Kaçınılmaz elektrik kesintileri yolda

Mehmet KARA

Türkiye’de önümüzdeki günlerde aşırı soğukların yol açtığı doğalgaz tüketimindeki artışın etkisiyle kısmi elektrik kesintileri uygulanması bekleniyor. Ağır kış şartlarının enerji piyasaları üzerindeki olumsuz etkileri devam ediyor. Önümüzdeki günlerde kar yağışının artması, hava sıcaklıklarının da mevsim normallerinin altında seyretmesi bekleniyor. Bu durumun ısınma amaçlı doğalgaz ve elektrik talebini artırması kaçınılmaz olarak görülüyor.

Santrallerin gazı kısıldı

Beklentiler, BOTAŞ’ın önlem mahiyetinde kararlar almasını beraberinde getirdi. BOTAŞ, bu kapsamda özel sektör doğalgaz santrallerine, bugünden (6 Ocak Cuma) itibaren daha az yakıt vereceğini bildirdi. Konutlara verilen doğalgaz miktarının ve şebekedeki gaz basıncının düşmemesi amacıyla söz konusu tesislere verilecek doğalgazı yarıya düşürecek. Doğalgaz santrallerine verilen gazın kısılmasıyla, İstanbul ve çevresi başta olmak üzere yurdun çeşitli kesimlerinde elektrik kesintileri kaçınılmaz görünüyor. Kesintilerin yaygınlığı ve süreleri ise şebeke dengesine ve hava sıcaklıklarında yaşanacak dalgalanmaların durumuna bağlı olarak şekillenecek. Enerji Günlüğü yazarı Serkan Adalıoğlu, pazartesiden itibaren İstanbul’da okulları tatil ettirebilecek sertlikte yağış beklediğini ifade etti. Adalıoğlu’na göre de elektrik kesintileri yaşanması bekleniyor.

Yılbaşı öncesi de kısılmıştı

Doğalgaz yetersizliği kaynaklı elektrik kesintileri, aralıkta da yaşanmıştı. 15 Aralık itibariyle özel sektör gaz santrallerinin yakıtı yüzde 50 azaltılmıştı. Konutlardaki gaz talebi daha da yükselince santrallere verilen gaz yüzde 10'a düşürülmüştü.

Sanayi tesislerine de doğalgaz kısıntısı

Aracı kurumlara teklif ettiği hisse başı fiyat baz alındığında Borsa İstanbul’un toplam değeri 3 milyar 600 milyon TL, bir başka deyişle cari kurla 1 milyar 200 milyon dolar olarak hesaplanıyor. EBRD’ye pay satışında şirketin toplam değeri 1 milyar 200 milyon dolar seviyesindeydi.

5 derece ve 5 gün önemli

Türkiye’ye günlük doğalgaz girişi kapasitesi olağan şartlarda 180-190 milyon metreküp seviyesinde. Ancak aşırı soğuklar konutlarda tüketim talebini zirveye taşıyınca sanayi dahil arz ihtiyacı 230-240 milyon metreküpe kadar yükselebiliyor. Bu talebi karşılamak için Gazprom’un da kabul etmesi halinde Rusya’dan gelen Mavi Akım üzerinden alınan gazın yüzde 10-15’e kadar artırılması sağlanabiliyor. Marmara Ereğlisi’ndeki LNG terminalinden de şebekeye gaz basılarak pik talep olabildiğince az kısıntıyla atlatılmaya çalışılıyor. Hava sıcaklıklarının 5 gün üst üste 5 santigrat derece ve altında seyretmesi halinde Türkiye’deki gaz iletim şebekesindeki basınç çok düşüyor ve doğalgaz arzı, talebi karşılayamaz hale geliyor.

Elektrikte fiyat oynaklığı perakendeciyi zorluyor

Elektrik piyasasında kesintilerle ortaya çıkan durum perakende şirketlerini de zor durumda bıraktı. Aboneleri ile yıllık fiyat sözleşmesi yapan bu firmalar, fiyat artışlarını faturalara yansıtamadı. Bilindiği gibi 21 dağıtıcı şirkete bağlı perakende firmaları dışında faaliyet gösteren bağımsız perakende şirketleri de var. Bunlar piyasadan elektrik alarak abonelerine satıyorlar. Abone sayılarını artırmak için de genellikle indirim kozu kullanıyorlar. Ancak arz sıkıntısı nedeniyle fiyatlar yukarı gittiğinde bunu abonelerine yansıtamıyorlar çünkü sözleşmeleri yıllık yapılıyor. Bisen Enerji, bu perakende şirketlerinden biri. Şirketin Genel Müdürü Mesut Alpaslan, “Gaz sorunu olduğunda arz talep dengesi bozuluyor. Fiyatlar yukarı giderse bunu asla tüketiciye yansıtamayız. Yüzde 10 – 12 indirimli sözleşmemiz var yıllık. Örneğin EPDK fiyatı 0.2196 açıkladığında biz bunun yüzde 10 altında satıyoruz taahhüdümüz gereği. Ya da sabit indirimli rakamda anlaşıyoruz. Örnek 197 kuruşta anlaşıyoruz. Şu anda fiyatlar YEKDEM dahil 200 – 205 civarında ama biz 197’ye satmaya devam ediyoruz. Dayanıyoruz. İki ay sonra durum düzelir diye bakıyoruz” dedi. Kendileri de üreticiyle bağlantı yaparken sabit fiyattan bağlantı yapmaya çalıştıklarını ancak uzun vadeli bağlantı için yüksek teminatlar veya nakit gerektiği için bunu her zaman yapamadıklarını anlatan Alpaslan, “Alırken fiyatı sabitleyebiliriz. Temmuzun elektriğini bugünden alabilirim. Ama teminatlar vermem lazım. Ya da nakit, peşin vermem lazım. Bu da finansman yükü getiriyor. Nakitin gücü geçerli. Sermayen kuvvetliyse bu dalgalanmalardan daha ez etkilenirsin, değilse böyle” diye konuştu.