Karayolu ödenekleri kısıldı müteahhitler zor durumda

Uğur YILMAZ

İSTANBUL - Karayolları Genel Müdürlüğü'nün (KGM) yol ihalelerini gerçekleştiren müteahhitlere yaptığı ödenek yarı yarıya kısılınca, üstlenici şirketler zor durumda kaldı. Son üç yılda 7.5 milyar liradan 12.1 milyar liraya çıkan ödenek, sene sonu için açıklanan ek ödemeyle birlikte 2012'de 6.6 milyar TL'ye indi.
DÜNYA'ya bilgi veren KGM Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı yetkilileri, ödeneklerde geçen yıllarda 12 milyar TL'ye ulaşan düzeye bu yıl ulaşılamayacağını açıkladılar. KGM'nin 2012 yılı yatırım programında 339 adeti münferit, 1732 adedi global olmak üzere toplam 2071 adet proje yer alıyor. Bu projelerin yatırım programındaki maliyeti 102 milyar lira olurken, yılbaşı itibariyle kalan işlerin tutarı 43.2 milyar Türk lirası.
Konuyla ilgili DÜNYA'ya açıklamalarda bulunan Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneği (ASMÜD) Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ayberk Özcan "Bu yıl harcama emri onaylandığında ödenek tutarı 6.6 milyar lira olacak ancak bu tutar müteahhit alacakları için yeterli olmayacaktır çünkü projelerin büyük bir çoğunluğu bitümlü sıcak karışım yapımı gibi maliyeti yüksek uygulamaları içeriyor. TÜPRAŞ'tan sağlanan bitümün Mart itibarıyla ton fiyatının 1.400 TL'ye yaklaşması, ihaleleri zaten oldukça düşük fiyatlarla alan yüklenicileri zor durumda bıraktı, hak edişlerin zamanında ve tam olarak ödenmeyişi mağduriyeti giderek artırıyor" dedi.
 
Şantiyeler durdu
Hak edişlerin 2013 yılına sarkıtılmadan ödenmesini beklediklerin söyleyen Özcan, "Bazı meslektaşlarımız bu beklentiyle işlerini kendi imkanlarıyla devam ettirmeye çalışırken büyük sıkıntılar içinde olan birçok meslektaşımız ise şantiye faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldılar. Söz konusu alacaklar sadece karayolları müteahhitlerinin değil, onlarla çalışan taşeronlar, alt taşeronlar, sektöre hizmet, ekipman ve malzeme sağlayanlar ile işçilerin de alacakları olduğunu özellikle belirtmek isterim. Sorunun önceki yıllarda olduğu gibi yeterli ek ödenek teminiyle çözümleneceğine umut ediyoruz" diye konuştu.  

Tamamlanma süresi uzayacak
Özellikle de son üç yıldaki artışlarla projelerin bitirilme süreleri kısaldığını belirten Özcan, "Karayolları yatırımlarının 4-5 yıl gibi bir süre içinde gerçekleştirilerek ekonomiye kazandırılması son derece önemli ama 2012 yıl başı yatırım ödeneği göz önüne alındığında bu sürenin eski dönemlerde olduğu gibi 14 yıla uzaması söz konusu" dedi.

420 bin kişi doğrudan etkileniyor

Karayolları Genel Müdürü Mehmet Cahit Turhan,Karayolu 2. Ulusal Kongresi'nin açılışında yaptığı konuşmada "Ülkemizde yol çalışmaları için 2011 yılında 2.940 işyerinde 31.480 adet iş makinesi ile, 15.709'u Karayolları personeli olmak üzere 101.667 personelin doğrudan istihdam ediliyor. Bu sayıya, işlere dolaylı katkı sağlayan esnaf, sanatkâr ve lojistik destek veren kesimler ile sosyal güvenlik yardımlarından dolayı aileleri de dâhil edildiğinde yaklaşık 420 bin vatandaşımızın doğrudan, 600 bin vatandaşımızın da dolaylı olarak sektörden etkileniyor" demişti.
Konuşmayı hatırlatan Özcan şunları söyledi: "Rakamlara baktığımızda hak edişlerin ödenememesinin ne kadar geniş bir kesimi olumsuz etkileyeceği görülüyor. 2008'den bu yana her yıl giderek artan karayolları yatırımlarının Türkiye'de inşaat sektöründe 2010 yılından itibaren görülen yüksek oranlı büyümeye önemli katkılar sağladı. Bu yıl yeterli ek ödenek temin edilememesi durumunda sektörün 2012 büyüme oranı negatif etkilenecektir."

KGM'nin 2023 hedefi 8 bin km

Türkiye'nin toplam 65 bin 354 kilometre olan karayolu uzunluğunun 2 bin 236 kilometresini otoyollar oluşturuyor. Karayollar Genel müdürlüğü (KGM) cumhuriyetin 100. kuruluş yıl dönümüne kadar toplam 5 bin 550 kilometre otoyol ağı kurmayı hedefliyor. Buna göre, finansmanı Yap-İşlet-Devret (YİD) modelli ihalelerle özel sektörden temin edilecek projelerin maliyetinin 80 milyar doları aşması bekleniyor. Bu projelerin hayata geçirilmesiyle Türkiye, 2023 yılında 7 bin 830 kilometre uzunluğunda otoyol ağına sahip olacak. Hedeflerin tutturulması halinde, bin kilometrekareye düşen 2.5 kilometrelik otoyol uzunluğunu, AB üyesi ülkelerdeki gibi 8.8 kilometreye ulaştırmış olacak.
Projeler arasında yer alan Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu (İzmit Körfez Geçişi ve bağlantı yolları dahil) Projesi'nin ve Sabuncubeli Tüneli projesinin yapım çalışmalarına başlandı. Kuzey Marmara (Üçüncü Boğaz köprüsü dahil) Otoyolu Projesi'nin 95 kilometrelik Odayeri-Paşaköy (3. Boğaz Köprüsü dahil) kesimi de YİD modeli ile ihalesi yapıldı.

"Ödemelerin gecikmesi likiditeyi daraltıyor"

KDV iadeleri ile Karayolları Genel Müdürlüğü ödemelerinin bütçe açıklarını makyajlamak için geciktirildiğinin altını çizen Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, "Bunlarda piyasada zaten bir likidite sıkıntısı var onu artırıyor. Hükümetin bugünlerde yaptığı bir şey var şimdi çayın taşıyla çayın kuşunu vurmayı öğrendiler.  Özelleştirmeyle kamu borçluydu satıldı şimdi kanunun borcu yok. Özel sektörün borcu var.  İkinci olarak yap-işlet-devret dediler bütçeden kaynak aktarmak yerine iş adamlarına buradan kazan sonra bana devret dediler" diye konuştu.