Otomotiv sektöründe kör sürüşü

Gültekin KARA

Geride bıraktığımız yılı otomobil satışlarında rekorla kapatan sektör, 2014 yılına bu rekorun keyfini çıkarmaktan çok uzak bir şekilde giriyor. 650-660 bin aralığında otomobil satışının yapıldığı (kesin rakamlar bu akşam açıklanacak) sektörde 200 bin düzeyinde de hafif ticari araç satışı gerçekleştirildi.

Toplamda global bir rekor kırmanın gerisinde kalsa da tarihin en fazla otomobil satışının gerçekleştiği 2013 yılı sektör açısında mutlu kapanmadı.

Yılın sonlarına doğru dile getirilmeye başlanan kredi kullanımını kısıtlamaya yönelik alınacak önlemlerin dile getirilmesi ile başlayan tedirginlik, 17 Aralık’ta başlayan kriz süreciyle giderek derinleşti.

17 Aralık tarihinde başlayan ve tüm zamanların en üst seviyelerine çıkan kurlar, ithal araçların maliyetlerini önemli oranda artırdı. Tüm bu sürece yönelik son darbe ise 1 Ocak 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan ve ÖTV oranlarını sürpriz bir şekilde artıran karar oldu.

Hafif ticari araç açısından kötü bir yıl geçti. Bu durumun 2014’te de devam etmesi bekleniyor. Son yapılan ÖTV artışı ile birlikte hafif ticari araca yönelik vergi avantajı yine yakalandı yakalanmasına lakin bu araçların kullanımını zorlaştıran K belgesi, muayene periyodu, köprü geçişleri gibi sıkıntılar tüketicilerin tercihlerini yine B sedan sınıfı araçlara yönlendirecek gibi duruyor. Fakat, öte yandan hafif ticaride kuvvetli bir iç pazar üretiminin bulunması bu otomobillerin ithallerle ikame edilmesini güçleştirecektir. 
Peki bu veriler ışığında bundan sonra ne olacak. Bugün bu konuları mercek altına alıp 2014’ün falına bakmaya çalıştık.

Zamlar yıla yayılır

Yeni yılın ilk beş günü geçmesine rağmen satış fiyatlarını henüz açıklayamayan firmalar bulunuyor. Bir nevi herkes birbirini kolluyor denebilir. Geriye yönelik bir takvim yılında yüzde 25’lik bir devalüasyonun olduğu bir ortamda, firmaların bunu fiyatlarına yansıtmaması düşünülemez.

Ancak, bence firmaların da hatasıyla fiyat esnekliğinin tavan yaptığı bir pazarda, hiçbir firma, rakiplerinden bağımsız olarak satış etiketlerini değiştiremez.

İlk sinyaller hafta sonu Toyota kanadından geldi. Japon üretici yüzde 5’lik ÖTV artışı ve yaklaşık yüzde 8’lik kur farkını en yüksek yüzde 5 olarak fiyatlarına yansıttığını açıkladı.
Toyota’nın bu açıklaması, diğer firmaların da fiyatlarını hangi düzeye çekeceklerinin bir kanıtı gibi duruyor. Bu durumun bir istisnası ise şubat ayına doğru var olan stokların erimesiyle 2014 model yılı araçların pazara çıkışı olacaktır. Dolayısıyla Şubat ayında yeni bir zam dalgası beklenebilir.

Kredi sınırının satışlara etkisi

BDDK’nın aldığı yeni kararla birlikte 1 Şubat’tan itibaren otomobil kredi kullanımı değişecek. Karar uyarınca 50 bin liranın altındaki araçların sadece yüzde 70’ine kadar kredi kullanılabilecek. 50 bin liranın üstündeki araçlarda ise kredi kullanım oranı yüzde 50 olacak.

Bu durum pazarın üstünde bir baskı unsuru gibi algılansa da aslında kullanılan kredi dağılımı açısında çok büyük bir fark yaratmayacak.  Söz konusu düzenleme sonucunda toplam talepteki daralma tahminlerin gerisinde kalabilir. Sadece bu düzenleme ile otomobil sınıfları arasında bir kayma yaşanabilir. C sınıfı otomobilleri düşünen kitle onun yerine tercihini bir alt sınıfa kaydırabilir.  Bununla birlikte firmaların söz konusu limitleri de kendi verecekleri desteklerle  Fiyat listelerini yukarı çeken opsiyonel ekipmanların firma tarafından hediye edilmesi gibi yöntemlerle gerçek alıcı konumundaki ama kredi kullanması gereken tüketicilerin mağduriyetlerinin önüne geçecek önlemler alınabilir.

Pazar 700 bin seviyesinde olur

> Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar: 2013 yılının otomotiv satışlarından yüzde 10 kadar eksik olacağını tahmin ettiğimiz 2014 pazarının bu yeni vergi artışlarıyla 700 bin seviyelerini bulması bile iyimserlik olur.

> TOFAŞ CEO’su Kamil Başaran: Tüketici güven endeksi düşüyor. Kurlar ve vergi oranlarındaki artışla 2014’te toplam pazar 700 bine geriler.

> Peugeot Genel Müdürü Marc Bergeretti: Yeni kredi uygulamalarının ve faiz oranlarının da bu daralmaya etkisi olabileceğini düşünüyorduk. Ancak, yeni ÖTV oranları bu daralmanın daha fazla olmasına sebep olabilir. Hedef ve stratejilerimizi yeniden revize etmek durumunda kalabiliriz.

> Hyundai Assan Genel Müdürü Önder Göker: 1 Şubat’ta devreye girecek tüketici kredileri ile ilgili düzenlemeler ve döviz kurlarındaki hareketlilik pazarı olumsuz etkileyecek. 800 bin düzeyinin çok altında bir satış gerçekleşir.

> Doğuş Otomotiv: Pazar daralacaktır. Gelişmeleri önümüzdeki aylarda izleyip 2014 yılının hedeflerini, gerekli görürsek, yeni gerçeklere uygun hale getireceğiz.