Hammaddede ‘koruma’ kalkanı üretime zarar veriyor

Nurdoğan A. ERGÜN

Özellikle Türkiye’de ikamesi bulunmayan ve endüstrinin te­mel ihtiyacı olan hammadde it­halatında gümrük vergilerinin sıfırlanması isteniyor. Örneğin endüstriyel mutfak ekipman­ları sektörünün ana hammad­desi paslanmaz çelikte halen yüzde 12 gümrük vergisi uygu­lanıyor ve anti-damping soruş­turma süreci devam ediyor.

Endüstriyel mutfakta ithalat %21 arttı

Endüstriyel mutfak ürünleri grubunda bitmiş ürün ithala­tının yüzde 21’leri bulduğunu açıklayan Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri Der­neği (TUSİD) Başkanı Bekir Topuz, bu durumu sektör adına ‘kırmızı alarm’ olarak nitelen­dirdi. Bunun en temel nedenini hammaddeye uygulanan vergi­ler olduğunu savunan Topuz, “Geçen yıl yüzde 8’den 12’ye çıkarılan ek verginin bu yılba­şında düşürülmesini bekliyor­duk ama olmadı. Bitmiş ürün ithalatındaki artışın ana nede­ni paslanmaz çeliğe gelen za­malar. Üretimin düşüp ithala­tın artması büyük tehlike. Bu gümrük vergilerinin yeniden ele alınması gerekiyor” diye ko­nuştu.

Bakırdaki ithalat artışı yüzde 59’u buldu

Demir dışı metaller grubun­dan 2024 ihracatını yüzde 7.61 ile en fazla artıran alt gruplar­dan bakırda, geçen yılın ihra­catı 2.22 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Hurda ihraca­tının ise yüzde 74’lere çıktığı sektörde, hammadde dışında da artan ithalat rakamları göze çarpıyor. Son bir yılda filmaşin ve bakır tel ithalatında yaşa­nan artışa dikkat çeken İstan­bul Demir ve Demir Dışı Metal­ler İhracatçıları Birliği (İDD­MİB) Bakır Komitesi Başkanı Sevgür Arslanpay, yüzde 59’u aşan ithalatın 1.5 milyar doları geçtiğini kaydetti.

Bu ürünler­lerin kapasitesi ve üretimiyle ilgili Türkiye’de sorun bulun­madığını ifade eden Arslanpay, “Bakır zaten yüzde 90’ın üze­rinde ithal hammaddeye bağ­lı bir sektör. Biz sıkıntı yaşar­ken hammadde yerine bitmiş ürün geliyor” dedi. Artık bakır boru ithalatının da başladığı­na işaret eden Arslanpay, Öz­bekistan, Rusya, İran gibi ül­kelerden gelen sübvansiyonlu ürünlerin iç pazardaki sanayi üretimini olumsuz etkilediğine vurgu yaptı.

Sadece paslanmaz çelik­te değil plastik, alüminyum, galvaniz, yassı çelik gibi ham­maddelerde de gümrük ver­gisi uygulandığını söyleyen TUSİD Başkanı Bekir Topuz, hammaddelerin tamamında gümrük vergilerinin kaldırıl­ması gerektiğini belirtti. Türki­ye’de üretimi olma­yan bütün hammad­delerde ‘koruma’nın kaldırılmasını iste­yen Topuz, “Çünkü bizim ithalatımız­da artan maliyet, ih­racatımızı etkiliyor. Gümrük vergisi, bitmiş ürün bakır kabloya, boruya gelsin, miksere gelsin. İhracatçıya hammadde vergisi çıkarılma­sın” ifadelerini kullandı.

“Kendi duvarlarımızı örmemiz gerekiyor”

Dünya genelinde teknolojik gelişimle birlikte endüstrinin bakıra olan talebinin arttığını dile getiren Kayalar Bakır’ın Yönetim Kurulu Başkanı Cen­giz Kaya, “Bakır kullanımı ile ilgili ciddi bir ekosisitem olu­şuyor. Endüstri ile birlikte kullanım etap etap büyüyor. Yani artık göz ar­dı edilemez bir ele­ment. Ama Türki­ye’nin gelecekteki cari açık ve ulusal sanayisin­de en büyük kaslardan bir ta­nesi bakır. Şu anda kullandığı­mız telefondan ayakkabıya her yerde bakırın bir dokusu var” dedi.

Sanayide yeşil dönüşüm­le birlikte hurda kullanımının çok önemli hale geldiğini vur­gulayan Kaya, “Biz de yeşil ba­kır konseptiyle yola çıkıyoruz. Yeşil bakır olabilmemiz için de hurdamızı kullanmamız gere­kiyor. Bununla ilgili bir politi­ka üretmemiz lazım. Yani ihti­yacımız olan bir hammaddeyi muhakkak kendimizin kontrol etmesi gerekiyor. Bakırda hur­dayı satmayalım, katma de­ğere dönüştürüp satalım” di­ye konuştu.

Avrupa’nın hurda alımı konusunda ciddi bir bas­kısı olduğuna işaret eden Ka­ya, “Bir yanda Gümrük Birliği anlaşmamız var, hurda satışı­nı durduramıyoruz. Ama başta AB olmak üzere ülkeler hurda­sına duvarlar örüyor. Bizim de sanayi ve ülke menfaatini dü­şünerek kendi duvarlarımızı örmemiz gerekiyor” değerlen­dirmesini yaptı. Kaya, Lond­ra Metal Borsası’na kote LME depolarının bir an önce açıl­ması gerektiğine de işaret etti.

Ayakkabıda ithalat 70 milyon çift adede çıktı

 Geçtiğimiz yılı en sancılı kapatan sektörlerden biri ayakkabı oldu. İhracatta yüzde 20’nin üzerinde kayıp yaşayan sektörde, ithalat ise yüzde 150’leri aştı. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, “İthalatta 25 milyon çiften 70 milyon çift adete çıkan bir rakam var. Bunun çoğunluğu küresel markalardan kaynaklı. Burada üretme kriteri getirilmeli” dedi. Hammaddeye uygulanan yüksek vergi oranlarına da değinen İçten, bitmiş üründe yüzde 40 olan gümrük vergisinin ara mamulde yüzde 100’ü aştığını söyledi.

“Pes etmeyecek, çantamızla kapı kapı dolaşacağız”

İhracatçının elinde çantasıyla kapı kapı dolaşıp malını pazarladığını söyleyen Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Başkanı Talha Özger ise, “Biz bu dönemde taşın altına elimizi değil gövdemizi koyduk. Kârsızlık, kârlılık gözetmeden üretim çarklarını döndürdük. Döndürmeye de devam ediyoruz. Bundan da gocunmuyoruz. Paslanmaz çelik, döküm, alüminyum sorunlarımız hep devam etti. Görünen o ki bitmeyecek de. Çünkü üretiyoruz. Başka ülkelere ürünlerimizi sattığımızda kendi markamızı değil ülkemizin markasını, Türkiye algısını oralarda dalgalandırıyoruz. Bu kolay değil ama pes etmeyeceğiz” yorumunu yaptı.