Denizcilik piyasası yeni bir yükseliş döneminin eşiğinde

Aysel YÜCEL

Küresel ekonomideki büyüme ivmesi küresel ticareti; bu da en başta bütün taşıma sektörlerini hareketlendiriyor. Aşırı gemi arzının yarattığı sıkıntıların geçmesi, gemi arz – talep dengesinin oluşmaya başlamasının da etkisiyle gemicilik sektörünün hemen bütün alanlarında canlanma izleniyor. Armatörler Birliği Başkan Vekili, TOBB Denizcilik Meclis Başkanı Erol Yücel, "Piyasaların yükselme trendine girdiği bir döneme geldik" dedi. Bir yıl öncesinde gemi fiyatları, navlunlar, siparişler, sektörün ihracatı diplerdeydi. Şimdi birçok göstergede işlerin düzelmekte olduğu, bu çıkış trendinin önümüzdeki yıl da devam edeceğinin işaretleri geliyor.

Navlunlar artıyor

Yılbaşından bu yana navlunlarda yüzde 40 artış oldu. Geçen sene başında handymaxlarda 2 bin 500 dolar olan günlük getiri 8-9 binlere çıktı. 10 bin dolara gidiyor. Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) tekrar 1000 sınırına yaklaştı. Mevsimselliğinde etkisi ile aralıkta 1500 seviyeleri bekleniyor.

Koster piyasası yukarı fırladı

İstanbul Navlun Endeksi'nin (İstfix) son raporunda, şu açıklama yapıldı: "Karadeniz ve Azak Denizi nehir tipi koster piyasası nihayet hızla yukarı fırladı. Yeni yüklerin ortaya çıkması ve kiracıların henüz yükselişinin başında olduğuna inandıkları navlun eğrisinin düşük tarafından bağlantı yapma telaşı ileri tarihli navlunları da yükseltti. Geçen hafta 22 dolar/ton civarında olan 3.000 ton tipik buğday yükleri bu hafta 25- 26 dolar/ton'dan bağlandı. Konvansiyonel koster piyasası armatörlerin istediği hızlarda olmasa da belli bir hızla iyileşmeye devam etti. Karadeniz'deki tahıl çıkışlarının artması bölgeden çıkışlarda navlunlara gitgide daha fazla tesir edebilir."

2. el gemi fiyatları yükseliyor

Gemi fiyatlarında yüzde 30-40 artış bekleniyor. Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Başaran , "2. el gemilerdeki fiyat artışı orta vadede yeni inşaya talebi artıracak. Çünkü 2. el fiyatları yeni inşaya yaklaşınca armatör yeni almayı daha avantajlı görüyor" dedi. Önde gelen brokerlardan Pelikan Denizcilik ortağı Meltem Süloğlu, "Eylülden sonra daha da yükselecek" diye konuştu. Kuruyük pazarının yükselmesi yeni inşa siparişleri etkiledi. 2019 sonuna kadar teslim edilmesi gereken Capesize gemi sayısı 120 iken bu rakam Kamsarmax tonajında 135'i geçiyor.

Gemi ihracatı hızlandı

Gemi ve yat ihracatındaki hızlı yükseliş sürüyor. Mayısta yüzde 230 artışla ihracatını en fazla artıran sanayi sektörü olan gemi inşacılar, haziran ayında da bu bayrağı kaptırmadı, ihracatını yüzde 178 artırdı. Haziranda sektörün toplam ihracattan aldığı pay da tarihinde ilk kez yüzde 1'i geçti. Temmuzda yükseliş trendi sürdü. sektör ihracatı yüzde 300 arttı. 7 aylık toplam ihracat yüzde 88.6 artışla 734 milyon dolar oldu. Bayrak, armatörlerin gemi satmaya başlamasının ihracat rakamlarına yansıdığını hatırlatarak, "Yeni siparişlerde çok radikal bir artış yok aslında. Yine de rakamlar sevindirici. Geçen yıl 1 milyar dolar barajını geçememiştik bu yıl 1 milyar doları aşacağımızı öngörüyoruz" ifadelerini kullandı.

Hurda fiyatları artışa geçti

Hurda piyasası son 5 yılın en iyi muson zamanını yaşıyor. Normalde yağışlardan dolayı rakamların düşük olması beklenir ancak bu sene Hindistan ve Pakistan'da fiyatlar 370-390 dolara gidiyor. Aliağa'da rakamlar 260 dolar ton seviyesine yükseldi.

Sektör temsilcileri ne diyor?

Armatörler Birliği Başkan Vekili, TOBB Denizcilik Meclis Başkanı Erol Yücel:

"Navlunun artmasında iki faktör var. Bunlardan biri dünya ekonomisindeki büyüme oranları. En fazla etkileyen etkenlerden biri bu. Az da olsa çok da olsa dünya bir büyüme trendinde. Diğeri ise gemi arzında ipin ucu kaçtıktan sonra normale dönüş… İnsanlar arzın azalmasını, yani siparişlerin azalmasını kriz olarak görüyordu ama bu bir kriz değil. Bu bir dönüşüm. Dönüşümün son çeyreğindeyiz. Yani gemi arzının azalmış olduğu, arz-talebin dengelendiği ve piyasaların yükselme trendine girdiği bir dönem. Süreç, bu trendin belirli bir noktasında gemi arz-talebinde dengenin yeniden bozulmasına kadar devam eder. Benim çalışmalarıma göre arz talep dengesi yolunda gidiyor.

Dünya ticaretindeki artışa bağlı olarak da navlunlarda artış söz konusu. Geçen sene başında handymaxlarda 2 bin 500 dolarlık günlük getiri olduğunu söylemiştik. Bu 8-9 binlere çıktı. İndiği zamanlar da oldu. Ben bu önümüzdeki 1 aylık dönemde kesinlik artık 10 bin doların altında bir rakamın olmayacağını öngörüyorum. Önümüzdeki yılın çok daha iyi olmasını bekliyorum. Armatörlerin gemileri satmasının farklı nedenleri olabiliyor. Kimi bu işten çıkıyor kimi satmak için doğru zaman olduğunu düşünüyor. İsimlendirmek zor. Biri alıyor, biri satıyor."

Pelikan Denizcilik Ortağı Meltem Süloğlu:

"Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) 1000 sınırına yaklaştı. Mevsimselliğinde etkisi ile aralıkta 1500 seviyelerini görecektir. Dünyada esen pozitif ekonomik rüzgarın 12-18 ay sürmesi şaşırtıcı olmayacak. 15 yaşındaki Supramax geminin fiyatı 7 milyon dolar. Önümüzdeki yıl yüzde 30-40 daha değerleneceğini düşünüyoruz. Kuruyük marketinin yükselmesi yeni siparişleri getirdi. 2019 sonunda kadar teslim edilmesi gereken Capesize gemi sayısı 120 iken, Kamsarmax tonajında 135’i geçiyor. Yunan bir armatör Japon tersaneye 37000 dwt handysize siparişi verdi. Bedeli 20 milyon dolar! 10 yaşındaki benzer gemi fiyatının 9 milyon olduğunu düşünürsek, yeni inşa cazip oluyor. 2008 krizinden bu yana zor günler geçiren kuruyük armatörleri 12-18 ay içinde nefes alacaklar. Bu geçici yükselişin büyük gemi satmak için doğru zaman olacağını düşünüyoruz.

Tanker marketinde navlunlar düşük. Önümüzdeki sene anlamlı bir yükseliş için neden yok. Çünkü tanker tonajı nispeten genç ve sipariş sayısı yüksek. Ocaktan mayısa kadar 2. el fiyatları yüzde 30 artmıştı. Beklentim eylülden sonra daha da yükselecek. Yakın çalıştığım müşterilerim gemi satalım diyor. Ben de henüz erken diyorum. Ekonomi iyi gidiyor. Demir cevheri fiyatları yükseliyor. Cevher yükselmeye başladığı zaman bizim sektör hemen tepki veriyor."