Yan sanayi yatırımı hareketlendi

Aysel YÜCEL

Nisan ayında otomotiv sektöründe 708 milyon liralık yatırım projesi teşvik belgesi aldı. Yılın ilk dört ayı itibariyle bu rakam 1 milyar 448 milyon lira oldu. Teşvik belgelerine göre tamamı otomotiv yan sanayinde olmak üzere ilk 4 ayda 27 yatırım projesi başlamış oldu. En büyük yatırıma da Maxion İnci Jant imza attı. Bu şirket 182 milyon liralık jant yatırımı kararı aldı.

Valeo Otomotiv de debriyaj baskı kapağı konusunda 122 milyon liralık yatırım başlattı. TAYSAD Başkanı Alper Kanca, “Yatırımlar sadece kapasite artırımı için değil, bazıları yeni ürün bazıları da teknolojik yenilenme. Hangi sebeple olursa olsun, bu kadar yoğun şekilde teşvik belgesi alması sevindirici” dedi. TOBB Otomotiv Yan Sanayi Meclis Başkanı Mehmet Dudaroğlu da “Şu anda konjonktürü uygun görüyorum. Bizim yorumumuz 'teşviklerde yok yok' şeklinde” diye konuştu.

Otomotivde bu yılın ilk 4 ayında ana sanayide herhangi bir yatırım başlamazken yan sanayide 50 civarında yatırım projesi başlatıldı. Sadece nisan ayında 27 proje teşvik belgesi aldı. “Taşıt araçlarında” bu yılın ocak ayında 357 milyon liralık, şubat ayında 102, mart ayında da 281 milyon liralık yatırım için teşvik belgesi alınmıştı. Nisanda 708 milyon lirayla ilk üç ayın toplamı kadar oldu. Böylece ilk 4 ayın toplamı da 1.5 milyar liraya dayandı. Geçen yılın ilk dört ayında da 1 milyar 226 milyon liralık yatırım için teşvik belgesi alınmıştı. Bu yıl yüzde 20 civarında artış oldu.

Aslan payı yabancılarda

Bu yılın ilk 4 ayında teşvik belgesi alan 27 projeden 13’ü ya tamamen yabancı veya yabancı ortaklı şirketlerin yatırımı. Kalan 14’ü yerli yan sanayi şirketlerine ait. 708 milyon liralık yatırımın 559 milyon liralık kısmını yabancı sermayeli şirketlerin projeleri oluşturuyor. Bu da yatırım projelerinin yüzde 79’unun yabancılardan geldiğini gösteriyor.

Yatırım iştahı bu hızla devam ederse yıl bazında 2016 epeyce geride bırakılacak. Geçen yılın tamamında sektör 3.7 milyarlık yatırım çekmişti. İlk 4 aydaki yatırım iştahı aynen devam ederse 2017, otomotiv yan sanayinde 5 milyar lira civarında yatırımla kapanabilir.

Jantçılar hareketli

Otomotiv yan sanayideki 708 milyon liralık yatırımın 207 milyon lirasını iki jant üreticisi yapacak. Maxion İnci Jant 182 milyon liralık yatırım projesi başlattı. 2012 yılında, İnci Holding'in jant ortağı ABD'li Hayes Lemmerz International’in Brezilyalı Iochpe-Maxion S.A’ya satılmasıyla İnci ile Maxion ortaklığı başlamıştı. 182 milyon lira ile bu ortaklık sonrası en büyük yatırım da başlatılmış oldu. Ortaklar bu yeni yatırımla toplamda 3.2 milyon adet/yıl alüminyum ve çelik tipte jant üretecekler. CMS Jant da iki ayrı yatırımla toplamda 25 milyon liralık jant yatırımı yapacak.

Sektördeki ikinci büyük yatırıma imza atan Valeo Otomotiv, 1989 yılında Transtürk Holding ortaklığı ile Türkiye pazarına girmişti. Bursa Demirtaş OSB’de kurulu fabrikasında otomotiv ana sanayiye üretim yapıyor. Nisan ayında 122 milyon liralık yatırım projesi için teşvik belgesi alan firma, yeni yatırımda da debriyaj baskı mapağı setleri üretecek.

TAYSAD Başkanı Alper Kanca:

Bu teşviklerle yatırım yapmamak mantıklı değil

Bir aylık süre içinde bu kadar teşvik belgesi alınması tabii ki anlamlı. Otomotiv sektöründe yaklaşık bir yıldır yüksek kapasite kullanımı var. Özellikle Tofaş ve Toyota’nın yeni projeleri sebebi ile son aylar içinde çok ciddi üretim artışları oldu. Bunu iki haneli artan ihracat rakamlarında da görüyoruz. Tedarik Sanayicileri de artık yetmeyen, ucu ucuna götürdükleri kapasitelerini artırmak istediler. Yatırımlar sadece kapasite artırımı için değil, bazıları yeni ürün bazıları da teknolojik yenilenme.

Hangi sebeple olursa olsun, bu kadar yoğun şekilde teşvik belgesi alması sevindirici. Teşvik mevzuatına göre otomotiv tedarikçileri % 40 hatta bazı durumlarda % 55’e kadar teşvik alabilmekteler. TASYAD üyeleri ile yaptığımız toplantılarda da hep aynı şeyi vurguluyorum. Müşteri varken, kapasitelerimiz sınırda iken ve bu kadar yüksek teşvik söz konusu iken, yatırım yapmamak hiç de mantıklı değil. Gelecek sene bu oranda teşvik olmayacağını düşünüyorum ve bu sebepten dolayı da tüm sanayicilerin bu imkandan faydalanmasını öneriyorum.

TOBB Otomotiv Yan Sanayi Meclis Başkanı Mehmet Dudaroğlu:

Uzun vadeli krediler, yatırımları katlar

Konjonktürü uygun görüyorum. Teşviklerde yok yok. Ana sanayi ile ilgili projeler varsa, tedarikçi olarak iş almışlarsa bu proje kapsamında yatırımlar yapılıyor. Büyük ölçekli yatırımlar, sıfırdan yeni fabrikalar kurmak tamamıyla yeni projelerle ilgili. Teşvikler güzel ama sanayicinin sermayesi yeterli olmadığından doğal olarak dönüp krediye bakacaktır. Uzun vadeli kredi alınabilmede problem olabiliyor. Doğru yatırım ancak 5-6 yılda geri döndürülebilirse yapılır ama artık o kadar zamanda dönmüyor. 8-10 yıla kadar uzayan süreler oluyor. Kredinin de 10 yıla doğru uzaması gerekiyor.

5-6 yıllık kredi bulabiliyorsunuz ama daha uzun sürelerde imkanlar da kısıtlı. Sanayici yurtdışındaki kaynaklara ulaşmaya çalışıyor. O da herkesin sağlayabileceği bir şey değil. Yatırma ne kadar istekli olsanız da kredi sorunu bir engel oluyor. Cumhurbaşkanımız devamlı söylüyor. Biz 2019-2020 yılında yatırım yapabiliriz diye plan yapıyoruz. Uzun vadeli kredi sağlayamadığımız için iki yıl öteliyoruz.