Kayıp-kaçak için geldiler!

Kanada merkezli Awesense şirketi, elektrik sektöründe son dönemin en güncel konularından biri haline gelen kayıp kaçak sorunu nedeniyle gözünü Türkiye pazarına dikti. Awesense’in Türkiye’deki partneri ise Enerjico Enerji Çözümleri ve Hizmetleri Şirketi. Enerjico Yönetici Ortağı Ümit Özden, Awesense’in geliştirdiği True Grid Insights (TGI) adlı ürünün, Türkiye’de, elektrik dağıtım şirketlerinin en büyük sorunu haline gelen kayıp ve kaçakların tespiti ve önlenmesine ciddi katkı sağlayacağını belirtti. 

TGI halen Kanada ve ABD’nin yanı sıra, Doğu Avrupa ve Latin Amerika’daki birçok ülkede kayıp kaçak tespiti, önlenmesi ve şebeke optimizasyonu amacıyla kullanılıyor. Dağıtım trafolarının aşırı yük riskini azaltmaya odaklanan TGI ayrıca, şebeke operatörü tarafından belirlenemeyen elektrik kayıp ve kaçağından kaynaklanan gelir kayıplarının da aşağı çekilmesini sağlama iddiası da taşıyor. Awesense Global Satış ve İşbirliği Departmanı Başkan Yardımcısı Rudi Carolsfeld, Enerji Günlüğü’nden Sabiha Kötek’e konuştu: 

►Kayıp kaçak oranını nereden nereye düşürmeyi vaat ediyorsunuz?

Amacımız elektrik dağıtım şirketlerinin (TGI) sistemimizi kullanarak elektrik kayıplarını 3 yıl veya daha az bir sürede yüzde 50 azaltmak. Bu hedefe ulaşmış olduğunu teyit eden müşterilerimiz var. Bu sistemi Kuzey Amerika’da 38 bin aboneli küçük enerji şirketlerinden, 4 milyon aboneye sahip büyük şirketlere kadar geniş bir yelpazede başarıyla uyguladık. 

►Türkiye pazarı çok farklı, modelinizin burada işe yarayacağından emin misiniz?

Elektrik kayıplarının ulusal ortalama seviyesi TGI çözümlerinin etkinliğini belirleyen bir parametre değil. Kayıp oranları ülkelere göre farklı olabilir, kaçak elektrik kullanımının nedenleri ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Ama elektrik kayıplarının tüm ülkelerde benzer şekilde oluştuğu altı çizilmesi gereken bir gerçek. Örneğin bir restoran, yeni bir klima sistemi kurdururken elektrikçiye rüşvet verip sayacı by-pass ederek kayıt dışı bağlatabilir. Bu dünyanın her yerinde olabilir. Ve deneyimlerimizle bunun neredeyse her yerde aynı olduğunu görüyoruz.

►Peki siz bunları nasıl tespit edebileceksiniz?

Burada önemli olan, belirli bir bölgede bulunan restoran sahipleri arasında bu davranışın ne kadar yaygın olduğudur. Eğer 100 restorandan 1 tanesi kaçak kullanıyor ise bu bölgede kayıp sadece yüzde 1 ya da daha az olur. Çünkü hem restoran sahipleri yasalara saygılıdır, hem de kaçak kullanmanın kazanımı, yakalanma riskini dengelemez. Ancak eğlence bölgesinde tüm restoran ve gece kulübü sahipleri kaçak kullanım yolu ile elde ettikleri elektrik faturası tasarrufl arını birbirleri ile paylaştığında, o zaman belki kayıplar yüzde 50 veya daha yüksek olacaktır. Bu tür bir davranış eğilimi insanların deneyimlerini birbirleriyle paylaşmasıyla oluşuyor. Ve bu yöntemler Batı’da da tıpkı Doğu’da olduğu gibi yaygın. 

►Kayıp kaçak çok düşükse de tespit edebiliyor musunuz?

Evet, elektrik kayıp kaçağın düşük olduğu ülkelerde bile TGI sistemi bunları tespit edebiliyor. Çözümlerimiz yoluyla benzer kaçakları tespit ediyoruz. Çünkü kaçaklar kümelenmiş veya bir şekilde ilişkili olma eğilimindedir. Kayıp kaçakların düzeyi kimi bölgelerde ülke ortalamasının bir hayli altındayken bazı bölgelerde oldukça üzerinde çıkabilir. 

Hedefimiz sistemimizi kullanan dağıtım şirketlerinin kayıplarını 3 yıl veya daha az zamanda yüzde 50 azaltmaya yardımcı olmak. Bu oran bütçe ve kaynağa göre azaltılabilir ya da artırılabilir. Çoğu kez dağıtım şirketleri mülkiyet değişikliği veya düzenleyici ortam değişiklikleri, elektrik üretiminin çevresel etkilerini azaltmak vb. nedenlerle kayıp kaçakları hızla azaltmak istiyorlar. Aslında 20 yıl gibi uzun bir süreçte oluşan bu sorunu kontrol altına almak için bir 3-5 yıl vermek çok da mantıksız sayılmaz... 

►Peki siz ne kadarlık bir indirim vaat edebiliyorsunuz?

TGI Çözümünü kullanarak yılda yüzde 20 kayıp azaltma hedefi, gerçekçi ve ulaşılabilirdir. Bu perspektifl e, 1 milyar euro cirosu olan bir dağıtım şirketinin, elektrik enerjisini satmak veya üretmek için 500 milyon euro daha ödemesi gerektiğini düşünelim. Biz onların önlenebilir, teknik olmayan kaçaklarını %20 oranında tespit edip azaltığımızda, dağıtım şirketleri de enerji satın alımlarını her yıl 100 milyon euro azaltabilir. Dahası, eğer bu kayıpların giderilmesini sağlayabilirsek, şirketler ilk yıl kaynaklarını 200 milyon euroya kadar geliştirebilirler. Genel mali etkisi ise sadece 3 yıl içinde 500 milyon euroyu aşabilir.

►Türkiye’de işe nereden başladınız ya da başlıyorsunuz?

Türkiye’deki dağıtım şirketleriyle görüşmeler yürütüyoruz. Ticari gizlilik nedeniyle şirket adı ve ayrıntı veremiyoruz ama, TGI çözümünü bazı dağıtım şirketlerinde pilot proje aşamasına getirdik. Pilot çalışma iki kısımdan oluşuyor. Önce, şirketin belirlediği küçük bir bölgede 20 günlük bir saha çalışması yapıyoruz. 10 gün içinde de çıktıları raporlayıp şirketin üst yönetimine sunuyoruz. Anlaşma sağlanırsa, hizmet vermeye başlıyoruz.”

Akıllı sayaç olmasa da kaçak bulunuyor

Awesense ve Enerjico, bir dağıtım şebekesinde akıllı sayaç olsun ya da olmasın kayıp kaçağı belirleyebiliyor. TGI akıllı sayaçlardaki kayıpların tam olarak nereden kaynaklandığını tespit ediyor. Akım, tüketim ölçülüp referanslanıyor. Ardından bunun ne ölçüde faturalandığına bakılıyor. Aradaki farkın tespitiyle şebekenin ilk el atılması gereken sorunlu bölgesi belirleniyor. Burada baz aldığımız fark yüzde 5. Yani faturalama ile akım arasında yüzde 5 ve fazla fark varsa sorun var demektir.

Büyük tüketiciye de tasarruf sağlanıyor

Awesense - Enerjico ortaklığıyla sunulan TGI çözümü, sadece elektrik dağıtıcılarını hedefl emiyor. Enerjico Yönetici Ortağı Ümit Özden şunları söyledi: “Sistemimiz büyük tüketiciler için enerji verimliliği sağlayacak çözümler sunma potansiyeline de sahip. Örneğin kendi iç elektrik dağıtım sistemine sahip fabrikalarda ya da şebekeden bağımsız çalışan yapılar için çözümler sunabiliyoruz. Ayrıca bu çözüme ihtiyaç duyulabilecek yeni alanları da sürekli araştırıyoruz.