“Küresel üretim düşecek” endişesi pamuğu uçurdu

Emre ERGÜL

Emtia piyasaları, ocak ayını iniş-çıkışlarla geçirdi… Geçtiğimiz ay farklı dinamiklerin etkisiyle karışık bir seyir izleyen emtia piyasası, geçen yılki sert dalgalanmaları bu seneye de taşıdı. Geçtiğimiz ayki en önemli dalgalanma, tarım grubunda yaşandı.

ABD'de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange'te işlem gören pamuk yüzde 5.2, kahve yüzde 3.1, şeker yüzde 16.2, kakao yüzde 14.9 artış kaydetti. Küresel pamuk üretiminin düşeceğine yönelik öngörülerle pamuk fiyatları yükseldi. ABD Tarım Bakanlığı’nın hazırladığı Dünya Tarımsal Arz ve Talep Tahminleri raporuna göre küresel pamuk üretimi 2023/2024 sezonunda 342 bin balya azalacak. Peki 2023/24 sezonunda dünya pamuk üretimi ne kadar olacak?

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü’ne (Tepge) göre, bu sezon küresel pamuk üretimi 25.1 milyon ton civarında olacak. Dr. Tijen Özüdoğru imzalı “Durum Tahmin Raporu”ndaki öngörü şöyle: “Küresel ekonomik büyüme, ticaret engelleri, enflasyon vs. nedeniyle zayıflarken, pamuk talebi de geçen sezonda olduğu gibi daralmaya devam edecek.”

Uluslararası Pamuk İstişare Kurulu’nun (ICAC) 2023/24 sezonunda dünyada pamuk ekim alanlarının 33.1 milyon ha, veriminin de 758 kg/ha olacağını öngördüğüne dikkat çekilen rapor şöyle devam ediyor: “Pakistan'da üretimin bir önceki sezonda yaşanan sel felaketinin ardından yaklaşık iki kat artarak 1.6 milyon ton’a yükseleceği, pamuk üretiminde lider diğer ülkelerden ise Çin’de 5.6 milyon tona (eksi yüzde 6), Hindistan’da 5.4 milyon tona (eksi yüzde 1), Amerika’da 3 milyon tona (eksi yüzde 3), Brezilya’da ise 2.8 milyon tona (eksi yüzde 7) düşeceği beklenmektedir.”

Rapora göre, küresel pamuk tüketiminde 2023/24 sezonunda bir önceki sezona göre sadece %1 artış öngörülüyor: “Pamuk tüketiminde Doğu Asya ekonomilerinin dünya liderliğini sürdüreceği ve pamuk tüketiminde ilk sırayı alan Çin’in bir önceki sezona göre yaklaşık %7 azalışla 7,0 milyon ton, ikinci sıradaki Hindistan’ın ise aynı kalarak 5,0 milyon ton pamuk tüketeceği öngörülmektedir. Tüketimde söz sahibi olan ülkelerden Pakistan, Bangladeş, Vietnam ve ABD’de pamuk tüketiminin artacağı, Türkiye ve Brezilya’da azalacağı beklenmektedir.”

Bu sezon küresel pamuk ticaretinin yüzde 10’luk bir artışla 8.9 milyon ton yapılacağına dikkat çekilen rapor, “Pamuk ihracatçısı ülkelerden Brezilya’nın ihracatını yüzde 41 artırarak, 1.1 milyon ton, Batı Afrika ülkelerinin ise toplamda yüzde 66 artış ile 1.46 milyon ton ihracat yapması beklenmektedir” diye devam ediyor.

“Dünyada pamuk arzının 2023/24’de bir önceki sezona göre yaklaşık aynı seviyede kalarak 55.1 milyon ton, toplam kullanımın ise bir önceki sezona göre kısmen gerileyerek 32.2 milyon ton olacağı öngörülmektedir” denilen raporun en dikkat çekici yerlerinden biri de “Fiyat projeksiyonu” bölümü: “Dünya pamuk üretiminde artma ve tüketiminde azalma beklentisi nedeniyle pamuk fiyatlarının yeni sezonda da düşük seyretmesi öngörülmektedir. ICAC 2023/24 sezonu için Cotlook A endeksinin mevcut fiyat tahmininin pound başına 69.7 sent ile 105 sent arasında, ortalama 85.15 sent olacağını öngörmüştür.”

Türkiye’de yurtiçi pamuk kullanımı %14 azalacak

Türkiye’de 2022/23 sezonunda 573 bin hektar alanda 1 milyon ton lif pamuğa karşılık gelen 2.75 milyon ton kütlü pamuk üretildi. Yurtiçi pamuk kullanımı 1.9 milyon ton olup 912 bin ton ithalat yapıldı. TÜİK verilerine göre 2022/23 sezonunda Türkiye’de, ortalama kütlü pamuk üretici fiyatı bir önceki sezona göre yüzde 50 artışla 15.4 TL/kg oldu. Tepge, raporunda 2023/24 içn iki öngörüyü şöyle sıraladı: “TÜİK tahminlerine göre kütlü pamuk üretimi 2023/24 sezonunda 2.1 milyon tondur. ICAC öngörülerine göre ise bu sezonda 1 milyon ton ithalat, 189 bin ton ihracat yapılacak. Türkiye’de yurtiçi pamuk tüketimi yüzde 14 azalışla 1.6 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir.”