Otoda satışlar azaldı, talep 2. ele yöneldi

AYSEL YÜCEL

Otomotiv satışlarında kan kaybı hızlandı. Geçtiğimiz yılı 965 bin adet satışla kapatan otomotiv sektöründe satışlar kur artışı ve zamlar nedeniyle ocak ayında hız kesmeye başlamıştı.

Nisan ayında yüzde 6.4 gerileyen otomobil ve ticari araç pazarında ilk 4 aylık düşüş ise % 1.09 olarak gerçekleşti. Mayıs ayında düşüş hızlandı. Henüz mayıs ayı satışlarına yönelik rakamlar açıklanmadı ancak sektör temsilcileri, kurdaki artışla gelen zamların yanı sıra seçim gündeminin de satışlarda önemli oranda kayba neden olduğunu belirtiyor. OYDER Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, bu ayki düşüşte kur artışının yanı sıra kredi faizlerindeki artışın da etkili olduğunu söyledi. Kur artışı otomotiv yan sanayinde de bazı yatırımların askıya alınmasına neden oldu.

Şahsuvaroğlu sektörün yüzde 30’a ulaşan kur artışının sadece yüzde 10’unu fiyatlara yansıttığını söyledi. Kurların kademeli olarak fiyatlara yansımaya devam edeceğini belirterek, hurda teşviğinden yararlanmak isteyen vatandaşların “hızlı hareket etmesini” tavsiye eden Şahsuvaroğlu faiz artışlarının da sektörü negatif etkilediğini şu sözlerle anlattı: “Biz OYDER olarak yüksek faizden şikayetçiyiz. 1,59-1,65 bandında olan faizler 1,80-1.89’lara yükseldi. Satışların frene basmasının ana nedenlerinden biri faizlerin yükselmesidir. Faizlerin yükselmesi aslında kur farkını yansıtmaya fırsat vermedi.”

OYDER Eski Başkanı ve İTO Motorlu Taşıt Satış ve Servisi Meslek Komitesi Başkanı Alp Gülan, otomotiv sektörünün kur artışından daha fazla etkilendiğine dikkat çekerek, “Otomotive kur artışının etkisi diğer sektörlerin üzerinde oluyor. Bunun nedeni fiyat artışının ÖTV ve KDV’yi doğrudan etkilemesi. Vergi dilimine böyle bir etki yapınca kur artışının fiyata yansıması çok daha şiddetli oluyor. Bu da piyasayı çok zorluyor. Normal şartlarda bu dönemlerde satışlarımız artıyordu, özellikle bayram öncesi... Ancak bu yıl durum farklı oldu” dedi. Gülan, ocak ayından bu yana otomobil fiyatlarında segmentine göre yüzde 12 ila yüzde 25 arasında zam olduğunu söyledi.

‘Pazar seçim sonuçlarına kilitlendi’

Mayıs ayında satışlarda düşüş yaşandığına dikkat çeken sektörün önde gelen isimlerinden S&S Motors Genel Müdürü Ferhat Albayrak, “Kur baskısı bizim sektörümüzün de dengelerini bozuyor. TL ile satılan araçlarla euro ile satılan araçlar arasında bir makas oluşmasına sebep oluyor ve tüketiciyi ikilemde bırakıyor. Mayıs ayında kurların çok yüksek seviyede seyretmesi ve artış temposunun azalmaması sebebi ile bizim de satışlarımızda bir durağanlık yaşandı. Lüks araç satışlarında yılın ilk 4 aydında satışlardaki düşüş yüzde 30’u geçti. İkinci ele olan talep kur baskısı ile artma eğiliminde.“0 km” maliyetleri leri çok yükseldi. Ancak yüksek tempoda giden kur volatilitesi, her zaman pazara zarar veriyor. Seçim ekonomisine girdiğimiz şu günlerde, doğal olarak pazar da seçim sonuçlarına kitlenmiş vaziyette. Daha önceki seçimlerin aksine ben bu seçim sonuçlarının, sonuçlardan bağımsız olarak, pazarı ekonomik olarak önemli bir miktarda etkileyeceğini ve sene sonu adetlerini değiştireceğini düşünüyorum” dedi. Gülan, geçtiğimiz hafta resmi gazetede yayınlanan hurda teşvikinin piyasaya bir hareketlilik getirse de önce piyasanın sakinleşmesi gerektiğini, tüketicinin kurun nerede duracağını görmek istediğini söyledi.

‘Bankalar kredi konusunda iştahsız’

Alp Gülan, taşıt kredilerinde faiz oranlarının da önemli oranda arttığına dikkat çekerek, “Hem kur artışı hem de kredi faizlerinin yükselmesi satışları çok etkiledi” dedi. Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği’nin (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici de bankaların kredi konusunda iştahsız olduğunu belirterek, “TL’nin, ABD Doları ve Euro karşısında önemli sayılabilecek değer kaybı yeni araç satış fiyatlarının kısa zaman içinde artışına neden olurken bankaların işletmelere kredi kullandırma iştahını azaltıyor. Bu da para piyasalarında sıkışıklığa, fonlama maliyetlerinin artmasına neden oluyor" dedi.

İhracata 1.4 milyar dolar parite dopingi

OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, Döviz kurlarındaki makul oranlı artışların ihracata olumlu yansıdığını, ihracatçıların rekabetçiliğini artırdığını söyledi. Çelik, “Ancak aşırı yüksek döviz kurları da zamanla ihracat yapan firmalarımızın girdi maliyetlerini artırmakta, bu da ihracatçılarımıza yük olarak yansıyor” dedi. Diğer taraftan yüksek döviz kurunun araç fiyatlarını yükselttiğini, bunun da iç pazara olumsuz yansıdığını da ifade eden Çelik, “Bizim açımızdan kurlarla ilgili en önemli unsur öngörülebilirlik. Döviz kurlarında yaşanan yüksek oranlı dalgalanmalar ihracatçılarımızı zor durumda bırakan unsurlardan biri. Bu nedenle rekabetçi, istikrarlı ve mümkün olduğunca öngörülebilir bir kur politikası talep ediyoruz” dedi. Döviz kurları açısından otomotiv ihracatını etkileyen bir diğer unsurun ise Euro/ Dolar paritesinin seyri olduğuna dikkat çeken Çelik, “Otomotiv ihracatımızın ortalama olarak yüzde 85’i euro cinsinden gerçekleşiyor. Dolayısıyla euronun dolar karşısında değer kaybetmesi, dolar cinsinden ihracatımızın düşük gözükmesine neden oluyor. 2015 yılından bu yana Euro/Dolar paritesinde yıllık bazda çok büyük değişimler yaşanmadığı için otomotiv ihracatı üzerindeki parite etkisi büyük ölçüde ortadan kalkmıştı. Ancak bu yılın ilk dört ayında Euro/Dolar paritesinin geçen yıla göre yüksek seyretmesi ihracat rakamlarımıza olumlu yansıdı. Geçen yıl Ocak-Nisan döneminde 1.07 olan Euro/Dolar paritesi, bu yılın Ocak-Nisan döneminde 1.23 olarak gerçekleşti. Bunun otomotiv ihracatımıza yansıması yaklaşık 1.4 milyar USD’lik artı oldu.Dolayısıyla yıl sonu hedefimizde aşağı yönlü bir revize bugün itibariyle söz konusu değil” dedi.

2. el otoda kısa vadede yüzde 10 fiyat artışı bekleniyor

Sıfır satışlarındaki düşüş 2. ele talebi artırdı. Kur artışının henüz 2. el fiyatlarına yansımadığını belirten Otoshops Genel Müdürü Murat Aydın, “Nisan ayında perakende satış adetlerimizin mart ayına göre büyük oranda arttı. Mayıs ayı da aynı oranda yüksek geçiyor. Kurların ani artışına paralel olarak sıfır araç zamlarının 2018 model araçlara yansıtılması doğal olarak 2.el araçları tüketici açısından daha cazip bir seviyeye getirdi. İlk 3 ayda markaların elinde kalan 2017 model sıfır araçların da tükenmesi ile Nisan ayında ciddi bir talep artışı yaşadık. Mayıs ayındaki kur artışı ile de bu durum devam ediyor. Otoshops olarak şu ana kadar perakendede 2018’in ilk 4 ayında 2 bin 680 araç satışı yaptık. Şu an için araç arzı mevcut talebe yetişebiliyor, kurlardaki artış 2.el fiyatlarına tam olarak yansımadı. Fiyatların kısa vadede mevcut seviyesinin yüzde 10 üzerine çıkacağını varsaymak yanlış olmaz. Sıfırdaki fiyatların yüksek kurların etkisiyle artması sonucu 2.el araç pazarı tüketici gözünde daha avantajlı bir konuma geldi. Dolayısıyla yıl sonunda öngörülerin üstünde bir artış rakamı bekliyoruz” dedi. Alp Gülan ise 2. elde fiyatların henüz çok yükselmediğini, bu nedenle fiyatların tüketiciye çok daha cazip geldiğini ifade etti.

Yan sanayide bazı yatırımlar askıya alındı

Kur artışı yan sanayide de hedefleri ve yatırım planlarını revize ettirdi. Özellikle iç pazara üretim yapan firmalar. Taşıt Araçları Tedarikçileri derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, “Son 3 yıldır sektör büyüdükçe biz de yatırımlarımızı artırıyorduk. makineler aldık, kapasiteleri büyütme yatırımları planlanıyordu. Bu sene hemen hemen her firma yüzde 10 kapasite artışı planlıyordu. Ancak kur artışı tüm dengeleri bozdu. Çünkü hammade dövizle alınıyor. Otomobil üreticisi üretiminin yüzde 80’ine yakınını ihraç ettiği için kur artışından etkilenmiyor ancak biz daha çok yurtiçindeki otomotiv ana üreticilerine iş yaptığımız için bu artıştan çok olumsuz etkilendik. Bazı üyelerimiz yatırımlarını askıya aldı. Sene sonu hedeflerini de revize etti” dedi.