4 doğalgaz santrali projesi iptal edildi

İbrahim EKİNCİ

Doğalgazda fiyat ve kısıntı uygulamaları, toplam proje değeri 5.8 milyar lira olan dört termik santral yatırımını iptal ettirdi. Yatırım yapmak üzere teşvik alan yatırımcılar, 2017’nin son aylarında yatırım kararlarını rafa kaldırdı ve teşvik belgelerini de iptal ettirdi. Sarp Elektrik 1.6 milyar, Kanyon 1.2 milyar, Atakaş 1.8 milyar, Marde Elektrik 1.2 milyar liralık yatırımdan vazgeçti. Doğalgazdan elektrik üreten santrallarda gaz kısıntıları ve dövizle ithal edildiği için kur etkisiyle gaz fiyatlarının tırmanması sonucu sıkıntı baş göstermişti. Mevcut santrallardan bazıları üretimlerini durdurma seçeneklerini de gündeme almıştı.

DÜNYA Gazetesi, 5 Ocak tarihli nüshasında, bu santrallerin sahiplerinin “Sıkıntımız büyük, Bakanlık el atsın” çağrısını manşetine taşımış, doğalgazdan elektrik üreten santrallerin, zamlar ve gaz kısıntıları nedeniyle şalter indirme noktasına geldiklerini duyurmuştu. Bu şirketlerin yöneticileri, DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada, “Kullandığımız gaza peş peşe iki zam firmaları zora soktu. Büyük santraller bile zarar yazıyor. Düşük kapasite çalışan orta ölçekliler kapanma noktasında. Hırpalananlar radikal kararlar alabilir. Tablo karamsar” demişlerdi. İşte bu tablo yatırımcıları projelerinden de vazgeçiriyor.

Kış ayları nedeniyle kısıntı da etkiledi

1 Aralık 2017’de yüzde 8.4 zamla 1 metreküp gazın fiyatını 0.763615 TL’ye yükselmiş, 1 Ocak’ta gelen ikinci zamla metreküp fiyatı yüzde 4.76 artarak 0.800 TL olmuştu. Bu zamlarla santrallerin kullandığı gazın 1000 metreküpü KDV ile ÖTV hariç 763 TL’den 800 TL’ye çıkmıştı. Dahası, santrallere verilen gaz da yarıya düşürülmüştü. Bilindiği gibi bu santrallerde maliyetin yüzde 80’i yakıt. Üretilen her 100 liralık enerjinin 80 lirası yakıt maliyetine gidiyor. Bir santral BOTAŞ’ın temin ettiği kapasiteyi aşarsa yüzde 25 zamla karşı karşıya kalıyor. Bir ek maliyet de limit aşımlarından geliyor. Santrallerin çoğunun 2016 ve 2017’yi YEKDEM maliyetlerinden oluşan zararlar ve faaliyet üretemediklerinden dolayı zararla kapattığı belirtiliyor. DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan Serbest tedarikçi İMC Elektrik Enerji Genel Müdürü İbrahim Öztürk, “Doğalgaz maliyetinden dolayı kapatmalar olursa bunun ceremesini Türkiye çeker. Fiyat tutmadığından dolayı büyük yatırımların kapatılması demektir. Enerji talebini nasıl karşılayacaksınız? Bir kaosa doğru gidiyor şu anda” diyerek gidişat konusunda uyarıda bulunmuştu.

4 santral 2 bin 671 MW güçte olacaktı

Şimdi olayın bir başka boyutu ortaya çıkıyor. Yatırımlar iptal ediliyor. Geçen yılın ilk aylarında yatırımcılar enerji sektörü için milyarlarca liralık teşvik belgesi aldı. Enerji yine en çok yatırım çeken sektör oldu. Ancak yılın son aylarına doğru doğalgazlı termik santral yatırımlarında peş peşe iptaller gelmeye başladı. Eylül, ekim, kasım aylarında 4 büyük proje belgesini iptal etti. Bunlardan Sarp Elektrik, Tekirdağ’da 881 MW güçte termik santral kuracaktı. Enerjide başka yatırımları da olan Kanyon Enerji, Kırşehir’de 600 MW güçte termik - doğalgaz santrali kurmayı planlıyordu. Bu yatırım için belge almıştı. Atakaş, Hatay’da 680 MW güçte yine doğalgaz termik santrali kuracaktı. Marde Elektrik, Mardin’de 510 MW güçte termik – doğalgaz santrali kuracaktı. Bu 4 büyük yatırım koşullar değişmezse artık yapılmayacak. İptal edilen yatırımlar eğer gerçekleşseydi 2 bin 671 MW ilave güç kurulacaktı.

Enerjide 2017’nin ilk aylarında iptal göze çarpmıyor. Son aylarda doğalgaz dışında, HES ve RES projesi iptalleri de oldu. Ancak bunlar çok büyük değiller. Ekolojik Enerji’nin 70 milyon liralık, İsters’in 133 milyon liralık, ARC’nin 68.5 milyon liralık, Vatan Elektrik’in 188 milyon liralık (HES), As Enerji’nin 109 milyon liralık HES projesi de iptal edildi.