Maden sahasında fidanlar ormana dönüşecek

Nurdoğan A. ERGÜN

Bazı ‘yanlış’ uygulamaların da etkisiyle çevre ve orman alanlarına verdiği zarar gerekçesiyle çevreciler tarafından eleştirilerin odağında olan maden şirketleri, bir yanda mevcut faaliyetlerini sürdürürken diğer yandan da çevreci adımlar atıyor. Yeniköy Kemerköy Enerji de ekonomik ömrünü tamamlayan maden sahalarını yeniden orman ekosistemine kazandırmak için harekete geçti.

Türkiye elektrik üretiminden yüzde 2.19 oranında pay alan ve yaklaşık 2 milyon hanenin elektriğini üreten şirket, ‘Cumhuriyet tarihinin tek seferde yapılan en büyük rehabilitasyon çalışması’ olarak nitelendirilen projeyle, Milas’taki eski maden sahalarını doğaya kazandırmak için rehabilitasyon çalışması başlattı. Projeye, 40 yıl önce kömür çıkarmak için kamulaştırılan Hüsamlar köyünden esinlenerek ‘Hüsamlar Yeniden’ ismi verildi.

Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) ile yapılan protokol kapsamında projenin pilot uygulaması, geçen yıl kasım ayında 65 hektarlık bir alanda başlatılmıştı. İlk etapta 145 bin fidan dikilen projede, 2032 yılına kadar toplam bin 363 hektar alanın doğaya geri kazandırılması planlanıyor. 2040 yılında rehabilite edilen alanların tam anlamıyla bir orman görüntüsüne ulaşması hedefleniyor. Yine proje kapsamında yaklaşık 500 yaşında bir zeytin ağacının ‘anıt ağaç’ olarak rehabilitasyon merkezine getirilmesi planlanıyor.

Bölge halkı da projeye dahil edildi

Projenin planlama aşamasında bölge halkının da doğaya geri kazandırma çalışmalarında bir paydaş olarak görüşlerinin alındığını açıklayan Yeniköy Kemerköy Enerji Genel Müdür Yardımcısı Burak Işık, “Rehabilitasyonda kullanılacak türlerle ilgili yöre halkının fikirleri alındı. Bölgede geçim kaynaklarından biri olan arıcılığın gelişimi ve Milas Halısı kök boyası için uygun olan türler seçilmesi yönünde geri bildirimler elde edildi” dedi. Yapılan doğru planlama sayesinde pilot uygulamadan çok iyi sonuçlar aldıklarını söyleyen Işık, 5 bölgede yapılan dikimlerde başarı oranının kimi bölgelerde yüzde 96’ya kadar ulaştığını bildirdi.

“Ortalama dikim başarısı pilot uygulamada yüzde 80 oranında gerçekleşti” diyen Işık, pilot uygulama kapsamında 145 bin 895 bitki ve ağacın toprakla buluştuğunu aktardı. 511 hektarlık alanı kapsayan ‘Hüsamlar Yeniden’ projesi sadece ağaçlandırmayı kapsamıyor. Projede ile göletleri, bitkileri, ağaçları ve hayvanları ile bir ekosistem oluşturmak hedefleniyor. Proje kapsamında ayrıca eski maden sahasında amfitiyatro, yürüyüş yolları, piknik alanları ve göletler gibi bir dizi rekreasyon alanı oluşturulması planlıyor.

İstihdamın yüzde 85’i bölgeden sağlanıyor

 Muğla-Milas’ta yerli linyit kömürü kullanarak elektrik üretmek amacıyla 1987 ve 1995 yıllarında devreye alınan Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleri, toplamda 1.119 MW kurulu güce sahip. İstihdamın yüzde 85’ini bölgeden sağlayan şirket, toplamda 3 bin çalışana sahip. Ulusal elektrik üretiminde yüzde 2.19 oranında paya sahip olan şirketin 2023 İSO 500 sonuçlarına göre, Türkiye’nin en büyük 142’nci, Muğla’nın en büyük ikinci şirketi olduğunu açıklayan Burak Işık, şu bilgileri verdi: “2023 yılı EPDK elektrik sektörü raporuna göre Türkiye’nin en büyük 9’uncu elektrik üretim şirketiyiz. Yeniköy Kemerköy Enerji, Türkiye’de üretilen toplam elektriğin yüzde 2.19’unu, yani yaklaşık 2 milyon hanenin elektriğini üretiyor. Güney Ege’nin elektrik ihtiyacının yüzde 64’ünü karşılıyor. Şirket santrallerinde elektrik üretiminde yerli kaynak kullanarak doğalgaz ithalatının önüne geçiyor ve cari açığın kapatılmasına yılda yaklaşık 750 milyon dolar katkı sağlıyor.”

“Termik santraller elektrik üretimini dengeliyor”

Diğer yandan termik santrallerin zararlarına yönelik eleştirileri de yanıtlayan Burak Işık, şu açıklamaları yaptı: “Termik santraller, bazyük santraldir. Türkiye’deki toplam elektrik üretiminin belli bir seviyede sabit tutulabilmesi için bazyüke ihtiyaç var. Bazyük de yenilebilen enerjiden sağlanamıyor. Çünkü yenilebilen enerji güneş varsa var, rüzgar varsa var. Olmadığı zaman üretime girmiyor. Dolayısıyla bu sistemi dengeleyebilmeniz için belli bir bazük sürekli olarak sisteme vermeniz lazım. Bazyük santralleri açtığınız zaman açılan, kapattığınız zaman kapatılan santraller. Bunlar yerli kaynaktan, kömürden elektrik üreten santraller. Dolayısıyla aslında birbirinin alternatifi değil ikisinin beraber sistemde olması gerekiyor.”

2025’te güneş santralı kurulacak

Yeniköy Kemerköy Enerji olarak 2025’in ikinci yarısında güneş santrali kurmaya başlayacaklarını açıklayan Burak Işık, 42 MW kapasiteli santralle kendi iç tüketimlerini karşılayacaklarını aktardı. Yine döngüsel ekonomi kapsamında su ve atık yönetimi gibi projelerden söz eden Işık, bu yılın sonuna kadar hayata geçirecekleri kompozit projesini de anlattı. Işık, “Özellikle yemek öncesi atıklar dediğimiz patates kabuğu, yemek artıkları gibi malzemelerden gübre yapacağız. Ürettiğimiz gübreyi de eski maden sahalarımızda yine doğaya kazandıracağız. Bütün satın alma süreçleri yapıldı, kurulumunu yapacağız” dedi. Işık, termik santrallardan çıkan külleri de çimento sektörüne verdiklerini kaydetti.