Kestane ve balı yok olma tehlikesi altında

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’nin birçok bölgesinde etkili olan kestane ağaçlarında dal kanserinin yanı sıra ‘Gal Arısı’ zararlısının da eklenmesiyle kestane balı ve kestane üretimini yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bıraktı. Kestane ağaçlarında dal kanseri ve Gal Arısı’nın etkili olduğu Kastamonu’da kestane balı üretimi üç yılda 400 tondan 150 tona geriledi.

Kestane balının fiyatı da geçen yıl 500 lira seviyesinden satılırken bu yıl 1000 ile bin 300 lira arasında değişiyor.  Türkiye’nin kestane balı ve kestane üretiminde öne çıkan Kastamonu, Aydın, Bursa ve Yalova’da etkili olan kanser ve Gal Arısı hem balda hem de kestane rekoltesini her geçen yıl aşağı çekiyor. Orman Genel Müdürlüğü söz konusu hastalıklarla mücadele ettiğini belirten sektör temsilcileri, yoğun olarak mücadele edilen bölgelerde kısmen başarılı olduğunu ama yeterli olmadığını ifade ediliyor.

Mücadele edilen bölgelerde hastalık azaldı

Kestane ağaçlarında mavi mürekkep ve dal kanseri diye iki hastalığın ağaçları kuruttuğunu aktaran Türkiye Bal Üreticileri Birliği Başkan Yardımcısı Yalçın Sezer, şu an gündemlerinde Gal Arısı’nın olduğunu vurguladı. Hastalıkların yaklaşık 30 yıldan beri kestane ağaçlarında olduğunu ve Orman İşletme Müdürlüklerinin bununla ilgili gençleştirme çalışmaları yaptığını kaydeden Sezer, ‘’Bu hastalıklarla mücadele edilen bölgelerde başarı elde edildi.

Özellikle Kastamonu ve Sinop bölgesinde mücadele edilen bölgelerde hastalıklar azaldı. Ancak ormanlar derin olduğu için kesim yapmak ve yenisini yetiştirmek bunlar meşakkatli işler. Kastamonu kestane ağacının en fazla olduğu bölge olarak yer alıyor. Avrupa’daki ormanların yüzde 80’i yapay orman. Bizim Kastamonu, Bartın ve Zonguldak bölgesindeki kestane ormanlarının yüzde 80 doğal. Yapay orman olarak Manisa, Aydın ve Bursa’yı görüyoruz, bunlar kestane şekeri ile ilgili ıslah ettikleri kestane ağaçları’’ dedi.

Bal üretilmeyecek diye endişe ediliyor

Kestane ağaçların olduğu yerlerde ticari üretimden daha çok aile tipi işletmelerin bal üretiminde yer aldığını ifade eden Sezer, aile işletmelerinde 10 ile 20 adet arı kovanlarıyla üretim yapıldığını söyledi. Üretilen balın da kayıt altına alınmadığına dikkat çeken Sezer, bu yüzden ne kadarlık bal üretimi yapıldığı bilinmiyor ve ancak kovan bazında bu bilgi verilebileceğini ifade etti.

Kendisinin de aynı zamanda kestane balı üreticisi olduğunu aktaran Sezer, ‘’Gal Arısı ve dal kanseri nedeniyle Kastamonu Cide’de neredeyse kestane ağacı kalmadı ve yine Sinop Türkeli’de ciddi bir kayıp var. Bununla ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı söz konusu sinekleri yiyen başka bir sineği üretip, mücadele diyor. Yoğun olarak salınan bölgelerde başarılı olunuyor ama yeterli değil. Bu yıl üreticiler 1-2 kilo bal ürettiler, hatta bazı üreticilerin arılar açlıktan ölüyor’’ diye konuştu.

Rekolte üç yılda 400 tondan 150 tona düştü

Kestane balı üretiminin bu yıl az olduğunu ve bazı yerlerde hiç olmadığını aktaran Kastamonu İli Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı Cem Başar, üç yıl önce 400 ton olan bal rekoltesi 100- 150 tona gerilediğini bildirdi. Başar, bugün kestane balının kilosu 1000 lira ile 1.300 lira civarında yer aldığın bildirdi. Gal Arısı’nın ortaya çıktığı bölgelerde 7-8 yıl içinde tamamıyla ele geçirdiğini ve kestane balı üretiminin olmadığını anlatan Başar, ‘’Türkiye’de Gal Arısı’nın tespiti ilk kez 2014 yılında yapıldı. Şu anda orman müdürlükleri bununla ilgili bir mücadele başlattı. Eğer ağaçlar bu hızlı kurusa kestane balı hayal olur’’ dedi.