Elektrikte yeni ihaleler eylülde

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Toplam gelir beklentisi 16 -17 milyar doları bulan elektrik dağıtım özelleştirmelerinde tamamlanamayan dev ihaleler sonbaharda yeniden başlıyor. Özelleştirme İdaresi (ÖİB) Başkan Vekili  Ahmet Aksu, devri gerçekleşmeyen ihaleler için yeni hazırlıkların hızla devam ettiğini söyledi.
Aras hariç 7'si için 2010 yılında yapılan toplam 8 bölgenin ihalesine talip olan şirketler, toplamı 10 milyar 419.6 milyon doları bulan tekliflerle ihaleleri kazanmış; ancak bazıları peşinat ve taksit ödemelerini yapamadıkları için bu ihaleler sonuçsuz kalmıştı. ÖİB Başkanı Aksu, "Hazırlıklarımız sürüyor. Tam tarih veremem ama 2-3 aya kadar ihaleler için  yeniden hazır oluruz. Bu bölgelerin özelleştirmeleri sonbahara yapılacak" dedi.

Mevcut durum itibariyle devri gerçekleşmeyen 8 bölge var. Bunlardan bazıları için beşinci en yüksek teklif verenlere sıra gelmiş durumda. ÖİB, bu firmalarla görüşmeleri sürdürüyor. İstanbul Anadolu Yakası'nın 1 milyar 321 milyon dolar bedelle beşinci en yüksek teklifi veren CENGİZ-KOLİN-LİMGAZ grubuna devri çalışmaları yapılıyor. Ancak bu devir gerçekleşmezse yeniden ihaleye gidilecek. Yine Toroslar bölgesi için 1 milyar 851 milyan dolar bedelle beşinci en yüksek teklifi veren EMKAT'la devir çalışmaları yapılıyor.
Dicle ve Vangölü için en yüksek teklif sahipleriyle devir çalışmaları sürüyor. Aras'ta Danıştay'ın iptal kararına yapılan temyiz başvurusunun sonucu bekleniyor. Eğer bu devirler gerçekleşemezse toplam sekiz bölge için ihaleler sonbaharda yeniden gündeme gelecek.

Kayıp kaçak oranı tartışması

İhaleyi kazanan birçok dağıtım şirketi, kayıp-kaçak oranı konusunda EPDK verilerinin gerçekle uyuşmadığı görüşünde. Bu konunun EPDK ile şirketler arasında sürekli tartışıldığı belirtiliyor. Firmalar resmi olarak açıklamamakla birlikte, kayıp kaçak oranı konusunda idare ile firmaların farklı tespitlerinin de ihalelerde tıkayıcı bir rol oynadığı, bazı firmaların "kayıp kaçak oranı bize söylenenden fazla, teminatlarımızı yakamazsınız" diyerek dava açtığı konuşuluyor.
ÖİB Başkanı Ahmet Aksu, "Dava açanlar var, açmayanlar var. Mahkemeler isterse görüş iletiriz. Kayıp kaçak oranı EPDK'nın konusu. Şartanamede düzenleyici kuruluş olarak EPDK belirtiliyor. Teminatların yanması mevzuatla ilgili. Bu konuda taviz olamaz. Bizim derdimiz teminatları yakmak değil, ihaleleri tamamlamak" diye konuştu.

Yanan teminatlar 328 milyon dolar

Başkent Doğalgaz da dahil, iptal edilen dağıtım özelleştirmelerinde yanan teminat toplamının 328 milyon doları bulduğu hesaplanıyor. En büyük kaybı MMEKA yaşadı. Hem Boğaziçi Elektrik, hem Anadolu Yakası ihalesi hem de Başkent Doğalgaz'da bu konsorsiyumun 150 milyon dolara yakın teminatı yandı. Boğaziçi ihalesinin ikinci  ve üçüncüsü Aksa ve Park Grubu'nun da 20'şer milyon doları yandı. Anadolu Yakası ihalesinde de firmalar büyük miktarda teminat yaktılar. Başkent Doğalgaz'ın ilk ihalesi Mart 2008'de yapılmış, en yüksek teklifi 1 milyar 610 milyon dolarla Global Yatırım Energaz vermiş, bu firmanın yükümlülüklerini yerine getirmemesi üzerine ikinci yüksek teklif sahibi Elektromed'e dönülmüş, bu firmada yükümlülüklerini yerine getirmediği için ihale iptal edilmişti. 2010 yılında yeniden ihaleye çıkılmış, en yüksek teklifi 1 milyar 211 milyon dolarla Kazancı-Karamehmet ortaklığı ile kurulan MMEKA vermişti. Ancak bilindiği gibi ortaklar arasında sorunlar çıktığı için bu devir de gerçekleşmedi.

Demirbilek: Fiyata dikkat

Dağıtım ihalelerinde teminat yakan şirketlerden Ciner Enerji Grubu'nun Başkanı Sami Demirbilek, "Değişik nedenlerle davalar olabilir. Ancak biz yargıya gitmedik. Bizim davamız yok. Başka şirketler açmış olabilir. Öözelleştirmelerde bir bakış açısına ihtiyaç var. Bu konuya gelir amaçlı bakmamalı. Kamu ihalelerinde artık düşük teklifleri eliyorlar, ancak aşırı yüksek de olmamalı, zarar veriyor çünkü. Kayıp kaçak konuları hep tartışmalı. İhale öncesinde, 5 yıllık vizyonda, yüzde 14 ise diyelim, 2012'de yüzde 7.9'a düşecek demişsin. Ama bu performans olmamış, 12.5'ta kalmış. EPDK biz 7.9'a bakarız diyebiliyor. İyi ama bu performans gösterilmemiş, denetlememişsin, denetlemişsen de sonuç olarak düşmemiş. Arada 3.5 puan fark var. Bu fizibiliteyi etkiler. Eksik gösterme diye bir itham sözkonusu değil. Eksik gerçekleşmenin dikkate alınmaması var. Tabi ihaleye giren gerçekleşmemiş hedef rakama göre değil, gerçekleşmiş rakama göre teklif vermeli" dedi.

Dağıtım ihalelerinde son durum
 

ÖİB'nin resmi internet sitesindeki bilgilere göre bazı bölgelerle ilgili son durum şöyle:
 

İstanbul Anadolu Yakası
Yüzde 100 hissenin "blok satış"ı (...) Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 11 Nisan 2011 tarihli kararı ile onaylanmıştır. Söz konusu ihalede 1 milyar 321 milyon dolar bedelle beşinci en yüksek teklifi veren CENGİZ-KOLİN-LİMGAZ O.G.G.'ye devrine ilişkin çalışmalar sürdürülmekte.
 

Toroslar
Yüzde 100 oranındaki hissenin "blok satış"ı (...)Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 11 Nisan 2011 tarihli kararı ile onaylanmıştır. Söz konusu ihalede 1 milyar 851 milyan dolar bedelle beşinci en yüksek teklifi veren EMKAT O.G.G.'ye devrine ilişkin çalışmalar sürdürülmekte.
Dicle: Yüzde 100 oranındaki hissenin "blok satış"ında (...) en yüksek teklifi, 228 milyon dolar bedelle Karavil - Ceylan İnşaat vermiştir. Satış, Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 11 Nisan 2011 tarihli kararı ile onaylanmıştır. Devir sözleşmesinin imzalanmasına ilişkin çalışmalar sürdürülmekte.

Van Gölü
Yüzde 100 oranındaki idare hissesinin "blok satış" yöntemiyle özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklif, 100.1 milyon dolar bedelle Aksa Elektrik tarafından verilmiştir. Satışı, Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 1 Kasım 2010 tarihli kararı ile onaylanmıştır. Devir sözleşmesinin imzalanmasına ilişkin çalışmalar sürdürülmekte.

Aras
25 Eylül 2008 tarihinde nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda en yüksek teklif, 128,5 milyon dolar bedelle Kiler Alışveriş Hizmetleri tarafından verilmiştir. Danıştay tarafından sözkonusu ihalenin iptaline karar verilmiş olup, bu karara karşı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.

İhale modelinini değiştirilmesi tartışılıyor
Bazı bölgelerde ihale sürecinin tıkanması konusundaki değerlendirmelerde önemli argümanlar ileri sürülüyor. Bunların başında "fiyatların aşırı yüksek olduğu" en başta yer alan açıklama... Ancak bu doğal olarak firmaların inisiyatifi ve takdiri, ÖİB, belirlediği muhammen bedellerle bu fiyatları yukarı çekmiş değil. Açık artırmalarda fiyatlar tırmanabiliyor. İdarenin bir noktada "çok açıldınız" diye uyarma gibi bir görevi yok. Aksu, "Yeni ihalelerde daha makul fiyatlar soz konusu olur mu?" şeklindeki sorumuza karşılık, "Biz bir değerleme yapıyoruz ama açıklamıyoruz. Teklif verenler büyük firmalar. Birçok birleşme ve devir gerçekleştirmiş, başarılı firmalar. Kendi değerlemeleri önemli. Fiyatlama nasıl yapılır, biliyorlar. Yeni ihalelerde sıkıntıları gözönüne alarak daha ihtiyatlı olabilirler. Biz makul fiyatlarla ihale düzenledik" dedi. Özelleştirme İdaresi elde kalan bölgeler için yeni bir ihale süreci başlatacak ancak ihale modelinin değiştirilmesi tartışılıyor. Önceki ihaleler gelir odaklı idi, dolayısıyla açık artırmalarda çok yüksek rakamlara gidildi. Şimdi bu önleyecek bir model  tartışılıyor.