Bakım emeği ve zihinsel iş gücü kadınların 3’te 1’ini iş dışına itiyor

Fiba Grubu’nun “Yük Olmasın” projesi kap­samında Özyeğin Üni­versitesi iş birliğiyle yürüttü­ğü Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükünün Beyaz Yakalı Çalı­şanlar Üzerindeki Etkisi Araş­tırması’nın sonuçları açıklan­dı. Toplumsal cinsiyet rolle­rinin günlük hayatta bakım emeği ve zihinsel iş yükünü nasıl etkilediğini ve bunun beyaz yakalı çalışanların ka­riyerlerine etkisini ölçmek amacıyla hayata geçirilen araştırma, ev içi bakım emeği ve zihinsel iş yükünün bireyle­rin iş yaşamındaki fırsatlarını sınırladığını ve iş-yaşam den­gesi açısından önemli sonuç­lar doğurduğunu gösteriyor.

11 şehirde 2 bin 628 beyaz yakalı çalışanla yapılan yüz yüze görüşmeler çerçevesinde şekillenen araştırmaya göre, Türkiye’de beyaz yakalı kadın çalışanlar, hanelerdeki bakım emeğinin yüzde 57’sini, zihin­sel iş yükünün ise yüzde 60’ını üstleniyor. Erkeklerde ise bu oran sırasıyla yüzde 33 ve yüz­de 35 seviyesinde kalıyor.

Or­talamalara bakıldığında ise, hem bakım emeği algılanan skorunda hem de zihinsel iş yükü skorlarında kadınlar ha­nelerindeki işin 3’te 2’sini üst­leniyor. Kadınların yüzde 41’i ev işlerinde partnerlerinden destek istemediğini belirti­yor. Destek istemekten vaz­geçmenin en yaygın nedenleri arasında “Düzenin değişece­ğini düşünmüyorum” ve “Tar­tışma/gerginlik çıkmasından çekiniyorum” gibi gerekçeler öne çıkıyor.

"Toplumsal gelişim açısından önemli"

Toplantının açılış konuş­masını gerçekleştiren Fiba Grubu Yönetim Kurulu Baş­kanı Murat Özyeğin, toplum­sal cinsiyet eşitliğinin top­lumsal gelişim açısından öne­mine dikkat çekerek, şunları söyledi: “Sosyal ve ekonomik kalkınmanın temeli olarak gördüğümüz toplumsal cin­siyet eşitliği konusunda; ka­mu, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör olarak bir ara­da ve sürekli eylemde olma­lıyız. Kadınların iş gücüne katılımları ve iyi mevkilere gelmeleri, Türkiye’nin gele­ceğine yön verecek en önemli güçlerden birini teşkil ediyor.

Bunun için eğitimde, fırsat­lara erişimde, iş gücüne ka­tılımda, yönetimde ve tabi ki görünmeyen bakım emeğinde de eşitlik demeliyiz. Hem bi­reylerin hem de kurumların, çoğunlukla kadınların üst­lendiği sorumlulukların eşit paylaşımı için atabilecekle­ri adımlar olduğunu düşünü­yorum. Bugün açıklanan bul­gular, iş dünyasının da bakım emeği ve zihinsel iş yükü ko­nusunda daha kapsayıcı poli­tikalar geliştirmesi gerektiği­ni teyit ediyor.”

Fiba Grubu Yönetim Kuru­lu Başkan Yardımcısı Ayşe­can Özyeğin Oktay, mevcut adaletsizliğin çözümünün farkındalıkla mümkün ola­bileceğine dikkat çekti: “Ba­kım emeği ve zihinsel iş yükü­nün adaletsiz dağılımı, kadın­ların toplumsal ve ekonomik yaşama katılımı açısından sadece Türkiye’de değil dün­ya genelinde kritik bir sorun.

Toplumsal cinsiyet rolleri maalesef hâla hayatın içinde hem bakım emeğinin hem de zihinsel iş yükünün nasıl da­ğıldığını belirliyor, ortak ya­şam ve ortak sorumluluğun önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Bu sorumluluk­ları üstlenmek de çoğunluk­la kadınlara kalıyor. Eşitlik, ancak bunu hep birlikte dert edindiğimizde, güç birliği ya­parak çalıştığımızda varabi­leceğimiz bir hedef. Fiba Gru­bu olarak biz de bu konuda farkındalık ve etki yaratacak yeni uygulamalar hayata ge­çirmeyi amaçlıyoruz.”

Araştırma sonuçlarında ba­zı bulguların önemine vurgu yapan Özyeğin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Barış Tan ise şunları ifade etti: “Araştırma bulgularının, iş dünyasında ve toplumsal hayatta somut de­ğişikliklere zemin hazırlaya­cağına inanıyoruz. Toplumsal cinsiyet eşitliği, bugün maale­sef pek çok platformda isteni­len ve ihtiyaç duyulan düzey­de sağlanabilmiş değil. İş dün­yasında ciddi bir farkındalık düzeyine erişilse de konunun taraflarının atmaları gereken daha pek çok adım bulunuyor. Umudumuz, elbette toplum­sal cinsiyet eşitliğine hayatın her alanında ivedilikle erişe­bilmekte… Bunun için sorum­luluğu ve etki gücü bulunan herkesi ve tüm kurumları ger­çek bir dönüşümün parçası ol­maya davet ediyorum.”

Kadınlar için 'cam tavan' etkisi gösteriyor

Evli ve çocuklu kadınların yaklaşık yüzde 15’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle en az bir kez terfi teklifini reddettiğini belirtiyor. Bir diğer deyişle bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adil bölüşülmemesi kadınlar için kariyer ilerlemelerinde bir cam tavan etkisi gösteriyor. Yine kadınların yüzde 31’i, hayatlarının bir noktasında bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle işinden ayrıldığını belirtirken, bu oran erkeklerde yüzde 18 ile kadınların neredeyse yarısı kadar… Öte yandan katılımcıların yüzde 85’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü odaklı iş yeri politikalarının tercihlerine ve motivasyonlarına olumlu katkı sunduğunu ifade ediyor.