Elektrik dağıtımına üç yılda 7 milyar lira harcayacaklar

Mehmet KARA

İSTANBUL - İstanbul Avrupa Yakası (Boğaziçi EDAŞ) ile Akdeniz EDAŞ, hafta başında Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu'na devredildi. Gediz EDAŞ da Elsan-Tümaş-Karaçay Grubu tarafından devralınıyor. Toroslar ve İstanbul Anadolu (AYEDAŞ) Enerjisa'ya, Vangölü Türkerler İnşaat'a, Dicle de İşkaya-Doğu ortak girişim grubuna en geç temmuz sonuna kadar devredilecek.

Gerek özelleştirme süreci ve sonuçları gerekse bundan sonrasına ilişkin beklenen gelişmeler, Elektrik Dağıtıcıları Derneği (ELDER) yöneticileri ile Enerji Gazetecileri ve Medya Derneği (EGAD) yönetici ve üyelerinin buluşmasında ayrıntılarıyla ele alındı. EGAD Başkanı İsmail Altunsoy, dağıtım özelleştirmeleri sürecinde kamuoyunda oluşan kaygılarla ortaya çıkan soruların cevap bulması gerektiğini söyledi.

ELDER Başkanı Nihat Özdemir, elektrik dağıtım sektöründeki son duruma ve bundan sonra nasıl bir yol izleneceğine ilişkin sunumunun ardından EGAD üyelerinin sorularını da cevapladı. ELDER olarak yeni döneme ilişkin ilk toplantıyı EPDK ile gerçekleştirdiklerini, ikinci toplantıyı ise sektör için büyük önem taşıyan EGAD ile gerçekleştirdiklerini belirten Nihat Özdemir'in açıklamalarından önemli bölümler şöyle:

• Ağustos ayının başına kadar Türkiye'deki 21 elektrik dağıtım bölgesinin tamamı özel sektörün eline geçmiş olacak.
• Sektörün gelişim ve dönüşüm sürecinde dağıtım şirketleri olarak bizlerden ya da EPDK ve Enerji Bakanlığı'ndan da kaynaklanan sıkıntılar olabilir. Biz dağıtım şirketleri olarak özeleştirimizi yapmaya hazırız.
• Piyasayı düzenleyenlerin de bu hizmeti sunanların da tek amacı kaliteli hizmeti uygun fiyatlarla kesintisiz şekilde tüketiciye sunmak. Diğer önemli husus da sattığımız enerjinin fiyatıdır.

Şebekeler yaşlı gençleştireceğiz

• Devraldığımız şebekelerin ortalama yaşları 20-30 yıl arasında değişiyor. Hem kayıp-kaçağı hem de sisteme verilen enerjinin kalitesini artırmak için bu yaşlı şebekelerin yenilenmesi gerekiyor.
• 2006-2010 döneminde kamunun elindeyken dağıtım şebekelerine 3 milyar TL yatırım yapıldı, özelleşme sürecinin hızlandığı 2011-2015 arasında EPDK'nın özel sektör şirketlerinden istediği yatırım tutarı 8.5 milyar TL. Eminim ki bu rakam eskalasyonların sonunda 10 milyar TL'ye ulaşacaktır.
• Yatırımlar tamamlandığında şebekelerin ortalama yaşları 12'ye kadar düşecek. Yani şebekelerimiz gençleşecek. Tabii bahsettiğimiz yatırım miktarları sadece şebeke yenileme yatırımlarıyla ilgili değil.
• İlk iki yılda sadece özel sektöre devredilmiş 13 bölgede bizim yaptığımız yatırım miktarı 2.2 milyar TL'yi aştı. Kamudakiler de yaklaşık 1.5 milyar liralık yatırım yaptı. Sonraki 3 yılda da kalan miktarı tamamlayacağız.
• Özel sektör şirketleri olarak yaptığımız bu yatırımları 10 yılda geri alabileceğiz. Bu yatırım modeli bizim için çok zor ama tüketici ve devlet iyi. Devlete hiçbir yükümlülük gelmiyor.

Kayıp kaçağı düşürüp 2 milyar TL kazandırdık

[PAGE]

Kayıp kaçağı düşürüp 2 milyar TL kazandırdık

• 2011 yılının başında ortalama yüzde 17 olan kayıp kaçak oranı özelleşen 13 bölgenin katkısıyla 2012 sonunda yüzde 13'e indi. 4 puanlık iyileşme 10 milyar kWh'ye denk gelir. Bir başka deyişle ülkenin 2 milyar TL'lik kazancı oldu.
• Kayıp kaçaktaki düşüşten tüketici kazançlı çıkıyor. Çünkü bu azalışlar tarifeye yansıtılıyor.
• Elektrik fiyatlarını biz belirlemiyoruz ama maliyetlerimizi düşürebilirsek, Türkiye genelinde kayıp-kaçak oranlarını yeterince düşürebilirsek elektrik fiyatlarına zam yapılmayabilir.
• 2013 yılında kayıp-kaçakta hedef yüzde 12. Özelleşmiş 13 bölgenin ortalaması yüzde 9.8. Dicle ve Vangölü dağıtım bölgeleri kayıp-kaçak ortalamasını yükseltiyor. Devirlerin hemen ardından bu iki bölgede de yatırımlar ve kayıp-kaçak yönünden yoğun çalışmalar başlayacak.
• Ortalama kayıp kaçak oranı iki yıl sonra tek haneye düşecek. Kayıp-kaçağı yüzde 10'ların altına düşürdüğümüzde şebekelerimiz AB üyesi ülkelerdeki şebekeler seviyesine ulaşmış olacak.
• Dağıtım şirketleri olarak nasıl kâr edebiliriz? 2011-2015 dönemi için bizlere kayıp-kaçak oranı hedefleri verildi. Oranı bu hedeflerin altına düşürebilirsek kardayız, üzerinde ise kalan kısımları kendi cebimizden ödüyoruz.
• Tüketiciler açısından önemli bir rekabet ortamı oluşturuldu. 5000 kWh'nin üzerinde elektrik tüketimi olan herkes serbest tüketici, istediği yerden elektrik alabilir. 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren de herkes serbest tüketici olacak.

Sayaç bedelini kim ödeyecek?

• Ölçü ve Ayarlar Kanunu'na göre, sayaçların her 10 yılda bir muayene edilmesi, ayarlarının yapılması ve damgalanması gerekiyor. Bu yasal bir zorunluluk.
• Bugün 10 yıllık süresi dolan sayaçların hemen hemen hepsi artık demode, vatandaş kullandığında aleyhine olan mekanik sayaçlar.
• Şimdi sayacınızı değiştirsek bile faturanızda herhangi bir bedel görmeyeceksiniz. 30 Mart itibariyle devreye girdi bu uygulama.

Her yıl yaklaşık 4 milyon sayaç değişecek

• Mekanik sayaçlardan kurtulmamız gerekli. Hem sistemdeki toplam kayıp açısından hem de vatandaşın üçlü tarife sistemine geçerek daha ucuz elektrik faturalarına ulaşması için.
• Toplam 32 milyon yakın sayaç var. Her yıl 3.5-4 milyon arasında sayaç değişecek. Önümüzdeki bir iki yıl, değişmesi ertelenen sayaçlar nedeniyle biraz daha yüksek olabilir.

Sayaçlar, kendi parasını kendi kendine ödeyecek

ELDER yöneticileri, "Değişen sayaçların parası vatandaşa fatura edilmediğine göre kim ödeyecek?" sorusu üzerine şu açıklamalarda bulundular:
"Dünyada hiçbir şey bedava değil. Şu anda şebekeye yapılan yatırım tarifeye yansıtılıyor. Sayaç konusunda da dağıtım şirketleri her yıl ne kadar sayaç yatırımı yapacaklarsa bunu açıklayacak,
EPDK da bunu onaylayacak. Bu sayaç yatırımları da tarifeye yansıtılarak 10 yılda geri alınacak.

Vatandaş 10 yılda ödemiş olacak. Yani faturaya o da o kadar az tesir edecek ki... Hatta bakın şöyle söyleyeyim. Kayıp kaçak oranları düzeldiği zaman tarifeler düşeceği için belki de hiç para ödemeyecek. Onların tarifeye getirdiği artılar bunu telafi edecek. Hiç cebinden para çıkmayacak, sistem kendi kendine ödeyecek."

Üç zamanlı tarife ne demek? Kim, nasıl yararlanabilir?

Eskimiş mekanik sayaçları biz değiştirebilirsek vatandaşlar kârlı çıkar. Elektrikte her gün uygulanan 06.00-17.00 arasında, 17.00-22.00 arasında ve 22.00-06.00 arasında uygulanan üç tane tarife var. 17.00-22.00 arasındaki en pahalısı. 22.00-06.00 saatleri arasındaki en ucuzu.

Bir hanımefendi 17.00-22.00 saatleri arasında elektriği yoğun olarak kullanırsa elektriğin fiyatı ortalama 40 kuruşa geliyor. Ama gece 22.00'den sonra elektriği kullandığı zaman bu fiyat 15-16 kuruşa kadar düşüyor. Mekanik sayaçlarda vatandaşın bu üçlü tarifeyi kullanması mümkün değil. Ancak vatandaşlar mekanik sayaçlarını değiştirip bu tarife sistemine geçer ve elektrik tüketimini de yoğun olarak 17.00-22.00 saatleri arasında yapmazsa kesinlikle elektrik faturalarında önemli bir düşüş sağlar.