Madenciliğin GSYH’deki payı gelişmiş ülkelerin 10’da biri
Türkiye son yıllarda madencilik konusunda önemli yatırımları hayata geçirmesine rağmen halen istenen düzeye ulaşamadı. Refah ve gelişmişliklerini madenlere borçlu gelişmiş ülkelerde madenciliğin GSYH’den aldığı pay yüzde 4-22 arasındayken bizde yüzde 1.02 seviyesinde.
Gelişmiş ülkelerde madenciliğin Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) içindeki payı yüzde 4-22 arasında yer alırken Türkiye’de yüzde 1’ler düzeyinde.
Örneğin bu oran ABD’de yüzde 4,5, Kanada’da yüzde 7,5 Avusturalya’da yüzde 13’ün üzerinde. Türkiye’de ise madenciliğin GSYH’den aldığı pay 2023 yılında yüzde 1,02’ye geriledi. 2022 yılında bu oran yüzde 1,36 seviyesindeydi.
Bu oran baz alındığında Türkiye’den madenin GSYH içindeki payı Avusturalya’nın 10’da biri düzeyinde kalıyor. Bu oranlar madencilik sektörünün potansiyelini yeterince ortaya çıkaramadığını gösteriyor. Sektör temsilcilerine göre Türkiye’nin madencilik potansiyeli 3,5 trilyon dolar düzeyinde. Yani mevcut 1 trilyon dolarlık GSYH’nin 3,5 katı sadece madencilikten sağlanabilecek bir potansiyele sahibiz.
23 yılda ekonomiye katkı 130 kat arttı
Madencilik sektörü gerek üretim ile gerekse yarattığı etkili istihdamla GSYH’ya katkıda bulunuyor. Madenciliğin 2001 yılından bu yana GSYH’ye katkısında ciddi artış olduğunu görüyoruz. 2003 yılında 65 milyar TL seviyesinde olan madencilik sektörünün katkısı 2023 yılında 270 milyar TL’ye yükseldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre madencilik sektörünün GSHY içindeki payı 20 yılda 4 katına çıktı. Bu sreçte ihracat ise 5,7 milyar dolara ulaştı. Ancak madenciler ihracatta bu potansiyelin 100 milyar dolar seviyesine çıkarılabileceği görüşünde.
Onlar kalkındı
Madenciler ABD ve İngiltere gibi ülkelerin gelişimi ile Avrupa Birliği’nin temelinde de madenle kalkınma olduğuna dikkat çekiyor. Bilindiği gibi Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda 1951 tarihli Paris Anlaşması’yla ekonomik büyüme açısından anahtar konumda bulunan kömür ve demir kaynaklarını birleştirerek, kendi aralarında ortak bir demir-çelik topluluğu oluşturdular. Böylece bugünkü Avrupa Birliği’nin temeli atılmış oldu.
Sanayide istihdam ve ihracata dolaylı katkısı artıyor
Ülkemizde dünyada ticareti yapılan 90 adet madenden 70 adeti kaynak olarak bulunuyor. Türkiye 168 ülke arasında kaynak çeşitliliği bakımından 8. sırada. Madencilik, bir yandan yarattığı yüksek katma değer ile toplumların refah düzeyini doğrudan etkilerken, ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetler ile sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesini tetikliyor. Madenciliğin ülke ekonomisine dolaylı katkısı giderek artıyor.
Madenler toplam ihracata yüzde 67 paya sahip olan 11 temel hammadde girdisi sağlayarak, ihracatın büyümesini sağlıyor. sektörde 2009- 2023 yılları arasında çalışan kişi sayısı ise yıllık ortalama 136 bin 234 düzeyinde seyretti. Cari açığında enerjiden sonra en önemli kalemi olan madencilik sektörüne ilişkin maddeler OVP’de de ‘İthalat Bağımlılığının Azaltılması’ başlığı altında ele alındı. Yeni OVP ile de maden ve minerallerin ithal edilmeden yurt içi rezervlerden karşılanması hedefleniyor.
