Daha temiz çevre için sıra deterjana geldi
Bilim insanları, kimyasal deterjan tüketiminin azaltılması için yenilenebilir kaynaklardan çevre dostu deterjan geliştirdi. Deterjan, ticari çamaşır deterjanı ile aynı performansı gösterirken, bulaşık deterjanından ise yüzde 4 daha etkili sonuç elde edildi.
Başak Nur GÖKÇAM
Teknolojinin gelişimiyle birlikte günlük hayatımızın bir parçası haline gelen beyaz eşyalar, temizlik ürünlerinin kullanımını da artırdı. Yapılan araştırma ve analizlere göre çamaşır deterjanı, bulaşık makinesi kapsülü, toz deterjan, yumuşatıcı gibi çeşitli ürün gamının yer aldığı sektör ürünlerinde yer alan bu kimyasalların, ekosistemi değiştiren alg patlamalarına bile neden olduğunu ortaya koydu.
Deterjan tüketimini azaltma farkındalığı uzun süreç gerektirdiği için kollarını sıvayan bir grup bilim insanı, söz konusu deterjanların kullanımı ile doğaya nasıl daha az zarar vermenin yollarını bulmanın peşine düştü. Bu kapsamda yeni bir keşfe imza atan Amerikan Kimya Derneği (ACS) araştırmacıları, hem giysi hem de bulaşıklardaki lekeleri ticari ürünler kadar iyi çıkaran çevre dostu deterjan geliştirdi. Çevre dostu deterjanın, minik odun lifleri ve mısır proteininden yapıldığı belirtildi.
Araştırmada, ev ürünlerinin çevre üzerindeki etkisine ilişkin giderek artmakta olan kamu endişesine dikkat çekilerek, alkilfenol, polietoksilatlar ve fosfatlar gibi bileşenler içeren geleneksel temizleyicilerin doğal alternatiflerle değiştirilmesine olan ilgiyi teşvik ettiğine vurgu yapıldı. Bugüne kadar yapılan çabaların ise karışık sonuçlar ürettiği, bunun nedeninin de temizleyicilerin yapımı ve durulanmasının zor oluşundan kaynaklandığı belirtildi.
Deterjan üretimini zorlayan bu durumun yüksek üretim ve perakende maliyetlerine ve ayrıca yüzeylerde ve kumaşlarda potansiyel hasara yol açtığının belirtildiği araştırmada, bu nedenle, çevreye ve temizlemek üzere tasarlandıkları eşyalara karşı nazik olan düşük maliyetli, kolay üretilen, etkili alternatiflere yönelik bir isteğin var olduğu ifade edildi. Söz konusu ihtiyaca yanıt vermek için de ACS’den Pengtao Liu ve meslektaşlarının bol miktarda yenilenebilir kaynakta bulunan bileşenlerden çevre dostu bir deterjan geliştirdiği söylendi.
Mürekkep ve domates salçasında denendi
Araştırmacılar, bir emülsiyon oluşturmak için odundaki selüloz nanofiberleri mısırdan elde edilen zein proteiniyle birleştirdi. Selüloz suyu çekebileceği ve itebileceği için de bu tür emülsiyonlar oluşturmada ve farklı leke türlerini çekmede etkili olduğu belirtildi. Öte yandan zein proteininin de, emülsiyonun stabilize edilmesine ve yağların tutulmasına yardımcı olduğu ifade edildi. Liu ve meslektaşları tarafından geliştirilen çevre dostu deterjan, daha sonra selüloz/zein deterjanının mürekkep, acı biber yağı ve domates salçasıyla lekelenmiş pamuklu kumaşlar ve bulaşıklar üzerindeki temizleme kapasitesini test etti. Böylece deterjanların performansı çamaşır tozu ve deiyonize su içeren ticari bulaşık deterjanı solüsyonlarıyla karşılaştırıldı.
Leke çıkarmada çamaşır tozundan daha etkili
Selüloz/zein deterjanı, eşit seyreltme oranına sahip bir çamaşır tozu solüsyonuna kıyasla (ağırlıkça yüzde 1 deterjan veya toz) pamuklu kumaşı temizlemede biraz daha az etkili olurken, yüzde 5 konsantrasyonda, araştırmacıların ürünü kumaştaki her lekeyi temizlemede yüzde 1 çamaşır tozu solüsyonundan daha etkili performans gösterdi. Mikroskobik inceleme ile selüloz/ zein deterjanının yıkama ve durulamadan sonra pamuklu kumaşta kalıntı bırakmadığını gösterirken, bunun da kumaşa zarar vermeyeceği ispat edilmiş oldu. Araştırmacılar, elde edilem sonuçların, doğal deterjanlarının şu anda piyasada bulunan sentetik temizlik maddelerine göre etkili, uygun maliyetli ve sürdürülebilir bir alternatif olabileceğini gösterdiğini ileri sürdü.
Ticari bulaşık deterjanından daha iyi temizledi
Araştırmacılar ayrıca deterjanlarının seramik, paslanmaz çelik, cam ve plastikten yapılmış tabaklardaki acı yağ lekelerini çıkarma kapasitesini de test etti. Yine yapılan incelemelere göre selüloz/zein deterjanı eşit seyreltmedeki ticari bulaşık deterjanı kadar iyi temizledi ve yüzde 5 konsantrasyonda ürünleri daha üstündü. Örneğin, paslanmaz çelik tabaklarda, yüzde 5'lik bir selüloz/zein solüsyonu lekenin yüzde 92'sini temizlerken, yüzde1'lik ticari bulaşık deterjanı solüsyonu yüzde 87'lik bir lekeyi temizledi.