'Dar gelirliye kömür yerine gaz verilmeli'

Mehmet KARA

Türkiye’de kentlerde hava kirliliği 1980’li ve 1990’lı yıllarda önemli bir gündem maddesiydi. Doğalgaz kullanımının giderek artmasıyla bu konu gündem sıralamasında aşağılara doğru gitti ve zaman zaman unutuldu. Ancak son yıllarda hava kirliliği şikayetleri zaman zaman yeniden gündemimize girer oldu. Üstelik doğalgaza erişim imkanları giderek arttığı halde.

Bunun nedenlerine dair ipuçları, enerji meselelerini konuşmak üzere bir araya geldiğimiz Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan’la söyleşimiz sırasında ortaya çıktı. Arslan’ın ifadelerine göre, kapısına kadar gelen gazı kullanmayı tercih etmeyen ciddi bir nüfus ortaya çıkmış durumda. Ama sorun çözümsüz değil. Arslan, doğalgaz dağıtım sektörünün gelişimini, bugünkü durumu, geleceğe dair beklentileri ve kimi noktalardaki çözüm önerilerini anlattı.

► Doğalgaz dağıtım sektörü ne durumda?

Türkiye doğalgaz dağıtım sektöründe şu an itibariyle 102 bin kilometrenin üzerinde polietilen boru hattına, 10 bin 400 kilometre de çelik boru hattına sahip. Özellikle 2002 yılından sonra başlayan yatırım seferberliği hız kesmeden devam ediyor. Bugüne kadar doğal gaz dağıtım sektörü tarafından gerçekleştirilen şebeke yatırımı 11 milyar doların üzerinde.

► Yatırımlar hız kesmeden sürüyor dediniz, 2016 yılının özeti nedir?

Sektörümüz 2016 yılında yaklaşık 1.4 milyar TL’lik şebeke yatırımı gerçekleştirdi. Bu yatırımların 8 bin 300 kilometresini polietilen boru hatlarına, 839 kilometresini ise çelik boru hatlarına yapılan yatırımlar oluşturuyor. Sözünü ettiğimiz yatırımlar, şebeke yatırımı olarak her yıl yaklaşık yüzde 8 büyüme anlamına geliyor. Özetle Türkiye doğalgaz dağıtım dağıtım sektörü 2016 yılında 1.4 milyar TL yatırımla yüzde 8’lik bir büyüme gerçekleştirdi.

43 MİLYON VATANDAŞ FAYDALANABİLİR

► Bugün itibariyle doğalgaz kullanan sayısı nedir?

Yeni şebeke yatırımlarının da etkisiyle doğalgaz kullanımı giderek yaygınlaşıyor. Buna bağlı olarak, abone sayımız her geçen yıl artıyor. Ülke genelinde halen 12,5 milyon civarında doğalgaz abonesi var. Bu da yaklaşık olarak 43 milyon vatandaşımızın doğal gaz konforundan faydalanması anlamına geliyor.

► Abone sayısı bundan sonra nasıl bir seyir izler?

GAZBİR olarak yaptığımız çalışmaya göre, her yıl 1 milyon yeni abone sisteme dâhil oluyor. Yapılacak genişleme yatırımları ile 2026 yılına kadar doğalgaz dağıtım sektöründe abone sayısının yaklaşık olarak 20,5 milyona ulaşması bekleniyor. Böylece, 2016’da yaklaşık 11.9 milyar metreküp olan konut abonelerinin yıllık toplam gaz tüketimi 2026 yılında 17.6 milyar metreküp seviyesine gelecek. Bu rakam, gelecek 10 yılda yaklaşık yüzde 60’lık bir tüketim artışı anlamına geliyor.

► Yeni dağıtım ihaleleri yapıldığına göre daha gidilecek yol var sanırım…

Evet, haklısınız. Ülke çapındaki doğalgaz şebeke yatırımları, nüfusun yoğun olduğu şehirlerimizde yüzde 90’lar seviyesine yaklaştı. Ancak doğal gazı kullanan abone oranımız hala beklentinin altında. Kapısının önünde kullanıma hazır durumda doğalgaz bulunmasına rağmen bunu kullanmayan yaklaşık 3 milyon potansiyel abonemiz var.

► Nereden kaynaklanıyor bu durum?

Bunun sebebi birçok ilimizde ısınma amacıyla hala kömür kullanılıyor olması. Bölgesel olarak odun ve fındık kabuğu gibi alternatifl ere uzanan çeşitli kaynakların kullanıldığını da görüyoruz. Kullanılan kömürün kalorifik değeri de düşük. Bu yüzden de hava kirliliğiyle mücadelede maalesef istenen seviyeye gelemiyoruz. Yani aslında doğalgaz, Türkiye’nin en önemli çevre ve sosyal projelerinden biri aynı zamanda...

► Kirliliği önlemek adına, gaz kullanımı nasıl arttırılabilir?

Mesela 10 daireli bir apartmanda 5 daire doğalgaz kullanırken, kalan 5 daire kömür yakıyor. Dar gelirli vatandaşlarımıza valiliklerimiz tarafından yapılan kömür yardımı yerine doğal gaz yardımı yapılmalı. Böylesi bir yöntem hem tüketicilerin enerji kullanım konforunu arttırır hem de hava kirliliğinin önlenmesine katkı sağlar.

► Ama bu dönüşümün kullanıcıya da bir maliyeti olacak...

Evet ama bu dönüşüm, yani kömür ya da diğer yakacakların kullanımı yerine doğalgaza geçiş için gereken dönüşüm, çok düşük, uygun maliyetlerle gerçekleştirilebilir. Örneğin en dar gelirli tüketici grubundaki vatandaşlar için ısınma amacıyla tüm eve kalorifer tesisatı döşemek yerine, onların doğal gaz sobası kullanmalarını sağlamak iyi bir alternatif olabilir.

DÖNÜŞÜM MALİYETİ BİN 500 TL

► Bu işleri kolaylaştırıcı, hızlandırıcı başka çözümler bulunamaz mı?

Tabii ki bulunabilir. Bizim GAZBİR olarak bu konuda bir projemiz var. Ayrıntıları üzerinde çalışıyoruz. Projemiz, dağıtım şirketlerine, konutlarda doğalgaz tesisatı ve dönüşüm yaptırmaya aracılık yetkisi verilmesini öngörüyor. Böylece iç tesisat maliyetleri epeyce aşağıya iner. Bu sayede hem kullanıcının dönüşüm maliyetleri azalacak, hem de bu maliyet tutarları doğalgaz faturasına küçük taksitlerle yansıtılmak suretiyle, bütçelerini zorlamayacak şekilde ödeme imkânı sağlanacak.

► Peki bir konutta doğalgaza dönüşüm maliyeti yaklaşık kaç TL?

Binada kolon hattı mevcutsa doğal gazı ve gaz yakan cihazları, güvence bedeli hariç aboneye ulaştıracak dönüşüm işleminin maliyeti proje, işçilik ve abone bağlantı bedeli dahil piyasa fiyatlarıyla ortalama 1500 TL seviyesinde. Bu dönüşüme doğalgaz dağıtım şirketlerimizin aracılık etmesi halinde hem bu maliyet çok düşecek hem de ödeme imkanları kolaylaşacaktır. Yani tek seferlik dönüşümün maliyetini karşılayamadığı için kapısındaki doğal gazı kullanamayan vatandaşlarımızın mutfak ocağı, sıcak su ve ısınma için halen ödediği giderleri aşmayacak aylık taksitlerle doğal gazdan istifade etmelerini dağıtım şirketleri sağlayabilir.

2018’de bütün illere doğalgaz ulaştırılacak

GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan, hala doğalgaz ulaştırılamayan yerlere ilişkin de değerlendirmelerde bulundu. Doğalgaz dağıtımının son yıllarda büyük bir ivme kaydettiğine işaret eden Arslan “Ama doğal gazın ulaşmadığı il ve ilçelerden de yoğun talep gelmeye devam ediyor. Halen doğalgaz dağıtım şirketleri 76 ilde faaliyette. Aralık ayı sonunda EPDK tarafından yapılan Ağrı- Doğubayazıt ve Tunceli doğalgaz dağıtım lisansı ihaleleri sonuçlandı. Bu illerimize de yakın zamanda doğalgaz ulaştırılacak” dedi. Ağrı ve Tunceli’den sonra geriye sadece üç il kaldığını kaydeden Arslan, “2018 yılına kadar kalan üç ilimize de, yani Artvin, Hakkari ve Şırnak’a da doğal gaz ulaştırılması planlanıyor. Böylece doğalgazın ulaşmadığı ilimiz kalmayacak” diye konuştu.

EPDK’NIN YILLIK TAHMİNİ

✓TÜRKİYE 2017 YILINDA YAKLAŞIK 490 MİLYAR KİLOVATSAAT EŞDEĞERİNDE 46 MİLYAR METREKÜP DOĞALGAZ TÜKETECEK.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) Türkiye’nin 2017 yılına ilişkin doğalgaz tüketim talebi tahminini belirledi. Gazın 9155 kilokalori/ metreküp üst ısıl değeri esas alınarak yapılan hesaplamaya göre Türkiye’de bu yıl içinde tüketilecek doğalgaz miktarı 46 milyar 29 milyon 977 bin 218 Sm3 olarak belirlendi. Bu miktarın elektrik biriminden karşılığı ise 489 milyar 758 milyon 957 bin 599 kilovatsaat (kWh) olarak hesaplandı. Enerji Günlüğü’nün haberine göre Türkiye’de 2016 yılında yaklaşık 46.3 milyar metreküp doğalgaz tüketildi. EPDK’nın 2016 yılı doğalgaz tüketim tahmini ise 49.5 milyar metreküp olarak açıklanmıştı. Haberde, doğalgaz tüketiminin tahminlerin altında kalmasının en önemli nedeni, elektrik üretimindeki gaz tüketiminin azalması olarak ifade edildi. 2016 yılında elektrik üretimi amaçlı doğalgaz tüketimi 19 milyar metreküp oldu. 2015 yılında ise elektrik santrallerinde yakılan doğalgaz miktarı 16.9 milyar metreküp seviyesinde gerçekleşmişti.