Star Rafinerisi’nin yüzde 78’i tamamlandı

İbrahim EKİNCİ

Azerbaycan devlet petrol şirketi Socar’ın 18.1 milyar dolarlık Türkiye projeleri içinde yer alan Star Rafinerisi’nde 5.7 milyar dolarlık kaynağın 3.9 milyar doları kullanıldı. Proje inşaatının büyük kısmı tamamlandı. Şirketin Genel Müdürü Dr. İbrahim Palaz, “Mühendislik işlerinin yüzde 99.5’i, satın alma işlerinin yüzde 95’5’i, inşaat işlerinin yüzde 57.5’i tamamlandı. Toplam gerçekleşme oranı yüzde 78.3” dedi.

Genel Müdür Dr. İbrahim Palaz, Rafineri Proje Direktörü Savaş Soydaner ve şirketin diğer tepe yöneticileri ile birlikte, yatırımda gelinen son aşamayı, gelişmeleri anlattı. Palaz’ın verdiği bilgiye göre işler programlandığı gibi yürüyor. Açılış tarihi Nisan 2018. Şimdiden eleman alımı başlamış. Bir yandan da bu elemanların hazırlık eğitimleri sürüyor. Star sahasında yüzden fazla şirketin hummalı faaliyeti devam ediyor. Star bittiğinde yıllık 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesine sahip olacak. Dizel, jet yakıtı, nafta ve petrol koku gibi ürünlerde ithalatı büyük oranda azaltacak. Türkiye’nin toplam dizel ithalatının (2015’te 12 milyon tondu) yarısına yakınını, ülke ihtiyacının ise yüzde 25’ini karşılayacak. Türkiye’nin ithal ettiği naftanın tamamını karşılayacak. Toplamda 2.5 milyar dolarlık ithalatın önünü kesecek.

450 milyon doları kurtardı

Star Rafineri için 3.3 milyar dolar kredi kullanıldı. Bu kredinin tam zamanında ve uygun maliyetle bulunduğunu belirten yetkililer, “Bugün finansmana çıksaydık faizler yüzde 1.5 fark ederdi. Bu da 450 milyon dolarlık ilave maliyet getirirdi” dedi. STAR Rafinerisi proje finansmanı, kredi büyüklüğü ve vadesi açısından Türkiye’nin bugüne kadarki en büyük ve en uzun vadeli (15 -18 yıl) kredi anlaşması özelliğini taşıyor. Daha önce açıklandığı gibi 3.3 milyar dolarlık kredinin önemli kısmı Eximbank’lar olmak üzere 23 finansal kuruluştan sağlandı. Bunların içinde yerli banka olarak sadece Garanti Bankası bulunuyor. Bu finansal paketin sigortası olarak tek seferde 312 milyon dolar ödendi. Bu finansman, Global Financial Conferences’tan “Yılın En İyi Bono ve Kredi İşlemleri” ödülleri kapsamında “Yılın En İyi Proje Finansmanı”, “En İyi İthalat Finansmanı”, “En İyi Sendikasyon Kredisi” kategorilerinde ödül kazandı. Project Finance International’ın, dünya devi şirketlerin finans projelerini ödüllendirdiği yarışmada da ‘Yılın En İyi Rafineri Anlaşması’ ödülüne layık görüldü.

Finansörler her şeyi denetliyor

Genel Müdür İbrahim Palaz, “Ek finansman ihtiyacı olmayacak gibi görünüyor. Finansörlerimiz kafamızı bile nasıl kaşıdığımızı denetliyorlar. Projede hiçbir değişiklik yapılamaz. 15 yıl boyunca borçlar ödenecek. Finansörler yüzde 1’er payla yönetimde bulunuyorlar. Bu temsil Altın Hisse niteliğinde” dedi.

4’lü konsorsiyum yapıyor

STAR Rafinerisi’nin temeli 25 Ekim 2011’de atılmıştı. Petkim Yarımadası’nda yaklaşık 2 bin 400 dönümlük alana kuruluyor. İspanyol Técnicas Reunidas, İtalyan Saipem, Güney Koreli GS Engineering ve Japon ITOCHU firmalarının oluşturduğu uluslararası konsorsiyum tarafından inşa ediliyor. Rafineri eğimli bir alanda kurulduğu için arazinin uygun hale getirilmesi gerekti. Bunun için de büyük bir hafriyat işlemi gerçekleştirildi. 36 bin mikser (kamyon) beton döküldü. Şu ana kadar 1.5 milyar dolarlık ekipman ithalatı yapıldı. Yerli tedarik oranı düşük. Yetkililer şimdiye kadar içerden 180 milyon dolarlık alım yaptıklarını söyledi. Ancak inşaatın büyük kısmını yerli şirketler gerçekleştiriyor. 2 bin 700 km uzunluğunda kablo, 45 bin 797 ton boru döşenecek. Bu işlemler önemli ölçüde tamamlandı.

3 bin metrekarelik kontrol odası

Rafineri yüksek güvenlikte inşa ediliyor. Bir kaza, patlama, yangın olsa dahi, bundan etkilenmeden çalışmaya devam edebilecek güvenlikte bir kumanda odası yapılıyor. Bu oda 3 bin metrekare büyüklüğünde. Bütün şartlar altında hizmet verecek olan bu odadaki mühendisler, uzun süre dışarı çıkmadıklarında dahi bütün ihtiyaçlarını karşılayabilecekler.

Yatırımcının hedefi, “Value Site- 2023” vizyonu kapsamında STAR Rafinerisi’ni Cumhuriyet’in 100’üncü yılında “Türkiye’nin ilk kimya endüstri parkı” konumuna getirmek. Tesis, ‘rafineri-petrokimya-enerji- lojistik-dağıtım entegrasyonu sağlayarak bir komplekse dönüşecek. Bunun için petrol dağıtımı ve lojistiğine yatırım yapılacak. Bu kapsamda Socar’ın inşaatı devam eden Petlim’in inşaatı bitiyor.

Star’ın özellikleri büyüklükleri

• Yılda 10 milyon ton ham petrol işleyecek. Benzin üretimi yapmayacak. 30 – 35 gravite petrol işleyerek yılda 4.7 milyon ton yıl dizel, 1.6 milyon ton yıl jet yakıtı, 320 bin ton LPG, 1.6 milyon ton nafta, 423 bin ton ksilen, 690 bin ton petrokok, 159 bin ton kükürt, 485 bin ton da HRON reformat üretecek.

• Ural, ‘Azeri Light’ ve Kerkük gibi çeşitli ham petrol türlerini işleyebilecek olan rafineri toplamda, 63 tank ile yaklaşık 1 milyon 640 bin metreküp depolama kapasitesine sahip olacak.
• Petrol nakliyesi için üç iskeleli ayrı bir liman yapıyor. Birinin inşaat işleri tamamlandı. Diğerlerinin devam ediyor.

• İnşaatında 12 bin kişi çalışıyor. Teknik eleman sıkıntısı çeken şirketin rafineri inşaatında 200 Hintli teknik eleman istihdam ediliyor.

• Tamamlandığında bir vardiyada 100 kişi, toplamda 900 civarında kişi çalışacak. Bu kişilerin işe alımına şimdiden başlanmış durumda. Şirket Boğaziçi Üniversitesi ile özel bir sınav sistemi geliştirmiş. Eleman eğitimleri devam ediyor. Rafineri çalışmaya başladığı an, bütün çalışanlar hazır olacaklar.

• Projede 15 teknik proses ünitesinin inşasında Open Art – Foster Wheeler, Axens, UOP, Technimont KT, Technip Benelux gibi şirketlerin lisanslı sistemleri kullanılıyor. Bu lisans ve mühendislik işlerine 535 milyon dolar harcama yapılmış. Değişik fazlarda EY, PwC, Unicredit gibi 13 uluslararası şirketten danışmanlık hizmeti alınmış.

• Rafineri için 135 MW güçte enerji gerekiyor. Bunun üçte birini kendi sürdürülebilir kaynaklardan karşılayacak.

Petrol dağıtımına büyük yatırım planı

Socar’ın Türkiye projelerinin büyüklüğü 18.1 milyar doları buluyor. Bunlar içinde en büyüğü doğalgaz hattı TANAP’a Azerbaycan tarafı 9.5 milyar dolar yatıracak. Star Rafinerisi 5.7 milyar dolar değerinde. Üçte ikisi tamamlandı. 500 milyon dolarlık Petlim Limanı tamamlandı, açılışı bekliyor. Şirketin Petkim yatırımlarının büyüklüğü de 2.4 milyar dolar. Şu sıralar akaryakıt dağıtım işine yatırım planı var. Bu konuda OMV Petrol Ofisi’nin yanı sıra Türkiye’deki piyasa gelişmelerinden rahatsız olan yabancı yatırımcılara ait dağıtım şirketleri de ilgi alanında.