Türk otomotiv yan sanayicilerinin yatırımda yeni adresi: Doğu Avrupa

ESRA ÖZARFAT

Avrupalı otomotiv devleri Doğu Avrupa'daki yatırımlarını artırınca, Türk otomotiv tedarikçileri ve yan sanayiciler de bölgede birer birer yatırım yapmaya başladı.

Renault, Ford gibi büyük ana sanayilerle çalışan çok sayıda Türk firması Polonya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelere giderek ana sanayilerin yakınlarında konuşlandı. Türk firmaları rekabetçi yapıları ile Doğu Avrupa'da tutundular. Öte yandan Avrupalı üreticiler son yıllarda AB içinden alım yapmaya yönelirken, müşterilerini kaybetmek istemeyen Türk otomotiv tedarikçileri bu yolla sorunu aştılar. Türk otomotiv yan sanayi üreticileri Doğu Avrupa'da üretim yapmayı Avrupa pazarına nüfuz etmek için bir basamak olarak da değerlendiriyor. Bu durum otomotiv endüstrisinin Doğu Avrupa'ya yaptığı ihracatta da dikkat çekiyor. Ülkeler arasında en çok tercih edilen ise Romanya.

Öte yandan bu yılın 11 ayında otomotiv endüstrisinin Doğu Avrupa ülkelerine ihracatında belirgin artışlar gözlendi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre Polonya ve Slovenya'ya yapılan ihracatta 1 milyar dolar sınırı aşıldı. Geçen yılın aynı dönemine göre Polonya'ya yapılan ihracatta yüzde 24, Slovenya'ya yapılan ihracatta ise yüzde 33.5 artış kaydedildi. Sektörün Romanya'ya ihracatı yüzde 30 artışla 823 milyon dolar olurken, Macaristan'a ise 383 milyon dolar ve yüzde 32 artış kaydedildi. Bulgaristan'a Türkiye'den yapılan otomotiv endüstrisi ihracatı bu yılın 11 ayında yüzde 17.63 artış göstererek 222 milyon dolara ulaştı.

Ana sanayiler Türk firmaları davet etti

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, Avrupa'daki müşterilerin büyük kısmının son 15 yıldır eski Doğu Avrupa ülkelerinde ciddi yatırımlar yaptığını hatırlatarak yan sanayilerini de bu ülkelere yatırım yapmaya çağırdıklarını kaydetti. Son yıllarda özellikle Polonya, Macaristan, Slovenya, Slovakya ve Romanya'nın yatırımlarda öne çıktığını ifade eden Kanca, şunları kaydetti: "Biz Polonya'ya uzak kaldık. Slovenya, Slovakya, Macaristan ve özellikle Romanya ile müşterilerimiz ilgilenmemizi ve oralara yatırım yapmamızı istediler. Özellikle Romanya'ya giden çok miktarda Türk tedarikçisi oldu. Renault ve Ford'un tedarikçileri orada yıllardan beri üretim yapıyor. Birkaç yıldır bu süreç hız kazandı. Bunun iki nedeni var. Birincisi, Türk firmaları daha rekabetçi, daha iyi yönetiliyor, Türk otomotiv tedarikçileri müşterinin fiyat, kalite, zamanında teslimat gibi isteklerini daha iyi yerine getiriyorlar. Yabancı firmalar Türkleri yanlarında görmek istiyorlar. İkincisi de son birkaç yıldır Türkiye algısına yönelik endişelerden dolayı yurt dışındaki müşterilerimiz yeni projelerde daha çok Avrupa Birliği sınırları içinde üretim yapmamızı istediler" dedi.

'Yurtdışı yatırımları, firmaları Türkiye'de kalıcı yapıyor'

Türk otomotiv sanayicilerinin yurt dışında yatırım yapmalarının olumsuz değerlendirilmesinin doğru olmayacağını dile getiren Kanca, "Bu üzüntü verici bir şey mi? Evet. Türkiye'de daha fazla yatırım yapmalıyız, Türkiye'de sanayileşme artmalı, daha fazla istihdam imkanı sağlamalıyız. Gönlümüz bunu istiyor. Ama üyelerimiz yurt dışında yatırım yapıyorlarsa bunu da kötü bir şey olarak düşünmemeliyiz. Yurt dışında yapılan bu yatırımlar üyelerimizi Türkiye'de kalıcı hale getiriyor, Türkiye'de sürdürülebilir bir şekilde devam etmelerini sağlıyor. Bu eleştirilecek bir şey değil. Tam tersine biz bunun örneklerini Alman, Fransız, İtalyan firmalarında görüyoruz. Onlar da dünyanın dört bir tarafında fabrikalar açıyorlar. Büyümek artık böyle mümkün. Tek bir lokasyonda kalmak yetmiyor. O nedenle bunu olumlu görmemiz gerekiyor."

Hangi firma nerede yatırım yaptı?

Bulgaristan da tercihler arasında

Aktaş Holding'in Bulgaristan'daki yatırımı olan Techno-Aktaş AD ise Filibe şehrinde taşıt araçları için süspansiyon üretiyor. Teklas Kauçuk Sanayii'nin de Kırcaali'de karayolu taşıt araçları için soğutma ısıtma devresi hortumları, sızdırmazlık parçaları ürettiği bir tesisi bulunuyor. Burgaz'da binek otomobiller, hafif ve ağır ticari araçlar için kablo sistemleri ve akü kabloları üreten Nursan Otomotiv, birçok ülkeye ihracat da gerçekleştiriyor. Standard Profil'in de Bulgaristan'da sızdırmazlık profi li fabrikası bulunuyor. Arkomat isimli firma da Volkswagen'e kablo üretiyor. Martur ise Türkiye dışındaki ilk üretim tesisi olan Romanya Koltuk Üretim Tesisi'ni 2015 yılında faaliyete geçirmişi. Global otomotiv yan sanayi üreticisi Orhan Holding'in de Slovakya, Romanya ve Macaristan'da tesisleri bulunuyor.

Beyçelik, Romanya'da 500 kişi çalıştırıyor

Dacia ve Ford fabrikalarına üretim yapmak için 2017 yılı başında Romanya'da fabrika satın alan Beyçelik Gestamp, buradaki yatırımını büyütme kararı aldı. 10 milyon dolarlık yatırımla kurulan tesisin kapasitesini artırdıklarını anlatan Beyçelik Holding CEO'su Baran Çelik, 10 bin metrekarelik yeni bir ilave fabrika yatırımı yaptıklarını aktardı. Çelik, "Tesisin daha verimli hale gelmesi için Türkiye'de elde ettiğimiz know how'ı oraya aktarıyoruz. Romanya fabrikası büyüme potansiyeli olan Doğu Avrupa pazarına açılan bir kapı. Oradaki hedefimiz Romanya pazarıydı. Orada iki büyük ana sanayinin olması orada bizi yatırıma teşvik etti. Şu anda orada 500 çalışan var" açıklamasını yaptı.

Coşkunöz, Romanya'da 2020'de seri üretime geçiyor

Coşkunöz Holding bünyesindeki Coşkunöz Metal Form ile İtalyan Magnetto ortaklığında kurulan Coşkunöz MA, Romanya'da 20 milyon euroluk tesis yatırımı için düğmeye bastı. Tesiste Renault'un 2020 yılında piyasaya süreceği DACIA Logan aracının 12 farklı modeli için 8 yıl boyunca parça üretimi yapılacak. 2019'da üretim bandının deneme amaçlı aktif olacağı tesis, 2020 yılında seri üretime geçtiğinde birinci fazda yıllık 27 bin ton çelik işleme kapasitesine ulaşacak. Romanya'daki fabrikadan Renault'nun Piteşti ve Cezayir fabrikalarına da parça gönderilecek. Romanya Dragasani'de yaklaşık 13 bin metrekarelik kapalı alanda devreye alınacak üretim tesisinde transfer ve progresif presler, robotik punta, gazaltı kaynak ve rollform prosesleri ile üretim yapılacak. Tesiste 37 milyon euro başlangıç cirosu hedefleniyor. Coşkunöz CEO'su Erdem Acay, "Otomotiv üretim kapasiteleri pazara en yakın yerlerde konumlanıyor. Türkiye'de şu anda satılandan çok daha fazla üretim kapasitesi var. Doğu Avrupa'nın öne çıkmasının nedeni Avrupa'nın içinde üretimin en ucuz olduğu bölgeler olması. Ana sanayilerin ihtiyacı olan kapasite artık Türkiye'de var. Bizim dışa açılmamız ve lojistik avantajı sağlayarak müşteriye yakın olmamız gerekiyor. Doğu Avrupa'daki teşvikler de cazip" dedi.

Doğu Pres de Romanya'da fabrika kuruyor

Ürün gamında sızdırmazlık pulları, torna parçaları, enjektör gövdesi ve enjektöre ait alt parçalar yer alan Doğu Pres de Romanya'da yatırıma başladı. 2020 yılında faaliyete girecek olan fabrikada üretilecek ürünler Çin, İngiltere, Fransa ve Polonya'ya gönderilecek. Yatırım tamamlandığında toplam kapasitede ilk etapta yüzde 15'lik artış kaydedeceklerini belirten Doğu Pres Genel Müdürü Alper Uysal, yatırım büyüdükçe iş hacminin de büyüyeceğini vurguladı.

Ak Otomotiv Slovenya'da premium segmentte üretim yapacak

Küçükoğlu Holding bünyesindeki Ak Otomotiv de Slovenya'da şirket kurdu. Ak Otomotiv, burada Audi, Aston Martin ve Lamborgini gibi premium segmentteki araçlar için pedal grupları ve mekanizma parçaları üretmeye hazırlanıyor. Slovenya'da yeni bir yatırım yaparak üretime başlamaya hazırlandıklarını duyuran Küçükoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Oğuzhan Küçükoğlu, "Slovenya'da Audi, Aston Martin ve Lamborgini gibi premium segmentte araçlar için pedal grupları ve mekanizma parçalarını üretmeye başlayacağız. Avrupa'da Türk bayrağını dalgalandırmaktan gururluyuz" diye konuştu.