Çiftçiler'den 'destekler artsın ödemeler nakit yapılsın' talebi

Mehmet Hanifi GÜLEL

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz hafta 11,5 milyar liralık 2023 yılı buğday, arpa, yulaf, çavdar, tritikale ve çeltik için verilecek olan mazot gübre desteğinin 5 ay erkene çekildiğini açıkladı. Gübre mazot desteklemesi 2024 yılının mart ayında ödenmesi planlanıyordu.

Çiftçi temsilcileri, ayni olarak kartlara yatırılacak olan desteklemenin nakit ve günün girdi maliyetleri göz önünde bulundurularak artırılmasını talep ediyor. Ayni olarak ‘Başak Kart’a yatırılan desteklemelerin sadece söz konusu bankanın pos makinesinin bulunduğu bayilerde geçtiğini ifade eden temsilciler, geçen yıl yüzde 1 ile 1,5 oranında kart komisyonu kesildiğini belirtiler.

Geçen yıl hububatta dekara 121 lira verildi

 Bu yıl tarım sektörüne verilecek toplam destekleme miktarı 54 milyar lira olarak yer alıyor. Geçen yıl buğday, arpa, yulaf, çavdar ve tritikaleye için dekar başına mazota 75 lira, gübreye ise 46 lira ile toplamda 121 lira destekleme verildi. Çeltik için ise dekara 250 lira mazot ve 21 lira gübre olmak üzere toplamda 271 lira ödeme yapıldı. 

‘’Nakit verilirse daha çok iyi olur’’

 Desteklemelerin erken ödenmesiyle ilgili DÜNYA’ya konuşan Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, 2023 yılı desteklenme kararnamesinin açıklanmadığı için, dekara ne kadar mazot ve gübre desteğinin verileceğinin daha belli olmadığını söyledi.

Söz konusu ürünlere toplamda 11,5 milyar lira ödeneceğini aktaran Doğru, ‘’Geçen yıl da söz konusu destekleme erken ödenmişti. Anadolu’da, çeltik dışında destekleme ödenmesi planlanan ürünlerin ekim dönemi ekim-kasım ayları olarak yer alıyor. Çiftçiler gübresini ve mazotunu alsın diye böyle bir uygulamaya gidildi. Bunda da nakdi ödeme değil, ayni ödeme yapılıyor. Yani dekar başına belirlenen gübre ve mazot bedelinin parası karta yükleniyor. Sadece o parayla gübre veya mazot alabiliyor.

Bu da Başak Kart’ın geçtiği bayilerde ödenebiliyor. Bizim talebimiz, üretim yapan çiftçi bu girdileri almak zorunda olduğu için nakit verilirse, bu daha çok iyi olur. Nakit verilirse, belki çiftçi daha yüksek faizli bir borcunu kapatacak. Bunun parasını ayni olarak karta yüklemek yerine, nakit olarak çiftçiye ödenmeli. Diğer yandan, hangi ürüne ne kadar destek verileceği biran önce açıklanması lazım’’ dedi. 

Desteklerden kesinti yapılıyor

Öne çekilen desteklemenin direkt çiftçilerin hesabına yatırılmasını talep eden Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, 5 ay öne çekilen desteklemelerin çiftçiye ayni olarak kredi kullandırıldığını belirtti.

Çiftçilerin bunu kullanmak istediklerinde, bankada sicillerinin temiz olması gerektiğini ve 2024 yılının mart ayında ödenecek paraya karşılık sıfır faizli kredi kullandırdığını aktaran İpar, bunu yaparken de dosya masrafı adı altında yüzde 1 ile 1,5 arasında kesinti yapıldığını bildirdi. 

Karta yüklenen desteklemenin Ziraat Bankası pos makinesinin olduğu yerlerde geçtiğini ifade eden İpar, ‘’Eğer bayi bir sonraki gün paranızı çekerse, banka tarafından kesinti uygulanıyor. Bayi, bankada 45 gün parayı bekletirse o parayı kesintisiz alabiliyor. Dolayısıyla hiçbir bayi 45 günü beklemez. Bayi yapılan kesintiyi çiftçiye yansıtıyor. Geçen yıl yüzde 1,5 oranında kesinti yapılıyordu. Diğer yandan bu kesintinin yapılmasını istemeyenler mart ayında paranın yatmasını bekliyor. Ancak o zaman da mazot ve gübre fiyatının ne olacağı da belli değil’’ şeklinde konuştu.

‘’Verilen tarımsal desteklemeler çok az’’

  Desteklemelerin çok sağlıksız olduğunu belirten Konya Önder Çiftçi Derneği Başkanı Hüseyin Doğançukuru, tarımsal üretime pozitif bir etkisi olmadığını ifade etti. Bu sebeple desteklemerin erken verilmesi veya geç verilmiş olması çok faydası olmadığını öne süren Doğançukuru, ‘’ Desteklemeler, çiftçinin harcamış olduğu masraflar ve cironun içinde yüzde 5’i geçmiyor. Tarımsal desteklemeler çok az, rakam olarak topladığımız zaman yüksek olabilir ancak bu o neticeyi almaya yetecek kadar değil. Diğer yandan, nakit ödemede ekim yapmadığı halde destekleme alan arazi sahiplerine fayda sağlıyor, bu yüzden mazot ve gübre desteği olarak verilmesi daha doğru’’ dedi. 

‘’Girdi maliyetleri 4 kat arttı’’

Bu yıl destekleme miktarlarında artış beklediklerini aktaran Diyarbakır Ziraat Odaları İl Koordinasyon Başkanı ve Çınar Ziraat Odası Başkanı Mehmet Cevat Delil, bugünkü maliyetler karşısında eski desteklerin artık gülünç duruma düştüğünü söyledi. Desteklerin artırılıp, verilmesi gerektiğine dikkat çeken Delil, ‘’Eğer, destekler erken verilecekse maliyetler göz önünde bulundurulup verilmeli.

Desteğin erken verilmesine sevindik ama işte dekar başına ne kadar verilecek ve bu miktarın ne kadar olduğu henüz bir açıklanmadı. Bizim talebimiz bu miktarların artırılması. Son 2 yılda özellikle mazot, gübre, ilaç ve tohum gibi girdi kalemlerin maliyetler en az 4 kat artmış durumda. Desteklerin de buna göre artırılmasını istiyoruz. Verilen desteklemeleri de çiftçinin hesabına direkt atılmasını talep ediyoruz’’ diye konuştu.