Türkiye için gazda ‘hub’ olma fırsatı doğdu!

MEHMET KARA

İSTANBUL - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ülkemize yaptığı resmi ziyarette açıkladığı Türkiye-Rusya arasında yeni doğalgaz boru hattı, enerji uzmanları tarafından Türkiye için büyük bir fırsat olarak değerlendirildi. Angora Gaz Genel Müdürü Gökhan Yıldırım, bu projenin, Avrupa, Türkiye ve Rusya için gaz geçiş güvenliği açısından çok önemli bir adım olduğunu ifade ederek, “Bu proje, tıpkı Avusturya (Baumgarten gaz HUB’ı) gibi, bir enerji merkezi olma açısından Türkiye’nin elini çok güçlendirecek bir proje” dedi. TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Toğrul İsmayıl ise yeni anlaşmayla birlikte Rusya ile Türkiye enerji ilişkisi başka bir boyuta sıçrayacağını söyledi. DÜNYA Gazetesi Enerji Editörü ve Yazarı Mehmet Kara da bu projenin hayata geçmesinin bir ayağını Yunanistan’ın, diğer ayağını Türkiye’nin oluşturacaığı yeni bir gaz HUB’ının doğuşu demek anlamına geldiğini ve bunun sadece Rusya, Türkiye ve Avrupa açısından değil, uluslararası gaz ticareti açısından da önemli bir eşik anlamına geldiğini söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ise yeni boru hattı ile Türkiye’nin elde edeceği kazanımın 400 milyon euronun üzerinde olduğunu belirterek, Türkiye’nin Avrupa pazarına açılan değil, dünyaya açılan bir pazar olmayı hedefl ediğini söyledi.

Yeni doğalgaz boru hattı, Türkiye'nin elini daha da güçlendirecek

Dünya doğalgaz tarihinde çok önemli bir adım
Angora Gaz Genel Müdürü Gökhan Yardım 
Bu çok önemsenecek bir adım. Aslında geç kalmış da bir adım. Çünkü Güney Akım projesi önce Mavi Akım’ın kapasitesinin artırılıp Türkiye üzerinden Avrupa’ya daha fazla gaz götürülmesiyle ilgili olarak gündeme gelmişti. Ancak 1996 ve 1997 yıllarında Türkiye’nin bu teklife cevabını geciktirmesi üzerine Rusya, Bulgaristan üzerinden geçecek Güney Akım projesini ilan etti. Türkiye üzerinden geçiş bugün yeniden gündeme geldi. Ukrayna’yı by-pass edecek Rus doğalgazı, Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden de Avrupa’ya geçirilecek. Bu proje, tıpkı Avusturya (Baumgarten gaz HUB’ı) gibi, bir enerji merkezi olma açısından Türkiye’nin elini çok güçlendirecek bir proje. Türkiye, Rus gazını iki güzergahtan, Ukrayna ve Mavi Akım üzerinden alıyordu. Ukrayna’dan gelen gaz da Ukrayna dışına kaydırılacak, daha güvenli ve düzenli şekilde sevkedilecek anlamına geliyor. Şu anda Rus doğalgazı Mavi Akım üzerinden sorunsuz geliyor, Ukrayna’dan gelen hattan ise eylül ayından bu yana yüzde 35 eksik geliyor. Yani Ukrayna üzerinden geçen boru hattı, hem Türkiye hem Avrupa açısından güvenilirliğini, düzenli gaz tedarik etme özelliğini kaybetmiş görünüyor. Rusya da, bu sorunun süreceğini düşünüyor ki,Ukrayna üzerinden geçirdiği gazı, Türkiye üzerinden geçireceğini ilan etti. Bu da bölgelerdeki istikrara duyulan güveni gösteriyor. Konu bu açıdan da çok önemli. Rus gazı Türkiye’den Yunanistan’a, oradan Avrupa’ya gidecek. Sonuçta hem Türkiye ve hem de AB açısından düzenli bir doğalgaz akışı anlamına geliyor bu. Burada bir kazanan da Yunanistan. Bu proje, Avrupa, Türkiye ve Rusya için gaz geçiş güvenliği açısından çok önemli bir adımdır. Avrupa ve dünya doğalgaz tarihinde de önemli bir adım teşkil ediyor. TANAP projesi açısından herherhangi bir etkisi olmayacak. 16 milyar m3 gaz zaten satılmış durumda. Rusya, bu güzergah üzerinde ben de bulunacağım diyor. İlk aşamada bir etkisi olmaz. Ama ileriki yıllarda Azerbaycan’da daha fazla miktarda gaz alınacaksa o konuda bazı soru işaretleri doğabilir. Bizim savunduğumuz ilke gazın gazla rekabeti. Rusya gazı, Azerbaycan gazı hep rekabet etmeli ve fiyat piyasada oluşmalı diyorduk. Olaya böyle bakmak lazım. Bundan en karlı çıkacak ülke Türkiye olacak. Tedarik güvenliği sağlanacak. Fiyatlar açısından rekabet oluşacağı için daha iyi bir fiyat olacak. Her açıdan Türkiye için olumlu. 

Türk-Rus enerji ilişkisi başka bir boyuta sıçrıyor
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Toğrul İsmayıl 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Güney Akım projesini durdurup, Türkiye’ye yıllık 63 milyar metreküp kapasiteli yeni bir boru hattı ulaştırma kararı, Rusya’nın bölgede yeni bir çare arayışı içinde olduğunu gösteriyor. Böylesi bir çözüm, yani Güney Akım’ın Bulgaristan yerine Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlanması, daha önce Türkiye Cumhurieti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız tarafından önerilmişti. Şimdi şu gerçekleşiyor. Stratejik olarak her iki ülke de karşılıklı birbirine bağımlı hale geliyor. Bu da demektir ki, Rusya şu anda ciddi şekilde Türkiye’ye ihtiyaç duyuyor. Bu ihtiyacı duyduğu için de Türkiye’ye daha çok güvenmek durumunda. Çünkü Güney Akım’ın varacağı son tüketim noktaları aynı: Yunanistan, İtalya, Bulgaristan, Arnavutluk, Kosova, Makedonya vs. Peki, yeni Güney Akım, TANAP’ı engelleyebilir mi? İleride Hazar havzası doğalgazının Avrupa’ya geçişinin önünü kesebilir mi? Böyle bir ihtimal var. Ancak TANAP’ın taşıyacağı gaz miktarına (başlangıçta yıllık 16 milyar m3) bakılırsa, Güney Akım buna engel olmayacak gibi görünüyor. Çünkü Avrupa’da ve Türkiye’de kısa vadede bu kadar gaza zaten ihtiyaç var... Bu proje gerçekleşirse Türkiye’nin elini güçlendirecek. Yeni anlaşmayla birlikte Rusya ile Türkiye enerji ilişkisi başka bir boyuta sıçrayacak. Mavi Akım Boru Hattı’nda Türkiye sadece alıcı konumundaydı. Dolayısıyla Türkiye Rusya’ya bağımlıydı. Oysa yeni Güney Akım, Türkiye’yi tek tarafl ı bağımlılıktan kurtarıyor. İki ülke, bu hatla birlikte birbirlerine karşılıklı bağımlı hale gelecek. Çünkü Güney Akım Projesi’nde Türkiye hem kullanıcı hem de taşıyıcı ülke konumunda olacak. Bu proje gerçekleşirse, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgede yeni bir jeoenerjik veya jeoekonomik atmosfer oluşacak. 

Rusya'nın enerji silahı köreliyor
DÜNYA Gazetesi Enerji Editörü ve Yazarı Mehmet Kara 
Rusya’nın Avrupa’ya gaz geçirmek için Ukrayna’da yaşadığı tıkanma, Moskova’yı uzun zamandır, yeni çözüm arayışlarına yöneltiyordu. Güney Akım’ın Türkiye üzerinden geçmesi seçeneklerden biri ve belki de en eskilerinden biriydi. Ancak Rusya AB’ye gaz aktarımında tek bir ülkeye bağımlı kalmak istemiyordu. Bu yüzden de Karadeniz’in altından direkt bir Avrupa bağlantısı daha çok işine geliyordu. Ancak son dönemdeki AB’nin baskısı, Rusya’nın elini kolunu bağlamıştı. Düğümü çözmek için bulunan çözüm ise Güney Akım’ın Avrupa’ya bağlantı noktasının birkaçyüz kilometre güneye, Türkiye’de oluşturulması. Bu projenin hayata geçmesi, bir ayağını Avrupa Birliği üyesi Yunanistan’ın, diğer ayağını Türkiye’nin oluşturacaığı yeni bir gaz HUB’ının doğuşu demek. Bu da sadece Rusya, Türkiye ve Avrupa açısından değil, uluslararası gaz ticareti açısından da çok önemli bir eşik anlamına geliyor. Trakya’da oluşturulacak merkeze gelecek Rus doğalgazı, ister Avrupa’ya, isterse Türkiye’ye gidebilecek. Aynı noktaya TANAP’tan Hazar gazı, belki yeni projelerle İran, Irak, İsrail ve Kıbrıs doğalgazı da getirilecek. Bu durumda Rusya’nın doğalgaz zenginliğini rekabetsiz bir ortamda Batı’ya karşı bir silah olarak kullanma döneminin sona erdiğini kabul etmek zorunda kaldığını söyleyebiliriz. Yunanistan-Türkiye ekseninde oluşacak yeni gaz HUB’ında Rusya gazı, tıpkı Hazar, İran, Irak, İsrail ve Kıbrıs gazları gibi, rekabetçi bir ortamda müşteri kovalayacak. Tüm bunlar, Rusya’nın sık sık dile getirilen “enerji silahı”nın Avrupa zoruyla törpülendiğini gösteriyor. 

Türkiye gaz fiyatını belirleyecek
Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği Başkanı Gürkan Kumbaroğlu 
Rusya ile Türkiye arasındaki yeni boru hattı hat projesi Türkiye adına olumlu. Yeni hattın Rusya ile stratejik işbirliğinin ilk adımı olduğunu düşünüyorum. Fiyat indiriminin ise iyi niyet göstergesi olarak görüyorum. Güney Akım projesinin sona ermesi daha doğru oldu. Çünkü Türkiye’yi by-pass edecek bir projeydi. Rusya’nın bu hamlesi çok kazançlı olacak.Türkiye’nin stratejik bir ülke olarak iki ülke arasında katalizör görevi üstlenecek. Türkiye’nin bu hatla birlikte gaz fiyatlarını belirleyen bir ülke konumuna gelecek. 

Türkiye en güvenilir enerji koridorudur
DEİK Enerji İş Konseyi Başkanı Süreyya Yücel 
Özden Enerji sektörünün ülkenin içindeki sosyal ve ekonomik kalkınmada, uluslararası ilişkilerde önemli bir rol oynuyor.Enerji kaynaklarına sahip ülkeler, sahiplilik konularını kendi lehlerine kullanma eğiliminde. AB’nin Rusya’ya karşı yaptırımları nedeniyle Rusya çözüm bulmaya çalışmış ve Türkiye’ye yönünü çevirmiştir. Bu açıdan projenin çok şanslı bir proje olduğunu düşünüyorum. Tek otorite Rusya, gazı vermek isteyen de Rusya. Bu kapsamda da Türkiye başka bir konumu ile gündeme gelmiştir. Türkiye enerji için en güvenilir enerji koridorudur. Yeni hatla birlikte ülkenin bu konumu daha da güçlenecektir” dedi.