ODMD Başkanı Bozkurt: Çok şükür nakit sattık 2024’te rekora gazladık

Ali YILDIRIM

Otomotiv sektörü zorlu bir virajı geride bıraktı. 2024 yılında sektör tem­silcileri değil 1 milyonluk paza­rı rekor adetleri bile beklemi­yordu. Fakat sene içinde yaşa­nan gelişmeler satışlara olumlu yansıdı ve pazar 1.2 milyon ade­di geçti.

Önceki akşam İstan­bul’da gerçekleşen bir toplantı­da sonuçları paylaşan Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Der­neği (ODMD), Ocak-Aralık 2024 tablosunu açıkladı. 12 aylık veri kapsamında otomobil ve hafif ti­cari araç pazarı 2023’ü hafif bir farkla geçerek 1 milyon 238 bin 509 adede taşıdı. Pazar bir önce­ki yıla göre yüzde 0,5 artış kay­detti.

Satış rakamlarını değer­lendiren ODMD Yönetim Kuru­lu Başkanı Ali Haydar Bozkurt, 2025 için “Beklentilerin üzerin­de kalan bir yıl oldu” dedi. Mat­rah değişimi beklediklerinin ama bunun gerçekleşmediğini ifade eden Bozkurt “2 yıldır deği­şen bir şey yok. Kredili satış ne­redeyse bitti. Eskiden satışların yüzde 70’i kredili olurdu şimdi yüzde 10’u anca oluyor. Çok şü­kür artık nakit satıyoruz” diye konuştu.

Nisandan sonra satışlarda patlama yaşandı

Otomotiv sektörü temsilcile­ri 2024 yılından çok da umutlu değildi. Beklentiler çok farklıydı. Fakat sene içinde yaşanan geliş­meler satışları deyim yerindeyse kırbaçladı.

Özel tüketim vergi­sinden (ÖTV) muaf satışlar ilk üç ayın oldukça canlı geçmesine neden oldu. Devamında ise GSR regülasyonu faiz beklentisi der­ken rekor geldi.

Bunu hatırlatan Ali Haydar Bozkurt “Yıla farklı bir beklenti ile başlamıştık, fakat 2024 beklentilerimizin üzerin­de gerçekleşti. İlk çeyrek çok ha­reketli başladı, Nisan’da keskin bir düşüş yaşandı. Yaz ayların­da ise GSR II regülasyonları ve markaların agresif kampanyala­rı yıla damgasını vurdu” dedi.

Matrah sisteminde 2 yıldır değişiklik yapılmadı

Uzun bir süredir ÖTV matra­hında güncelleneme bekleniyor. Yaklaşık 2 yıldır matrah siste­minde değişiklik olmaması ne­deniyle en ucuz otomobilin fiyatı bile yüzde 45 ÖTV oranının ol­masına rağmen yüzde 80 seviye­sinden başlıyor.

Bu sistemin sektöre olumsuz olarak yansıdığından bahse­den Ali Haydar Bozkurt “Mat­rah düzenlemesi bekliyorduk ama olmadı. Güncelleme bu yıl da yapılmadı ve böylece iki yıl­dır değişmemiş oldu. Kredili sa­tış neredeyse bitti. Eski bilinen doğrular değişti. Çok şükür her­kes artık peşin parayı basıp araç almaya başladı. ÖTV matrahla­rında 2 yıldır bir değişiklik ya­pılmaması ve kredilere getirilen kısıtlamalara rağmen yılı yeni rekor satış adedi seviyesiyle ta­mamladık” ifadelerini kullandı.

Otomotiv sektöründe tarihi değişimlerin yaşandığını ifade eden Ali Haydar Bozkurt paza­rın gelişimini değerlendirdi.

Motor hacimlerini artık konuşmayacağız

Bozkurt, “2025 yılı beklenti­lerinden de söz etmek gerekir­se, aslında sektör olarak 100 yıl­lık bir değişimin içerisinden ge­çiyoruz ve bizler bu değişimin canlı şahitleriyiz. Bu değişimi yaşıyoruz ve yönetmeye çalışı­yoruz. 5-10 yıl içerisinde iş ya­pış şeklimiz çok farklı bir nok­taya gidebilir.

Mobilite kavramı değişiyor. Üreticilerimiz baş­ta olmak üzere değişen şartla­ra uyum sağlayarak ülke olarak otomotiv sektöründe öne çıka­biliriz ve geleceğe hazır hale ge­lebiliriz. Motor hacmine dayalı vergi sistemi demode oldu. Bir­kaç sene sonra artık motor ha­cimlerini zaten konuşmayaca­ğız. Yaşlı bir araç parkımız var. Bunun yenilenmesi gençleşme­si gerekiyor. Trafik güvenliği, çevrecilik ve ekonomi açısından çok etkili olacak” dedi.

Satışlar artık 1 milyon adedin altına düşmez

Çin gerçeğine de değinen Ali Haydar Bozkurt “Yeni teknoloji­lere sahip otomobiller geliştirili­yor. Müşteri davranışları değişi­yor; buna ek olarak, global reka­bette Çin faktörü de önemli bir etken olarak öne çıkıyor. Her za­man ifade ettiğimiz gibi Türki­ye’nin büyük bir otomotiv sek­törü potansiyeli var ve mobili­te herkes için bir ihtiyaç. 2025 yılında, olağanüstü bir olumsuz gelişme olmazsa pazarın 1 mil­yon adedin altına düşmeyeceği­ni öngörüyoruz” açıklamasında bulundu.

Pazarı rekora taşıyan 5 neden

Otomotiv sektörü hiç beklemediği bir yılda hiç beklenmeyen bir satış adedine ulaşarak satış rekorunu kırdı. Pazar önceki yılı 5 bin 874 adetle geçerek 1 milyon 238 bin 509 adede ulaştı. Bu kayıtlara tarihi rekor olarak geçti. Satışları en çok tetikleyen 5 neden ise şöyle:

1-Pazara dahil olan yeni ulaşılabilir modeller

2-Yerli marka Togg’un artık pazara tam kapasite ayak uydurması

3-Merakla beklenen Tesla’nın Türkiye’de yola çıkması

4-Çinli üreticilerin sunduğu yeni teşvikli modeller

5-Elektrikli araçta düşük vergi etkisi

Aralık ayında 170 bin araç satıldı

Ocak-Aralık 2024 döneminde otomobil satışları hafif gazla yüzde 1,3 büyüme kaydetti. 980 bin 341 adede ulaşan pazar tüm zamanların otomobil satış rekoru olarak dikkat çekti. Hafif ticari araç satışları ise yerliliğin biraz düşüşüyle birlikte vites küçülttü. Önceki yıla göre satışlar yüzde 2,7 azalarak 258 bin 168 adede geriledi.

Otomobil ve hafif ticari araç pazarı aralıkta yüzde 7,3, otomobil pazarı yüzde 6,6, hafif ticari araç pazarı da yüzde 9,9 büyüdü. Aralıkta otomobil ve hafif ticari araç pazarı, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,3 artarak 170 bin 249 adet oldu.

Geçen ay otomobil satışları önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6,6 artarak 134 bin 811 olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 9,9 büyüyerek 35 bin 438'e yükseldi. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı 10 yıllık aralık ayı ortalama satışlara göre yüzde 43,1 arttı. Otomobil pazarı, 10 yıllık aralık ayı ortalama satışlara göre yüzde 49,6, hafif ticari araç pazarı yüzde 22,8 yükseldi.

Herkes yerden yüksek istiyor

Türkiye otomobil pazarı uzun yıllardır sedan ülkesi olarak lanse ediliyordu. Ulaşabilir SUV modellerin pazara dahil olmasıyla birlikte tercihler değişti. Hatta bu dönüşümden en büyük etkiyi hatchback otomobiller aldı. Bugünde bakıldığında tablo iyice crossover-SUV modellere doğru yükseldi.

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği verilerine göre, Ocak- Aralık 2024’te en çok satan gövde tipi SUV modeller oldu. 1.2 milyon adedi aşan pazardan yüzde 56,8’lik payın yeni sahibi ile SUV araçlar. Sedan, HB, station wagon, MPV ve spor araçlar SUV’ler kadar şanslı olmadı. SUV otomobilleri, yüzde 25,4 pay ve 248 bin 902 satışla sedan, yüzde 16,8 pay ve 164 bin 443 adetle hatchback otomobiller takip etti.

Togg yüksek voltajla 2 alanda zirveye çıktı

Pazarın en dikkat çeken ve ilk çıktığı günden bu yana konuşulan yerli mobilite markası Togg da 2024 yılında zirveye çıktı. T10X modeliyle 30 bin 93 adetlik satış rakamına ulaşan marka, geçen yılın en çok satan elektrikli araç markası oldu. Aynı zamanda bulunduğu SUV segmentinde de liderliği elden bırakmayan marka, satış adetlerinde geçen yıla göre yüzde 53,67 büyüdü.

T10X bütün segmentler ve gövde tipleri içerisinde yüzde 3,07 pazar payı ile en çok satılan 5’inci model olarak dikkat çekerken, aynı zamanda toplam pazarda da 12’nci marka olarak adını yazdırdı. Aralık ayında voltajı arttıran T10x, SUV ve tüm segmentler ile gövde tipleri içinde en çok satılan 3’üncü model oldu.

Yerlinin payı yüzde 30’un altına düştü

Geçen yıl pazara dahil olan ithal markalarla birlikte yerliler ile olan makas gittikçe açıldı. Yaklaşık 5 yıl önce açık kapanmak üzereydi fakat artan fiyatlar ve döviz kurundaki hızlı değişim yerlilik avantajını bitirdi. Son 2 yılda güncelleme bekleyen matrah sistemi bu arayı oldukça açtı. 2019’da yerlinin payı toplam pazarda neredeyse yüzde 45’e dayanmışken, bugün gelinen noktada yüzde 30’un altına düştü. 2022 yılına baktığımızda ithal araç satışı 440 bini aştı.

Yerli de 343 bin adet seviyesinde gerçekleşti. 2023’te 798 binden fazla ithal araç yola çıktı. 433 binden fazla da yerli model satıldı. Pazar 1 milyon adedin üzerindeydi. Bu yıl ise toplam pazar rekor kırdı. Ama yerlilik oranı düştü. Bunun 877 bin 714 adedini ithaller 360 bin 795 adedini de yerli modeller oluşturdu. Ocak 2024’te yerlinin payı yüzde 34 seviyesindeydi. Yeni gelen ÖTV muaf satışlarla birlikte yerlilik zorunluluğu uygulaması satışlara olumlu olarak yansıyacak.

Otomobili Renault sattı markada Fiat lider oldu

Pazar her ne kadar SUV’ye doğru dönüşse de listenin en başını sedan modeller aldı. 2024 yılının en çok satan otomobili 58 bin 983 adetle Fiat Egea sedan oldu. Onu 50 bin 891 adetle Renault Clio takip etti.

Listenin üçüncü sırasını da 40 bin 77 adetle Renault Megane sedan aldı. Toyota Corolla 31 bin 610 adetle dördüncü sırayı alırken, en çok satanların arasına ilk 5’te 30 bin 93 adetle Togg T10X de yer aldı. Renault; Megane ve Clio ile de başarılı bir satış grafiğine imza attı. 2024 yılında toplam 117 bin 919 satış adediyle Türkiye’nin en çok tercih edilen otomobil markası oldu.

Üst üste 6‘ıncı kez pazarın lideri olan Fiat, otomotiv pazarında 1 milyon 238 bin 509 adetlik rekor satış rakamına ulaşılan 2024 yılında, 138 bin 749 adet satış gerçekleştirdi. Yüzde 11,2’lik pazar payı elde etti. Marka, 2024 yılında otomobil pazarında gerçekleştirdiği 87 bin 126 adetlik satış ile yüzde 8,9 pazar payı ve hafif ticari araç pazarında ise 51 bin 623 satış adedi ile yüzde 20’lik pazar payı elde etti.

Çinliler atağa geçti zirveyi Chery aldı

 Türkiye pazarına yeni giren markalar da 2024’ün dikkat çekenleri oldu. 980 bin 341 adet otomobilin satıldığı iç pazarda 10 Çinli marka 87 bin 985 araç satışı gerçekleştirdi. Ek vergilerden önce daha agresif satış rakamlarına sahip olan Çinli üreticiler neredeyse yüzde 10’luk pazar payına ulaşmıştı. 2024’e bakıldığında ek vergilere rağmen pazardan yüzde 9’a yakın pay almayı başardılar.

Bu dönemde Chery birçok Avrupalı üreticinin bu zamana kadar ulaşamadığı satış adetlerini gördü. 3 modelle toplamda 57 bin 47 araç satışı gerçekleştirdi. Onu 17 bin 162 adetle MG takip etti. Üçüncülük ise aldığı yatırım teşvik belgesiyle pazara son 2 ayda adapte olan BYD oldu. BYD’nin 2025 yılında daha fazla atağa geçmesi bekleniyor.

İşte 2024’ün ‘en’leri

 En Hızlı Büyüyen Hafif Ticari Araç Markası: KG MOBILITY – SSANGYONG

En Hızlı Büyüyen Otomobil Markası: KG MOBILITY – SSANGYONG

En Çok Satılan Hafif Ticari Araç Modeli: Ford Transit

En Çok Satılan Otomobil Modeli: Fiat Egea

En Çok Satılan Hafif Ticari Araç Markası: Ford

En Çok Satılan Otomobil Markası: Renault

En Çok Satılan Otomobil ve Hafif Ticari Araç Markası: Fiat

Yılın Basın Lansmanı: Renault - Rafale Basın Lansmanı