"Üretim azalsa da yağda sorun yaşanmayacak”

Özlem SARSIN

2023-2024 Zeytin ve Zeytinyağı sezonu açılış töreni, İzmir Ticaret Borsası ve Bergama Ticaret Odası tarafından Bergama’da gerçekleştirildi. Törende konuşan İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, Türkiye’de toplam zeytin üretiminin 2021 yılında 1,7 milyon ton iken 2022’de yüzde 71 artış ile 2,9 milyon tonluk rekor seviyeye ulaştığını söyleyerek, ihracatın da 2022/23 sezonunda toplam 922 milyon dolara yükselerek ihracatta da rekor kırıldığını ifade etti.

Ancak üretimde bu sezon bir düşüş olacağını herkesin bildiğini belirten Kestelli, “Nitekim, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin yaptığı rekolte tahmin çalışmasına göre; 2023-24 sezonunda sofralık zeytin üretiminin 443 bin ton ve zeytinyağı üretiminin 179 bin ton olacağı açıklandı. Zeytin üretiminde bu yıl yaşanan düşüşte küresel iklim değişikliğinin neden olduğu aşırı sıcaklığın, şiddetli doğa olaylarının ve kuraklığın önemli bir etkisi olduğunu söyleyebiliriz” dedi.

“Ağaç başına verim düştü”

 Ağaç başına ortalama verimin geçen seneye göre azaldığı ve 7,9 kg zeytin elde edileceği, buna bağlı olarak toplam elde edilecek zeytin miktarının önceki sezonuna göre yüzde 55 azalacağının öngörüldüğünü vurgulayan Kestelli, “Sadece bizde değil tüm dünyada rekolte beklentileri son beş yılın en düşük seviyelerinde.

Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminin açık ara bir numarası İspanya’da art arda iki yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle üretimde büyük bir düşüş yaşanıyor. 2021-2022 sezonunda 1,4 milyon tonla dünya üretiminin bir numarası olan ülkede üretim tahmini bu sezon 680 bin tona geriledi.

Bu rakamın 500 bin tona kadar gerileyebileceği söyleniyor. Ülkemiz, zeytin ve zeytinyağı üretimindeki artışını istikrarlı şekilde devam ettirirse İspanya ve İtalya ile birlikte dünya pazarlarında önde gelen konumunu kalıcı hale getirebilir” diye konuştu. Kestelli ayrıca, markalı ihracatı artırmak amacıyla teşvik sisteminde düzenlemeler yapılması gerektiğini söyledi. Tariş Genel Müdürü ve İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi Güngör Şarman ise Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin yeni sezon için belirlediği üretim miktarının 180 bin ton olduğunu söyledi.

Şarman, “Ancak geçen seneki o çok yüksek üretimden bu seneye 180 bin ton daha devredecek. Ayrıca Suriye’den bu sene 40 bin ton daha zeytinyağı gelecek. 10 bin ton da zeytinin firesinden kaynaklanan zeytinyağı üretimi de eklenecek. Bu seneyi 410 bin tonluk bir zeytinyağı miktarı ile karşılamış olacağız. Geçen seneye kıyasla üretim düşse de hiçbir zaman kendi insanımıza zeytinyağı yedirme sıkıntısı olmayacak, tüketicimiz zeytinyağı ile buluşturacağız” dedi.

Kısıtlama olmasaydı 1 milyar doların üzerine çıkacaktık

 Güngör Şarman, tüketiciyi zeytin yağı ile buluşturmaya devam edeceklerini söyleyerek, yaratılan zeytin yağının kısıtlı olacağı algısının doğru olmadığını söyledi. Türkiye’nin geçen sene gelmiş geçmiş en yüksek zeytinyağı üretimi ve ihracatını yaşadığını söyleyen Şarman, “Geçen yıl zeytinyağı üretimi 421 bin tondu. Türkiye’nin gelmiş geçmiş en yüksek üretimi idi.

Bu kadar yüksek üretim olduğunda bunu nasıl satacağız diye çabalarken önümüze bir şans çıktı, dünyanın en büyük üreticisi olan İspanya’da üretim düşütü. 150 bin ton zeytinyağı ihracatı yapıldı 800 milyon dolar gelir sağladık. Sektör olarak zeytinyağı ihracatının kısıtlanmasından memnun olmadık, hala devam ediyor, ihracat yasağının bir an önce kaldırılmasını istiyoruz. Bu kısıtlama olmasaydı ilk defa sektörümüz 1 milyar doların üzerinde ihracat geliri sağlamış olacaktı” dedi.

"Tüketici zeytinyağı yiyebilecektir"

TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Başkanı Hilmi Sürek, piyasada işlem gören 5 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatının kilogram başına 165 lira olduğunu belirterek, “Son dönemde öne çıkarılan kilogram başına 295 lira fiyat, 0,3 Kuzey Ege natürel sızma yağı için geçerli brüt fiyat olup, 0,3 asit alımı hiç yoktur, dolayısıyla piyasada işlem görmemektedir” ifadesini kullandı.

Sürek, alım fiyatlarının, 30 kooperatiften gelen piyasa fiyatları, ürün rekoltesi, üretici ortaklarının rekolte taahhüt miktarları, ürünün kalite durumu, stok miktarı, satış hedefleri, yurt dışı piyasa bilgileri ve rekolteleri, ürün bedeli ödeme vadesi dikkate alınarak belirlendiğine işaret ederek, şunları kaydetti: “Sezon başlamadan özellikle kooperatif bölgeleri başta olmak üzere diğer zeytincilik bölgelerinden de yağ numuneleri alınarak kalite araştırması yapılmaktadır.

Gerek ilgili araştırma sonuçları gerekse de sahada yapılan incelemeler neticesinde özellikle natürel sızma zeytinyağı miktarının az olacağı belirlenmiştir. Tüketici ekonomik durumuna göre zeytinyağı yiyebilecektir. Tüketici için tek bir zeytinyağı yoktur. Mevcut durumda çeşitli sınıflarda uygun fiyatlarla zeytinyağı bulunmaktadır. Sızma almaya gücü yetmeyen tüketiciler riviera veya rafine zeytinyağı tüketebilecektir.”