Tüketici, taklit ve tağşiş yapan firmaların ayrıntısını istiyor

Mehmet Hanifi GÜLEL

Gıda ürünlerinde taklit, tağşiş ve hileliye kar­şı yeni eylem planını duyuran Tarım ve Orman Ba­kanı İbrahim Yumaklı, geçen yıl 1,3 milyon denetim gerçek­leştirildiğini, bu yıl ise şu ana kadar 940 bin denetimde 16 bin uygunsuzluk tespit et­tiklerini ve 771 milyon lira idari para cezası kesildi­ğini açıkladı.

368 işletme hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunuldu­ğunu aktaran Yumaklı, yıl sonuna kadar 1,5 milyona yakın denetim gerçekleş­tireceklerini ifade etmişti. Yeni açıklanan listede 520 firma taklit ve tağşiş rada­rına yakalanırken, 66 firma ise sağlığı tehlikeye düşüren­ler radarına yakalandı.

Geçtiğimiz hafta açıklanan taklit, tağşiş ve hileli gıdala­rın yeni sistemde kamuoyuna anlık duyurulması bazı tartış­maları da beraberinde getir­di. Bakanlığın 2022 Mart ayı itibarıyla ara verdiği uygula­mayı yeniden başlatılmasını memnuniyetle karşılayan tü­ketici temsilcileri, tüketicile­rin yayımlanan listede denet­lenen firma sayısını ve tağşiş edilen gıdaların akıbetinin merak edildiğini aktardılar.

Süt ürünleri temsilcileri ise özellikle bir iki puan yağ oranı düşük çıkan firmaların teşhir edilmesinin doğru olmadığı­nı ifade ediyorlar. Et ürünle­rinde hilenin daha çok mut­fak bölümünde tespit edilme­si dikkat çekiyor. Öte yandan, sektör temsilcileri cezaların yeterli olmadığını ve caydırı­cılık için daha etkin cezala­rın uygulanması konusunda hemfikir.

Bakanlığın yeniden uygu­lamayı başlatmasını mem­nuniyetle karşıladıkları­nı kaydeden Tüketici Birliği Federasyon Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz, 2022 Mart ile 2024 Ekim arasında ara verilen uygulamada ka­muoyunun ne oldu bittiğini bilme hakkı olduğunu söyle­di. O dönemde üretilen tağ­şiş edilmiş gıdaların akıbeti­nin bilinmediğini ifade eden Deniz, bu bilgileri bakanlığın şeffaf bir şekilde açıklaması gerektiğini aktardı.

Bir diğer önemli konunun yayımlanan listede illerdeki küçük lokan­taların, restoranların veya tedarikçilerin dikkat çekti­ğini dile getiren Deniz, “Bu listenin hazırlanmasının ön­cesinde kaç tane firma denet­lendi ve kaçı iyi çıktı? Bilgi­si mevcut değil. Eğer bu yapı­lan 1.3 milyon denetim firma ise bu kadar az sayıda değiş­tirilmiş tağşiş edilmiş gıda çıktıysa o zaman Türkiye gı­da da çok iyi durumda demek­tir. Karnemiz eğer bu kadar az sayıda firmadan ibaretse çok karamsar olmayalım. Bu, Av­rupa standartlarının da üze­rindeyiz demek” dedi.

“Zincir marketler yeterince denetim yapmıyor”

Yukarıdaki gibi birçok so­ruyu CİMER ile Tarım ve Or­man Bakanlığı’na yönelttikle­rini aktaran Deniz, “Bir baş­ka nokta ise listenin detayları yeterince yok. A firmasıyla il­gili hangi tarihte analiz örne­ği alındı, analiz ne zaman ya­pıldı? Bu bilgi tüketici için önemli. Çünkü tüketici eğer oradan alışveriş yaptıysa en azından sağlığına zararlı bir yiyecek tüketip tüketmediği konusunda fikir sahibi olmak istiyor.

Uygulama ile yapılma­sı gerekenler yapıldı ama ek­sik tarafları var. Eksikleri de bir zaman içerisinde gideri­lebilir. Diğer yandan bilindik ulusal ölçekteki markaların hiçbirinin bu kapsama girme­mesi merak ediliyor. Ayrıca zincir marketlerin tedarikçi­lerden alınan gıdanın yeterin­ce denetim yapılmadığı da or­taya çıkıyor” diye konuştu.

Siteye giriş zorluğunun ya­şanmasının tüketicilerin bu işe sahip çıktığı anlamına gel­diğini belirten Deniz, bu site­deki trafiğin yoğun olması an­lamına geldiğini söyledi.

“Süt ürünlerinde sütten kaynaklı bazı durumlar var”

Bakanlığın sağlığı tehlike­ye düşürenler ve taklit tağşiş yapanlar diye firmaları ikiye ayırdığına dikkat çeken süt ürünleri temsilcileri, bu iki lis­tenin kafa karışıklığına yol aç­tığını belirtiyorlar. Sütten kay­naklı bazı durumların oldu­ğunu dile getiren temsilciler, bir firmada kuru maddede yağ oranı yüzde 45 yerine 43 çıktı­ğını ve bir puanlık eksiltmenin bilerek yapılamayacağını ak­tarıyorlar. temsilciler, yağ ora­nını tutturamayanların sütün kalitesinden ve proses işle­minden kaynaklanma olasılı­ğın yüksek olduğu aktarılıyor. Bu durum teşhir edilecek bir durum olmadığını belirtiliyor.

“Gıda güvenliği hepimiz için öncelikli hedeftir”

Türkiye Süt, Et, Gıda Sana­yicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı Dr. İsa Coş­kun, Türkiye’de süt ve kırmı­zı et sektöründe uluslarara­sı normlara uygun üretim yapan çok sayıda işletmenin mevcut olduğunu ve gıda güvenliğinin öncelikli he­def olduğunu söyledi.

Tür­kiye’deki laboratuvarların kapasiteleri, gerçekleştir­dikleri analizler ve sahip ol­dukları nitelikli iş gücü, yurt dışındaki laboratuvarlar­la kıyaslandığında benzer seviyelerde bulunduğunu vurgulayan Coşkun, “Bu du­rumda, et ve süt ürünlerinin analizlerinde sorun yaşan­madığını söyleyebiliriz. Ül­kemizde faaliyet gösteren büyük ölçekli et ve süt işlet­melerinin kendi laboratuvar altyapılarına ve nitelikli iş gücüne sahip olmaları da bu değerlendirmeyi destekle­yen önemli bir faktör. Gıda güvenliği ihlalleri ve taklit/ tağşiş uygulamaları hem halk sağlığını tehdit eden önemli bir sorun hem de bu işini düzgün yapan, dürüst ve kurallara uygun çalışan firmalar açısından da haksız rekabet unsurudur” dedi.