Petrolde 10 dolarlık artış beklentisi
Sekiz yıl aradan sonra OPEC’in sürpriz yaparak petrol üretimini günlük 32,5 milyon varil seviyesinde sabitlenmesi konusunda anlaşmasının ardından, vanaları kısmayan Suudi Arabistan’ın politikasında radikal değişiklikler yapması dikkat çekiyor.
Aydın ŞAHİNALP
DIŞ HABERLER - Suudi Arabistan’ın petrol piyasalarıyla flörtü sona erdi. Krallığın yeni Petrol Bakanı Halid Al-Falih altı ay içinde ülkenin izlediği ‘ne pahasına olursa olsun vanaları kapatmama’ politikasının yanlışlığını anladı. Zira izlenen politikanın Riyad yönetimine faturası çok ağır oldu. Arz fazlasının yol açtığı düşük petrol fiyatları Krallık hazinesindeki döviz rezervlerinden 150 milyar doların buhar olmasına neden oldu. Ülkede kamu harcamaları kısıldı, yatırımlar yarıda kaldı. Merkezi yönetim bu hafta memurların maaşlarında görülmemiş kesintilere gidileceği duyurdu.
Uluslararası Para Fonu (IMF), ucuz petrol fiyatları nedeniyle Suudi Arabistan’ın bu yıl gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 13.5 oranında bütçe açığı vermesini öngörüyor. Ekonomik büyümeye bakılınca Suudi Arabistan’ın fren yaptığı ortada. Krallığın 2016’da yüzde 1 büyüyeceği beklenirken, en büyük rakibi İran’ın yüzde 4 büyüyeceği öngörülüyor. Suudi bütçesinin açık vermemesi için petrol varil fiyatlarının en az 67 dolar seviyesinde olması gerekiyor.
En büyük bütçe açığı Suudi Arabistan’da
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyelerinin Cezayir’deki toplantısında üretimi kısma anlaşması Suudi Arabistan’ın paramparça olmuş mali durumu düzeltmesi için gerekli. Krallık dünyanın 20 büyük ekonomisi arasında en yüksek bütçe açığına sahip ve ilk uluslararası tahvil ihracını geciktirebilir. Öte yandan ‘11 Eylül’ yasa tasarısı, ABD Kongresi’nden geçerek yasalaştı. Böylece Amerikalıların 11 Eylül saldırılarında parmağı olduğu gerekçesiyle Suudi Arabistan’a tazminat davası açmasının önü açıldı.
Londra’daki Yatırım ve Danışmanlık şirketi Energy Aspects’in Baş Petrol Analisti Amtria Sen, “Suudi Arabistan petrolde yüksek fiyatları görmek istiyor” diyor. Bu hedefin sonuçları çok büyük olabilir: Exxon Mobil gibi devlerin düşük fiyatlar nedeniyle rafa kaldırdığı projeler yeniden hayata geçirilebilir. Venezuela gibi nakit sıkıntısı çeken OPEC üyesi ülkelerin durumu düzelebilir. Rusya gibi OPEC üyesi olmayan petrol zengini ülkeler Suudi Arabistan’ın izinde gidip gitmemeyi kararlaştırması gerekecek. OPEC’in iflas etmesini ümit ettiği ABD’li kaya gazı üreticileri yüksek fiyatları yeni kuyular açmak için bir fırsat olarak kullanabilir. Yılardır pompada düşük benzin ve motorin fiyatlarının tadını çıkaran Amerikalı tüketicilerin daha fazla ödemesi gerekebilir.
Birkaç ay önce Al- Falih’in selefi Ali Al-Naimi ham petrol varil fiyatlarının 20, 40, 50, 60 doların altına düşmesinin farketmediğini iddia etmişti. Şimdi ise Suudi Arabistan petrol bakanı Al-Falih, bir süredir 50 doların altında seyreden petrol fiyatlarının uzun vadeli yatırımı teşvik etmek için yükselmesi gerektiğini söylüyor.
New York’taki Columbia Universitesi Global Enerji Politikaları Merkezi öğretim Üyesi Jamie Webster ise “Suudi Arabistan küçük kesintinin yüksek petrol fiyatları ve dolayısıyla daha yüksek gelirler sayesinde kendisini karşılayacağını düşünüyor” diye konuştu.
‘Fiyatları 10 dolar yükselir'
Goldman Sachs, üretimi kısma kararıyla, gelecek yılın ilk yarısında fiyatların 7 dolarla 10 dolar arasında yükseleceğini öngörüyor. Goldman Sachs analistleri hazırladıkları notta “Önerinin onaylanması halinde, uzun vadede önerilen kotalara ne kadar riayet edileceği konusunda kuşkuluyuz” dedi. Morgan Stanley Stratejistleri hazırladıkları analizde ,“OPEC Libya, Nijerya ve İran’ın üretimine sınırlama getirmeden günlük 33 milyon varil üretimini kolaylıkla aşar. Anlaşmanın sonlandırılması ve uygulanabilirliği konusunda kuşkuluyuz. Ayrıntılar müzakere edilmeye başlanınca anlaşma bozulabilir. 30 Kasımdaki OPEC toplantısında resmi anlaşma imzalansa bile uygulanması 2017’nin ortalarını bulabilir” görüşlerine yer verdi. Citigroup Emtia analistleri de, “Daha derinden bakılınca anlaşmanın daha az anlamlı ve retorikte kaldığı görülüyor. Petrol fiyatları 50-60 dolar aralığına doğru çıkıyor. Bu aralığın üstü ABD’li şeyl üreticilerinin tekrar pozitif büyüme yoluna girip güçlü toparlanmasına yol açar” görüşünde.
‘11 Eylül’ tasarısı yasalaştı
ABD Başkanı Barack Obama’nın geçen hafta veto ederek geri gönderdiği ve Suudi Arabistan’a 11 Eylül saldırılarından dolayı dava açılmasına imkan tanıyan yasa tasarısı, ABD Senatosunun ardından Temsilciler Meclisinde de 3’te 2 çoğunlukla kabul edilerek yasalaştı. Bu Suudi Arabistan’ın tazminat ödemesine neden olacak davaların açılmasına neden olabilecekiken Riyad’ın elindeki ABD tahvili gibi likit varlıkları satmasına yol açabilir.
