Kurbanda düve hayvan kesimi endişe yaratıyor

Mehmet Hanifi GÜLEL

Kurban Bayramı’na kısa bir süre kalmasıyla doğu illerinden hayvan sevkiyatı için son hazırlıklar da yapılmaya başlandı. Bu yıl doğu illerinden yapılan sevkiyatlarda özellikle büyükbaş hayvan sayısında yüzde 25’in üzerinde azalma yaşandığını belirten sektör temsilcileri, ancak sevkiyatlar içinde en doğurgan döneminde olan dişi hayvan oranının yüksek olmasına dikkat çekiyorlar.

Kurbanlık için düve hayvanların kesilmesinin havan varlığını artırılmasında negatif etki yaratacağını ve bundan endişe duyduklarını ifade eden temsilciler, düve kesimlerinin önüne geçilmesini talep ediyorlar. Büyükbaş kurbanlık fiyatları geçen yıl 40 bin liradan başlarken, bu yıl ise en düşük 75 bin liradan başlıyor. Bu yıl küçükbaş hayvanın fiyatı ortalama 9 bin liradan başlıyor. Öte yandan sektör temsilcileri, bu yıl ise ağırlıklı olarak küçükbaş kurbanlık hayvanın kesileceği öngörüyor.

Bunda büyükbaş kurbanlık fiyatının yüksek olması ve düşen alım gücünün etkili olduğu vurgulanıyor. TZOB ise geçen yıl kesilecek kurbanlık sayısında önceki yıla göre en az yüzde 10 oranında azalma olacağını öngörmüştü. 2023 yılında 785 bin büyükbaş ve 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvanın kurbanlık hayvan kesileceğini tahmin etmişti. Bu yıl ise bu sayının biraz daha gerilemesi bekleniyor.

‘’Kurbanlık için dişi hayvana geçişler var’’

Sevklerde çok aşırı bir düşüş olduğunu, 200 araç giden sevklerin şu an itibariyle tahminen 30 ile 40 hayvan civarında olduğunu vurgulayan Aşkale Ziraat Odası Başkanı Selçuk Güney, geçen yıl oranla sevklerde çok büyük düşüşün olduğunu söyledi.

Bölgelerinde erkek hayvan materyalinin çok az olduğunu belirten Güney, ‘’O yüzden dişi hayvana geçişler var. Büyük ihtimalle dişi hayvan kurbanlık olarak kesecekler ve iyice hayvancılığı yok edecekler. Normalde dişi hayvan kesmek yasak, ama hem yasaklayıp hem de nasıl keseceklerini yöntemi ürettiklerinden dolayı o da var.

Memlekette şu anda en büyük sıkıntısı hem annenin yokluğu hem de dananın yokluğu. Fiyatlar ise piyasa yüksek, en düşük 75 ile 80 bin lira civarında satılıyor. En yükseği ise 180 bin lirayı buluyor. Dişi hayvan kestirmek için hayvanın besili olduğunu ve damızlığa uygun olmadığını veterinerden rapor alarak kesiyor. Dişi hayvan kesimi erkeğe göre yüzde 50’nin üzerine çıkar diye düşünüyorum. Yani 100 tane kurbanlık hayvan kesilecekse yaklaşık yüzde 60’ı dişi hayvan çıkar.

Bu bizim bölge ve Türkiye geneli için de geçerli. Erkek materyal zaten et fiyatları yüksek olduğundan besideki malların çoğu kesildi. Diğer yandan bu yıl içinde 600 bin dişi hayvan getirilmesi planlanıyor. Dişi hayvanlar kesilirse seneye bu miktar 1 milyona çıkacak. Bunun için dişi hayvanı kesmemiz lazım. Damızlık bir hayvanın verim süresi 10 yıldır. Normalde 100 dişi hayvandan 10 tanesi ancak doğuma elverişsiz oluyor. Yine bizim burada en düşük küçükbaş hayvanın fiyatı ise 10 bin liradan başlıyor, 14 bin liraya kadar çıkıyorlar’’ dedi.

Kars’ta sevkiyatlar %30 oranında düştü

 Geçen seneye göre hayvan sevkiyatlarında yüzdelik olarak 25 ile 30 arasında düşüş olduğunu aktaran Kars Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Musa Metin Durmuş, şu an iyi bir tosun fiyatının 100 ile 110 bin lira arasında değişiyor. Bu fiyatların bölgelerinde geçerli olduğunu ileten Durmuş, ‘’Bunlar batıya gelince yol ve çoban masrafı oluyor.

Kars’tan İstanbul’a ortalama olarak 25 bin lira nakliyesi var. Bu fiyatta kurbanın üzerine biniyor. Diğer yandan bölgemizde kurbanlık için düve besleyenler de bulunuyor. Doğum yapan da var, doğum yapmayanlar da var. Küçükbaş hayvan fiyatı ise en kötüsü 9 bin liradan başlıyor ve 14 bin liraya kadar çıkıyor’’ diye konuştu.

Erzurum’da canlı hayvan fiyatı geriledi

Bölgelerinde kurbanlık satışların başladığını ve batı illerine sevkiyatlarının ayın 25’i itibariyle başlayacağını dile getiren Yakutiye Ziraat Odası Başkanı İslam Yıldırım, hayvan varlığı bakımından herhangi bir sorun olmadığını, ancak kurbanlık besi konusunda geçen yıl oranla yüzde 15 oranında bir düşün olabileceğini söyledi.

Fiyatların 15 gün öncesine göre biraz düşüş gösterdiğini kaydeden Yıldırım, fiyatın ise canlı olarak kilosunun 250 ile 260 lira civarında bulunduğunu aktardı. Diyarbakır Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Abdullah Çetin, geçen seneye göre azalışın yüzde 20 civarında bir azalışın olabileceğini aktardı.

Et fiyatların yükselmesiyle Kurbanı beklemeden hayvanını kesime gönderenlerin olduğuna dikkat çeken Çetin, ‘’10 üreticiden biri hayvanını erken sattı. İlimizde küçükbaş hayvanların satışı kilosu toptan 225 liradan satılıyor. Tek olarak ise kilosu 250 liradan satılıyor. Büyükbaş hayvan ise geçen sene oranla azalma var ama çok değil. Kurbanda düve kesimi ise kısır ve verimsiz olanlardan yapılıyor’’ dedi.

Trakya’da kurbanlığın kilosu 270 lira

Bölgelerinde kurbanlık büyükbaş ve küçükbaş kesim hariç canlı olarak kilosunun 270 lira fiyatla satışa sunulduğunu belirten Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı, kurbanlığın kesilmesi ve temizlemesi dahil edildiği zaman 290 lira olduğunu söyledi.

Kurbanlık hayvanın kilosuna göre fiyatın değişiklik gösterdiğini belirten Arabacı, ‘’Bu yıl kurbanlık için besicilik yapanlarda gözle görülür bir azalış görülüyor. Ancak net bir veri olmadığı için azalış veya artış konusunda yorum yapmak yanlış olur. Çünkü üretici kulak küpesine götürür ve kayıttan düşürürse düşüyor. Düşürmese de düşmüyor’’ dedi.

"%20'nin üzerinde düşüş var"

Kurbanlık hayvan sevkiyatlarının daha başlamadığını bildiren Kars Ziraat Odası eski başkanı Adem Ertaş, Kurban Bayramı’na 20 gün kala sevkiyatlarına izin verileceğini aktardı. Bu yıl çok hayvanın olmadığını ifade eden Ertaş, ‘’Bu yıl da geçen yıl olduğu gibi düşüş devam ediyor. Hayvan sevkiyatları her geçen yıl azalıyor. Bu yıl geçen yıla göre yüzde 20’nin üzerinde bir düşüş var" dedi.