İthal taşımada 700 milyonluk 'ordino' kavgası!

UĞURCAN GÖKÇEN - dunya.com

İhracatçılar ile taşımacılık sektörü arasındaki 700 milyon liralık ‘ordino kavgası' büyüyor. İhracatçılar, ithal hammadde ve ara malı taşınmasına ödedikleri ordino ücretinin kalkmasını istiyor. Taşımacılar ise bu hizmet bedelinin bir ‘güvence' olduğu görüşünde. Her iki taraf da hükümet nezdinde girişimlerde bulunuyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi'nin Başbakan Binali Yıldırım'a sunduğu 10 maddelik talep listesinde ordino belgesinin kaldırılması da yer aldı. TİM Genel Sekreterliği de bağlı birliklere yazı göndererek "maliyet ve zaman kaybı'na neden olduğu savunulan ordino uygulamasının kaldırılması için çalışmaların sürdüğünü" iletti. Türk Plastik Sanayicileri Vakfı da (PAGEV), bu konuda Ekonomi Bakanlığı ile bir çalışma başlatıldığını açıkladı. İMMİB, üyelerine bir yazı göndererek ödemelere ‘itiraz şerhi' konulması uyarısında bulundu. Taşımacılık sektörü ise ihracatçıların girişimine tepkili. Bu konuda Yargıtay onaylı pek çok mahkeme kararı olduğunu belirten sektör örgütlerinden Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) 4 sayfalık bir yazıyla ihracatçıların görüşlerine cevap verdi. Kuruluş, hükümete de başvuracak.

Ordino tartışması, kasım ayı başında yapılan İhracat Haftası etkinliklerinden sonra alevlendi. TİM'in kaldırılması talebini gündeme getirmesi üzerine Başbakan Yardımcısı Recep Akdağ, ihracatçıların ödemek zorunda kaldığı bu kalemin hukuksuz olduğunu ve sahaya ineceklerini söyledi. Bu açıklamadan sonra konu lojistik sektörünün de gündemine girdi. Ordino ücretinin kaldırılması talebi geçtiğimiz yıllarda da sık sık dile getirilmesine karşın bugüne kadar bu konuda resmi bir adım atılmadı. TİM Başkanı Büyükekşi, ihracatçıların ordino ödemelerinin hiçbir yasal tarafı bulunmadığını ve yıl boyu 700 milyon liraya yakın ek maliyet yarattığını ifade ederek buna bir çözüm bulunmasını istedi.

Ordino nedir?
'Ordino' olarak bilinen taşımacılık belgesi, "yük teslim talimat formu" veya "yük teslim belgesi" olarak adlandırılıyor. Sadece ithalat işlemlerinde kullanılıyor. İthalatçı bu evrak olmadan malını gümrükten çekemiyor. Ağırlıklı olarak deniz yoluyla gelen mallar için düzenleniyor. Lojistik firmaları düzenlenen belgeler için ithalatı yapan firmadan 50 ila 80 euro arası bir para alıyor.

Taraflar ne diyor?

İMMİB'den üyelerine 'itiraz şerhi' uyarısı

İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB) Genel Sekreterliği, birlik üyelerine bir bilgilendirme yazıda TİM'in açıklamalarına yer vererek, ordino ödemelerine 8 günlük itiraz hakkı bulunduğunu, bu süre sonrasında itirazların geçersiz sayıldığını hatırlattı. Ödemelerin genellikle gümrük müşavirleri aracılığıyla yapıldığı ve 8 günlük sürenin bu nedenle kaçırıldığı belirtilen yazıda üyelere ödemelerin ‘ihtirazi kayıt şerhi ile' yapılmasının önem arz ettiği uyarısında bulunuldu. Gümrük müşaviri tarafından bu şerh ile yapılacak ödemelerde Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) ile itiraz edilebileceği ve bunun ekstra bir maliyet yükü oluşturmadığı bilgisi paylaşıldı.

PAGEV: Uygulama kanun dışı, son verilmeli

PAGEV, yaptığı basın açıklamasında ordino bedelinin haksız bir şekilde alındığı savunularak, Ekonomi Bakanlığı ile birlikte ortak çalışma başlatıldığı açıklandı. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu yazılı açıklamasında, "Türkiye'nin ithalatını, sanayisini ve tüketicinin cebinden çıkan parayı etkileyen böyle bir tekelci uygulama ‘serbest piyasa' olarak açıklanamaz. Bu çerçevede liman işletmeleri ve acentelerce firmalarımızdan tahsil edilen ordino veya bu anlama gelecek diğer tüm kanun dışı uygulamalara bir an evvel son verilmelidir" dedi.

"Dünyada hiçbir ülkede yok"
Konuyla ilgili DÜNYA'ya açıklama yapan Ünsped CEO'su Hakan Çınar, ‘ordino' tartışmalarıyla ilgili olarak, "Gerçekte olmaması gereken bir gider kalemi, altyapısı yok ve hukuksuz bir işlem" diye konuştu. Ordinonun özellikle denizyolunda kullanıldığı bilgisini paylaşan Çınar, "Denizciler bu konuda ‘yasal süreç' değerlendirmesi yapıyor. Yani diyorlar ki ‘Paramızı alamayız, bu nedenle ordino kesmemiz gerek'. Ancak böyle bir uygulamaya dünyanın hiçbir ülkesinde rastlanmıyor" diye konuştu.

Lojistikçilerden 4 sayfalık savunma

Taşımacılık sektörü ise ihracatçıların açıklamalarına tepkili… Ordinonun damga vergisine tabi yasal bir belge olduğunu ifade eden sektör temsilcileri, bu konuda pek çok mahkeme kararı olduğuna dikkat çekti.

UTİKAD'dan DÜNYA'ya yapılan açıklamada da TİM'in açıkladığı "700 milyon TL'lik ek maliyet"in nasıl hesaplandığına dair bir bilgi bulunmadığı belirtildi. UTİKAD açıklamasında şu ifadeler yer aldı: "Sadece ithalat taşımalarında yükün öncelikle doğru alıcısına teslim edilmesini sağlayan bu belge, yükün teslimine ilişkin muamelelerin ve taşıyanın bu sürece ilişkin verdiği diğer hizmetlerin karşılığı olarak tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de bir ücrete tabidir. Ayrıca ulusal mevzuatımızda böyle bir ücretin olmaması gerektiğine dair bir hüküm bulunmamaktadır. Gümrük mevzuatında ordino veya benzeri bir teslim belgesinin tanımlanmamış olması böyle bir belgenin hukuksuz olduğunu göstermez. Teslim sürecinin ve gerekli kontrollerin taşıyan tarafından deruhte edilmesinin bir bedelinin olması kaçınılmaz.

Öte yandan ordinonun kaldırılması Türkiye'yi uluslararası arenada da zor durumda bırakacaktır. Denizyoluyla yapılan taşımacılıkta yük teslim süreciyle ilgili olarak, taşıyanın onayı olmaksızın yani yük teslim formu olmaksızın alıcıya teslim edilmemesi gerektiğiyle ilgili Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü'nce yayınlanan 17 Mayıs 2011 tarih ve 14765 sayılı, 'denizyolu ile İthal Edilen Malların Teslimi' konulu EK-A idari işlem yazısının, Danıştay 10. Dairesinin 27.10.2015 tarih ve 2011/9380 E. ve 2015/4632 K. sayılı kararı ile hukuka uygunluğu tespit ve tescil edilmiştir.

Yargıtay denetiminden geçerek onanmış pek çok emsal kararda özetle 'liman idarelerinin taşıyanların talimatı olmadan yük alıcılarına yük teslim edemeyecekleri, bu keyfi yete aykırı davranan liman idarelerinin taşıyanların uğramış oldukları tüm zararları gidermekle yükümlü oldukları, ayrıca taşıyanların yüklerin teslimi hususunda talimatları olmadan yük teslim eden liman idarelerinin hukuki sorumluluklarının yanı sıra cezai sorumlulukları da olacağı' hüküm altına alınmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun Taşıma İşleri başlıklı 4'üncü kitabının 870. maddesi taşıyanın taşıma ücretinden başka gerekli olan giderleri isteyebileceğini hükme bağlamıştır. 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu çerçevesinde 'ordino' da damga vergisi alınacak kağıtlar arasında sayılmaktadır. Dolayısıyla damga vergisine tabi bir kağıdın tamamen hukuki bir belge olduğu da aşikardır."

"700 milyon TL nasıl çıkarıldı?"

UTİKAD Genel Müdürü Cavit Uğur, DÜNYA'ya yaptığı açıklamada, taşımacılık sektörü hakkında haksız bir eleştirilerde bulunulduğunu savunarak, dernek olarak bir araya geldiklerini ve bu konuyu değerlendirdiklerini ifade etti. Uğur, ordino belgesi ile ilgili Başbakanlığa sunmak üzere de bir içerik hazırladıklarını duyurdu. TİM Başkanı Büyükekşi'nin 700 milyon lira ‘ek maliyet' açıklamasının rakamsal altyapısı olmadığını belirten Uğur, "Böyle bir veri Türkiye'de yok, nasıl hesaplandığına dair bir açıklama yapılmıyor" dedi.