlayacak kadar gelir elde etmeleri ge­rektiğini de ifade etti.

SET­BİR’in de üyesi olduğu Ulu­sal Süt Konseyi (USK), çiğ süt maliyet hesaplaması yapa­rak bazı dönemlerde “çiğ süt tavsiye fiyatı (referans fiya­tı)” açıkladığını aktaran Coş­kun, “Açıklanan bu tavsiye fi­yatına uyulmasını, üreticile­rin varlığını devam ettirmesi ve üretimde sürdürülebilirlik açısından önemli görüyoruz.

Çiğ süt arzındaki artış sektö­rümüz açısından olumlu ol­makla birlikte, yaklaşık yüz­de 50 oranında kayıt dışılığın var olması, süt ve süt ürünle­ri sektöründe kontrolsüzlü­ğe neden olmakta ve sadece sanayi işletmeleri tarafından toplanan ve işlenen çiğ süt kontrol ediliyor ve denetleni­yor. Ayrıca üretim maliyetle­rini düşürmek için yem ham­maddelerinde dışa bağımlı­lık azaltılmalı ve yerli üretim teşvik edilmeli” açıklamasın­da bulundu.

“Besi işletmelerinin kapasiteleri et arzına katkı sağlamalı”

TÜİK verilerine göre Türkiye’de üretilen kırmızı etin yüzde 70’ini sığır eti ve yüzde 24’ünü ise koyun etinin oluşturduğunu belirten İsa Coşkun, kırmızı et sektöründe arz ve talep dengelenmeye ve fiyat istikrarı korunmaya çalışıldığını aktardı.

2024’te yaklaşık 250 bin baş besilik canlı hayvan ve 79 bin ton karkas et ithalatı yapıldığını ileten Coşkun, “Etçi sığır ırklarının yetiştirilmesiyle hayvan başına alınacak et miktarının artırılması ve kırmızı et konusunda ülkemizin kendi kendine yetebilirliğinin sağlanması hedefleniyor. Ancak ülkemizde var olan besi işletmelerinin yüzde 60’ı 10 baş ve altında sığıra sahip. 500 baş ve üzeri hayvana sahip işletme sayısı ise 400 civarında . Bu noktada ülkemizdeki çiftliklerin kurulu kapasite oranlarının yüksek ve modernizasyon konusunda üst seviyelerde” dedi.