Otomotivde 'yeni model' belirsizliği

Esra Özarfat

Otomotiv 11. kez ihracat şampiyonluğunu ilan etti. Ana pazar Avrupa'ya geçen yıl 18.7 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu artışta Avrupalı ana sanayilerin devam eden projelerinin etkisi büyük. Önümüzdeki yılların da ihracat açısından başarılı geçeceği düşünülüyor. Bu güveni sağlayan en önemli faktör de ana sanayilerin Türkiye’ye verdikleri yeni modeller.

Türkiye, dünya genelinde üretim yapan tüm ana sanayilerden (OEM) projeler aldı. Geçen yıl Tofaş’ın, Oyak Renault’nun ve Toyota’nın yeni projeleri başladı. Oyak Renault’nun yeni Clio üretimine başlaması gündemde. Ford Otosan transit araçların model yenilemesini 2018’de yapacak. Tofaş’ın Doblo projesini yenileme için çalışmalar da 2018’i gösteriyor. Üretim ömrü 5-7 yıl olan ve halen çalışılan projeler 2020’ye kadar devam edecek. Ancak otomotivciler 2020 ve 2023 sonrası için endişeli. En az 5 yıl önce programa alınması gereken yeni projeler şu anda görünürde yok. Belirsizlik en çok da kalıpçıları etkilemiş durumda. Dikkat çeken bir başka gelişme yabancı ortaklı yerli üreticilerde yabancı çalışanların durumu. Yabancı çalışanların artık 'Türkiye primi' aldığı ifade ediliyor. Yüksek güvenlikli rezidanslarında veya otellerde kalmayı tercih ettikleri belirtiliyor. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından endişe düzeyi artan bazı Alman firmaların iş akitlerini sonlandırma gerekçeleri gelinen noktayı özetliyor.

Kanca: Algı değişti

Avrupa’da 2 yıl önce Türkiye algısının iyi olduğuna işaret eden TAYSAD Başkanı Alper Kanca, “Çalışanlar gelmek için bahane ararlardı. Çevremizde yaşananlardan dolayı şimdi öyle değil. Koşarak gelmiyorlar. Bunlar bir süre daha Türkiye’nin uğraşması gereken problemler olacak. Bana göre kendi medyaları yanlış yönlendiriyor. Ciddi oranda Türkiye olumsuzluğu var. Özellikle Alman medyasında. Türkiye’de işler normal seyrinde devam ediyor. Avrupalıların algıları da değişecektir. Sadece devletin değil vatandaşların da Türkiye’yi doğru anlatmaya çalışması gerekir” dedi.

Üstü kapalı ambargo

Yan sanayi bu gelişmelerden etkileniyor. Otomotive kalıp üreten birçok firmanın küçülmeye gittiğine dikkat çeken Ulusal Kalıp Üreticileri Birliği Başkanı Şamil Özoğul, “Darbe girişimi sonrası devam eden bir güven sorunu vardı. Alman müşteriler ziyarete, proje kontrolüne gelirdi. Şu anda mecbur kalmadıkça gelmiyorlar. Üstü kapalı ambargo uygulamaya başladıklarını hissetmeye başladık. Alternatifiniz varsa sizinle çalışmayı tercih etmiyorlar. Mecbur kalmadıkça proje de vermiyorlar. Müşterilerimizden birçok mail aldık. ‘Her şey yolunda mı? diye soruyorlar” dedi.

40'a yakın yeni model üretildi

Türkiye'de şimdiye kadar 40'a yakın yeni model üretildi. Tofaş, kapasite artırıyor. Egea’nın yurt içi başarısı ve dış talep karşısında iki üretim bandında değişikliğe gitti. Egea ile Bursa fabrikası tam kapasiteye ulaştı, ilave 50 milyon euroluk kapasite yatırım yapılıyor. 25 yılda birçok değişik model üreten Renault, Megane Sedan üretimine başladı. Motor, vites kutusu ve yürüyen aksamları da Bursa’da üreten bu araç, Renault’nun 45 yılda ürettiği 20’nci yeni modeli. Ford Otosan, Transit Custom’ın hibrit versiyonunu 2018-2019 döneminde üretecek. Custom 2012’den bu yana dünyada sadece Gölcük’te üretiliyor. Türkiye’de ilk hibrit ve crossover Toyota C-HR’ın üretimine geçen yıl başlandı. Hyundai Assan, 2016’da i10 ve i20 modellerinin üretimine devam etti. 230 bin adetlik üretime ulaşan fabrika, 19 yıllık tarihindeki en yüksek üretim rakamını elde etti. İzmit’teki fabrikasında B segmentinde SUV üretme kararı aldı. 2019’da Creta’yı İzmit’teki bantlardan indirmek istiyor.

Yan sanayiler ne diyor?

2023 sonrası dönem için tereddüt var

Bolt Bağlantı Elemanları Genel Müdürü Sinan Topuk: “2023’e kadar dolu bir otomotiv sektörü var. 2023’e kadar da yeni bir proje olmayan bir sektör görüyoruz. Bunu doğru etüt edip, hareket etmemiz lazım. Yeni proje görünmemesi, otomotiv sektörünün önümüzdeki süreçte nasıl ilerleyeceği noktasında tereddütler oluşturuyor.”

95. Brüksel Otomobil Fuarı ziyaretçilerini ağırlıyor

 Yeni projeler gelmezse açığı kapatmak zorlaşır

Ermetal CEO’su Yesari Süalp: “Projeler yeni başladı. Önümüzdeki 1-1.5 yıl yeni bir proje girişi yok ama bunu ülke şartlarından kaynaklandığını söylemek doğru olmaz. Bununla birlikte gerek ülkemizin rekabet gücünü kaybetmesi, gerekse AB ilişkileri, terör, savaş gibi istikrarı bozan gelişmeler artarsa 2023 sonrasını tehlikeye atacak, yani yeni proje verilmemesi durumuyla karşılaşabiliriz. İstikrarı yakalayacak önlemler almalıyız. Yeni projeler gelmezse bu açığın kapatılması mümkün olmaz.”

Batı Avrupa'nın bize bakışı iyi değil

Aktaş Holding İcra Kurulu Başkanı Sami Erol: “Batı Avrupa’nın bize bakışı siyasal ve ekonomik güvenilirlik yönünden iyi değil. Maalesef son birkaç yıldır da bir miktar azaldı. Ama Avrupa başta olmak üzere bütün dünya ülkeleri Türkiye’deki endüstriyel gelişme ve potansiyelden çok net bilgi sahibi. Giderek daha fazla niteliği artan genç iş gücü, teknolojiye adapte olan, vizyonu yükselen üretim ağı, endüstriyel alanda global yapıya uyacak bir sanayi var. Riskler ve fırsatları değerlendirdiklerinde Türkiye Avrupa için vazgeçilmez bir ülke. Eğer güven sorunu aşılırsa ticaretimiz çok daha fazla artar.”

Altyapı avantajımız güven veriyor

Doğu Pres Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mustafa Ekinci: “Altyapı avantajımızla Balkanlar, Çekoslovakya, Polonya, Romanya ve Macaristan’dan çok ileride. Otomotivde belli bir istikrarımız var. Bu ülkeler şu anda bizden yatırım istiyor. Türkiye’nin 15 sene gerisinde olduklarını kendileri ifade ediyorlar. Bu bize güven veriyor. OEM’ler Türkiye’deki kalite ve hızlı reaksiyonu başka ülkelerde bulamaz. Bu nedenle Avrupalı OEM’ler Türkiye’ye karşı tedirgin yaklaşsalar da tam anlamıyla cephe de alamıyorlar. Yatırımcıların güvenini sağlamamız lazım.”