İşte temel sektörlerin 5 aylık karnesi

İbrahim EKİNCİ

Seçimler tamamlandı. Hükümetin kurulması bekleniyor. İş çevreleri, iktisatçılar, ekonomideki sıkıntılı havayı dağıtmak için önlemlerde gecikilmemesi gerektiği görüşünde.

Enflasyon, kur ve faizler yukarı yönlü hareket ediyor. Bu durumun şirket bilançolarını, yatırımları, tüketimi etkilememesi düşünülemez. Sektörlere bakıldığında durumun, sektörden sektöre farklılık gösterdiği görülüyor. Turizm iyi gidiyor. Gelirde belki zor ancak sayıda rekorlar geliyor. Demir çelikte işler kötü değil. Üretimde artışlar var. Perakende sektöründe gerek TÜİK, gerekse özel sektör açıklamaları yüzde 10 civarında artışlar gösteriyor. Beyaz eşyada nisanda bütün göstergelerde kötüleşme vardı. Mayısta olumsuz gidiş hız kesmiş görünüyor. Beş aylık sonuçlar artı gösteriyor. Tekstil ve hazır giyim de iyi gidiyor. Kapasite kullanım oranları (KKO) üretim artışları olduğunu gösteriyor. İhracat artışı da rakamlara yansıyor. Konut satışları, KDV, tapu harcı indirimi ve faiz desteğiyle küçük artışlar yakaladı. Ancak inşaat tarafı, hazır beton, malzeme endeksleri iniş gösteriyor. En sert düşüş otomotivde. Haziran rakamları otomobil iç pazarında yüzde 38 daralma gösteriyor. Lojistikte Türkiye plakalı araçların yabancıya pay kaybı dikkat çekiyor. Sektör yetkililerine göre mobilyada yüzde 20 civarında bir satış azalması var. Kimya sektörü üretiminde marttan sonra azalma oldu. Plastik iyi gidiyor.

Turizmde rekorlar yılı

Turist sayısında rekor yılı 41 milyon 617 ile 2015’tir. Gelirde rekor yılı 34.3 milyar dolarla 2014’tür. Rusya ile uçak krizinden sonra dip yapan sektörde 2017 toparlanma yılı olarak kabul edilebilir. Ancak 2017 gelirde de turist sayısında da rekor yıllarının gerisinde kapandı. 2018 tamamen farklı bir tablo çiziyor. Aylık gelen turist rakamları rekor yılların üzerindedir. İlk 5 ayda gelen turist sayısı 11.5 milyon. Geçen yıl 8.8, bir önceki yıl 8.3 milyondu. Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş da ilk 5 ayda rekorlar kırıldığını söyledi. Turizmde kötü giden tek gösterge kişi başına harcama. 805 doları bulan bu rakam halen 640 dolar seviyesinde. Bu da turist sayısındaki artışın gelire birebir yansımayacağını gösteriyor. Bu yıl sayıda rekor kırılması muhtemel. Ancak aynı rekorun gelirde gelmesi şüpheli gözüküyor.

Otomotivde iç pazar sert düştü

2018 Haziran ayında otomobil pazarı %38, hafif ticari pazarı %44, ilk yarı itibariyle otomobil pazarı %10, hafif ticari pazarı %19 daraldı. Toplamda daralma %12! OSD’nin açıkladığı ilk 5 aylık veriler de şöyle: Mayısta toplam üretim bir önceki yılın aynı dönemine göre %4.2, otomobil üretimi %8,6 azaldı. Toplam pazar yüzde 14 daraldı. Otomobil ihracatı yüzde 11.7, toplam ihracat 7.4 düştü. İlk 5 ay toplam sonuçları görece daha iyi: Oto üretiminde düşüş %6.9, toplam üretimdeki düşüş %2.2. Toplam pazardaki daralma da %4.2 gözüküyor. Tek olumlu gösterge ticari araçtaki üretim artışı. UİB'nin açıklamasına göre haziranda ihracat artışı % 2'de kaldı.

Mobilyada satışlar azalıyor

İç satışlarda ilk 3 ayda miktar bazında % 20 civarında düşüş var. Nisanda da düşüş devam etti. Sektörde kur artışından kaynaklanan zam yok. Hammaddeden kaynaklanan zam var. Yetkililer, “Sektördeki kâr düşüşü 3 aylık bilançolara yansıdı. Geçen yıl tablo kâr artışı gösteriyordu. Yonga levhaya ciddi zam geldi. Her iki ayda % 6-7 zam geliyor. Süngerde de yonga levha gibi otomatik zamlar geliyor. İhracatta 2018’in ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre % 20.5 artış oldu, ihracat rakamı 765.5 milyon dolara çıktı. İlk 4 ay itibariyle de % 24 artış var. Yıl sonu ihracat hedefi 3.5 milyar dolara yükseltildi” dedi. Kur artışlarının üretim kapasitelerini, kârlılığı, yeni yatırım iklimini ve sürekliliği olumsuz etkilemesi bekleniyor.

Demir çelik artışa geçti

Ham çelik üretimi mayısta, bir önceki aya göre %12.3 artış yakaladı. 2017'nin aynı ayına kıyasla % 0.5 arttı. Ocak-mayıs döneminde Türkiye’nin nihai mamul üretiminde ve tüketimindeki artış eğilimi devam etti. 2018 yılının ilk beş aylık döneminde nihai mamul üretimi, bir önceki yılın aynı dönemine oranla %10.5, nihai ürün tüketimi de %15.2 arttı. İlk 5 ayda toplam çelik ürünleri ihracatı miktar açısından %4 azalışla 8.1 milyon tona gerilerken, ihracat değeri %20.2 arttı.

Tekstil hazır giyim olumlu

Yabancı alıcılar Türkiye siparişlerini artırıyor. Hermes Otto’dan Newlook’a, Colveta’dan Near East Manufactoring ve Varner’a kadar pek çok hazır giyim alıcısının Türkiye siparişlerini % 20 artıracakları haberi gazetemizde duyurulmuştu. TGSD Başkanı Hadi Karasu, 17 milyar dolarlık hazır giyim ihracatının bu yıl 18 milyar dolara çıkarılacağını açıklamıştı. Ocak-Mayıs 2018 döneminde Türkiye’nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı 2017 yılının aynı dönemine göre % 9.8 artışla 7.5 milyar dolar oldu. Giyim eşyası imalat sanayiinde KKO mayısta % 80.7 oldu. Bir önceki yılın aynı ayında % 79 olarak açıklanmıştı. Tekstil ve hammaddeleri sektörü ihracatı, 2018 yılının mayısında % 11.6 artış ile 929 milyon dolar değerinde gerçekleşti. Ocak-mayıs dönemi toplam tekstil ve hammaddeleri ihracatı ise % 9.5 artışla 4.5 milyar dolar değerinde kaydedildi. Mayısta tekstil ürünleri imalatında 81.3 olarak gerçekleşen KKO, bir önceki aya göre % 1.5, Mayıs 2017’ye göre ise %1.8 artış ifade ediyor. KKO rakamları, sektörde üretimde sıkıntı olmadığını gösteriyor.

Kimyada üretim azalıyor, plastik iyi

2018 ilk üç ayda %12 üretim büyümesi oldu. Ancak ocak ve şubatta en yüksek noktaya ulaşan üretim artışı mart sonrası azalmaya başladı. Sektör ihracatı 2017’de %15.2 arttı. Bu yıl beklenti 18 milyar dolar. Bu da % 12’lik büyüme demek. İlk 4 aylık artış %4 civarında. Sektör %75 oranında hammadde ithalatına bağlı çalışıyor. 2018 başından itibaren petrol fiyatlarındaki öngörülmeyen yükseliş hammadde fiyatlarına da yansıdı. Kur artışlarından olumsuz etkileniyor. Bu gruptaki plastik sektörü 2018 ilk çeyreğinde rekor seviyede büyüdü. PAGEV’in raporuna göre, plastik mamul üretimi bir önceki senenin aynı dönemine göre % 48.7 artışla 3.5 milyon tona, değerde ise % 54.5 yükselişle 13.6 milyar dolara ulaştı. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, “Kimya ve plastik sektörü ara malı ithalatı yönüyle dövizdeki artışlardan olumsuz etkileniyor. Sektörün ana hammaddesinin % 100’ü dövizle satın alınıyor. Yine makine ekipman yatırımlarının % 90’ı döviz bazlı yapılıyor. Bu çerçevede sadece plastik sektörünün son dört aydaki kaybı 7 milyar TL’ye yaklaştı” dedi.

Lojistikte yabancı payı hızlı arttı

Ocak-mayıs toplamında Türkiye plakalı araçlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %5 düşüşle 496.953, yabancı araçlar %12 büyüme ile 147.291 taşıma yaptı. Türk ve yabancı araçlar toplamda %1 düşüşle 644 bin 244 adet ihracat taşıması gerçekleştirdi. İhracat taşımalarının %77’si Türk, %23’ü ise yabancı araçlarla yapıldı. Türk araçlar bir önceki yılın aynı dönemine göre değişime uğramadılar, yabancı araçlar ise %13 büyüme sağladı. İthalatta Türk ve yabancı araçlar toplamda %4 büyüme gerçekleştirdi. Suriye’ye yapılan taşımalar %27 düştü. Irak pazarı da geçen yıla oranla %12 küçüldü. Romanya ve Bulgaristan toplantılarında alınan olumlu sonuçlarla birlikte Avrupa ülkelerine ihracat taşımaları artmaya devam ediyor.

Perakende iyi gidiyor

TÜİK’in açıkladığı takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2018 yılı nisanda bir önceki yılın aynı ayına göre %8 arttı. Bir önceki aya göre ise artış %0,5 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro 2018 yılı nisanda bir önceki yılın aynı ayına göre %21.2 arttı. Bir önceki aya göre %2.3 artış oldu. Mayısta AVM Ciro Endeksi %13.9 artış gösterdi. Enflasyondan arındırılmadan teknoloji kategorisi metrekare verimliliği % 34,1 hipermarket kategorisi ramazanın da etkisiyle %26,9’a yükseldi. Enflasyon göz önüne alındığında ise geçtiğimiz yılın mayıs ayı ile karşılaştırıldığında giyim, yiyecek içecek ve ayakkabı kategorilerinde metrekare verimliliklerinde düşüş gözleniyor. Mayıs 2018 verileri bir önceki dönemin aynı ayına göre ziyaret sayısı endeksinde % 3’lük bir azalış yaşandığını gösteriyor.

Beyaz eşya mayısta toparlandı ama...

Beyaz eşyada 6 ana üründe tablo parlak görünmüyor. Yine de nisana göre trendin değiştiğini söylemek mümkün. Nisanda üretim %10, iç satışlar %20 düşmüştü. Mayısta üretim %6 arttı. Ocak-mayıs itibariyle düşüş %2. İç satışlar mayısta %9 artmış. Ocak-mayıs itibariyle %14 düşüş olmuş. İthalatta daha büyük düşüş var. İyi giden tek taraf ihracat! Mayısta % 7 arttı. İlk beş ay itibariyle artış oranı % 9.

Konut satışı destekle arttı genel tablo ise parlak değil

Konut satışları mayısta bir önceki yılın aynı ayına göre %2,7 arttı. İpotekli satışlar %11,7 azaldı. Diğer konut satışları %10,7, ilk defa satılan konut sayısı %4,8, ikinci el satışları %0,9 yükseldi. Yabancılara satışlar bir önceki yılın aynı ayına göre %36,1 artış gösterdi. Gayrimenkulde, konut tarafındaki bu artışlar önemli ölçüde KDV, tapu harcı ve faiz desteği ile sağlandı. Yüksek stok nedeniyle genel tablo ise pek olumlu değil.

Hazır betonda durgunluk, malzemede düşüş var

'Hazır Beton Endeksi'ne göre sektördeki durgunluk kalıcı haleye gelmeye başladı. Faaliyet Endeksi, mayısta %2,3 düşerek son 16 ayın en düşük değerini gösterdi. Güven Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %1,5 düştü ve mayısla birlikte dip yaptı. THBB Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, sektörün tüm göstergelerinin olumsuz gidişata işaret ettiğini söyledi. İnşaat Malzemeleri Sanayisi Bileşik Endeksi, mayısta bir önceki aya göre 2,31 puan azaldı. Geçen yılın mayısına göre ise 1,07 puan arttı. Faaliyetlerde beklentilerin üzerinde gerileme yaşandı. Bu performansta ramazan ayı, erken seçim kararı, tüketici ve yatırımcıdaki bekle-gör eğilimi belirleyici oldu. Faaliyet Endeksi’nde cirolar iç satışlardaki gerilemeye bağlı olarak düştü.