Irak'ta 70'e yakın inşaat durdu

İBRAHİM EKİNCİ 

Irak’ta IŞİD saldırısı, Türkiye’nin bu ülkeye ihracatını yarı yarıya düşürdüğü gibi müteahhitlik sektörünü de ciddi şekilde etkilemeye başladı. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB) verilerine göre Türk şirketler, Irak’ta, sadece bu yıl 22 proje almışlardı. Bunların proje bedelleri 1 milyar dolara yakın. Devam edenlerle birlikte toplam proje sayısı 43. Yine TMB’nin DÜNYA’ya açıklamasına göre, bu firmaların çoğunluğu işleri durdurdu. Böylece Ekonomi Bakanlığı tarafından Irak’ta iş yapan firmalardan derlenen “zarar listesi” doğrultusunda, 43 firmanın 4.5 milyar dolar değerindeki toplam 70’e yakın projesinin çoğunda çalışan tahliyesi gerçekleşti. Sadece Basra bölgesindeki bazı işler halen devam ediyor. 

TMB açıklamasına göre “son dönemde Irak’ta meydana gelen olaylar neticesinde ülkenin özellikle Musul, Kerkük, Selahattin, Diyala, Anbar, Bağdat ve Basra kentlerinde ortaya çıkan ciddi güvenlik sorunları ülkede faaliyet göstermekte olan Türk firmaları açısından büyük risk oluşturmaya başladı. 

Müteahhitler, Irak projeleri için verilmiş banka teminat mektuplarının akıbetinin belirsiz olduğu, bu durumun firmaları son derece tedirgin ettiği, konuya ilişkin olarak BDDK, TBB’nin önlem alması için girişim istedi. Bu arada bazı bankalar da ilgili firmalara Irak’taki işlerinden dolayı taşıdıkları risk nedeniyle kredibilitelerinin azaltılabileceği uyarısında bulundu. 

Seri toplantılar gerçekleştirildi 

Dışişleri Bakanlığı tarafından bölgeye yönelik olarak yapılan seyahat uyarılarının ardından ülkede faaliyet göstermekte olan Türk müteahhitlik firmalarının yanı sıra ihracatçıların ve nakliye firmalarının durumları, karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerinin tespit edilmesine yönelik olarak haziranda yapılan toplantılar, seri halinde Dışişleri Bakanlığı’nda, Türkiye Müteahhitler Birliği Genel Merkez Binası’nda, DEİK/Türk-Irak İş Konseyi tarafından DEİK’te ve Ekonomi Bakanlığı’nda bir seri olarak gerçekleşti. Toplantılarda, ortaya çıkan riskler şöyle özetlendi: 

Bakanlık ‘riskli bölge’ tespiti yaptı 

Türk müteahhitlik firmaları çalışanlarının tahliyelerinin Irak işveren kamu kurumları ile özel sektör idareleri nezdinde haklı kılınmasını ve karşılaşılacak diğer olası sorunların önüne geçilmesini teminen Irak’ın “yüksek riskli bölge” olduğu ve tahliyelerin T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın duyuruları doğrultusunda yapılarak işlerin durdurulması öngörüldü. Bu karara istinaden, orada işi olan 43 firmanın büyük çoğunluğu iş durdurdu. Olayların gidişatı açısından, öncelikle Bağdat ve güneyinde başlayan tasfiyeler, olaylar kuzeye de yayılınca Erbil ve diğer bölgelerdeki şantiyelere de yansıdı. Kesin rakam bilinmemekle beraber TMB yetkilileri, “İşlerine devam eden firmaların sayıca az olduğunu biliyoruz” dedi. 

Toplantılarda müteahhitler, Irak’ta üstlenilmiş olan projeler için verilmiş olan banka teminat mektuplarının akıbetinin belirsiz olduğu, bu durumun firmaları son derece tedirgin ettiği, konuya ilişkin olarak BDDK, TBB ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları nezdinde gerekli önlemlerin alınabilmesi için girişimlerde bulunulmasını istedi. 

Bazı bankalar firmaları uyardı 

TMB yetkilileri, “Bazı Türk bankaları tarafından ilgili firmalara Irak’taki işlerinden dolayı taşıdıkları risk nedeniyle kredibilitelerinin azaltılabileceği uyarısında bulunulmakta olduklarını” söyledi. Açıklamada, “Teminat mektupları konusunda, özel kuruluşlar üzerinde herhangi bir yaptırım söz konusu değil. Ancak bankalar tarafından ‘risk primlerinin arttığı’ belirtilerek kredi koşulları güçleştirilen, ek teminatlar istenen bazı firmalar üzerindeki yüklerin, firma-banka ilişkileri dahilinde azaltıldığına dair duyumlar alıyoruz. Türk müteahhitlik firmalarına teminat mektupları, hakedişler, makine ve ekipman ile diğer zarar ve ziyan konusunda başta Dışişleri ve Ekonomi Bakanlıkları olmak üzere ilgili Türk makamları tarafından gereken desteğin sağlanmasının beklendiğine dikkat çekilmiştir” denildi.

1975’ten bugüne 21 milyar dolarlık 825 proje 

TMB’den alınan bilgilere göre, Ekonomi Bakanlığı tarafından Irak’ta iş yapan firmalardan derlenen ‘zarar listesi’ doğrultusunda, Irak’ta 43 firmanın 70’e yakın projesi var. Bu projelerin toplam büyüklüğü yaklaşık 4.5 milyar dolar. TMB, açıklamasında, Irak pazarı ile ilgili olarak da şu bilgilere yer verildi: “Irak, Türk inşaat sektörü için önemini korumaktadır. 1975’lerden günümüze dek Türk müteahhitler tarafından bölgede gerçekleştirilen 825’i aşkın projenin bedeli 20.9 milyar doları aşmıştır. Türk müteahhitlerin rekabet üstünlükleri arasında Irak’ta 40 yıldır faaliyet göstermişlikleri nedeniyle yerel koşulları yakından tanımaları ve güçlü ilişkiler kurmuş olmaları önemli bir yer tutmaktadır. Tüm bunların farkında olan ve Irak’ı hem tarihsel hem de yapısal özellikleri ile iyi tanıyan Türk inşaatçılar pazara olumlu bakmaya ve konjonktür elverdiği ölçüde yeni fırsatların takipçisi olmaya devam edeceklerdir.” 

Libya’da 3.6 milyar dolarlık sorun! 

TMB yetkilileri, Libya olayına da dikkat çekerek, bu konuda şu açıklamayı yaptı: “Maalesef başka bir sorunlu pazar olan Libya’da iş yapan ve çoğu TMB üyesi olan 100’ü aşkın firmanın, Libya’daki yarım kalmış projelerinin toplam tutarının 19 milyar dolar, tahsil edilmemiş hakediş alacaklarının yaklaşık 1 milyar dolar, devam eden işlere ait avans ve kesin teminat tutarının 1.5 milyar dolar, tahmini makine, ekipman vb. envanter ile diğer zararlar toplamının ise 1.1 milyar dolar civarında olduğu biliniyor. Libya’da deneyim etmiş ve etmekte olduğumuz büyüklükte zararların boyutuna Irak’ta varılmayacak gibi görünmekle birlikte, tam bir durum tespiti yapmak da oldukça 

İlk Irak hasarı haberi

Irak’ta alacaklarını tahsil edemeyen firmalarda sıkıntı başladı. Hürriyet'in haberine göre, Irak Hükümeti’nden 120 milyon dolar alacağı bulunan İlci Holding’e bağlı iki şirket ifl as erteleme istedi. İlci ve İlsan İnşaat’ın üstlendikleri projelerin tutarı 4.5 milyar TL’yi aşıyor. Süleyman Şah Türbesi’nin onarımı ve Suruç Tüneli gibi birçok büyük projenin yapımını üstlenen Ankara merkezli İlci Holding’e bağlı iki şirket Irak’ta 700 milyon dolar değerinde proje yüklenmişti.güç.”