50 milyar dolarlık 'biyo istila' faturasına 2 yıl öteleme talebi

Aysel YÜCEL

Uluslararası Deniz Ticaret Örgütü (ICS), Eylül’de yürürlüğe girecek Balast Suyu Sözleşmesi kapsamında gemilere işgalci mikroorganizmaları arıtma sistemi zorunluluğu için hükümetlerin ek süre istediğini, ICS’nin ve tüm üye armatörlerinin de bu teklifi desteklediğini açıkladı. Armatörlerin 50 milyar dolara yaklaşan bu faturayı karşılamasının verilen sürede mümkün olmayacağı dile getiriliyor. Mevcut gemilere 2022’ye kadar bir arıtma sistemi tesis etme yükümlülüğü getiren uygulama takviminin 2024’e çekilmesi öneriliyor. Dünya çapında 40 bin, Türkiye’de ise bin 500 gemiye bu sistemin takılması gerekiyor.

Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), 2004 tarihinde kabul ettiği Uluslararası Gemilerin Balast Suları ve Sedimanlarının Kontrol ve Yönetimi Sözleşmesi’nin (BWM Sözleşmesi) 8 Eylül 2016 itibariyle Finlandiya’nın da sözleşmeyi kabulü ve bu suretle dünya filosunu oluşturan toplam gros tonajın yüzde 35’inin ve aynı zamanda 52 ülkenin sözleşmeye tabi olmasıyla 8 Eylül 2017 tarihinde tüm dünyada devreye gireceğini açıklamıştı. Sözleşmeye göre 8 Eylül 2017 tarihinden sonra tüm gemilerin balast suyunda sözleşmede belirtilen azami mikro organizma yoğunluğu sınır olarak aranacak ve gemiler bu standardı sağlamak üzere balast suyu arıtma sistemleri bulundurmak durumunda kalacak. Sistemin maliyeti dünya denizciliği için 50 milyar dolar.

Farkında olunmadan gemilerin balast suyuyla birlikte taşınan ve yerel ekolojik sistemlere zararlı istilacı deniz canlılarına karşı tedbirler getiren BWM Sözleşmesi’ne ICS tam destek veriyor. Ancak ICS’nin temsil ettiği küresel denizcilik sektörü, yeni balast suyu arıtma sistemlerinin gemilerde tesis edilmesi için belirlenen tarihler hakkında hükümetler koalisyonu tarafından titizlikle hazırlandığı vurgulanan bir teklif tasarısını kabul etmesi için sektörün küre- 50 milyar $’lık ‘biyo istila’ faturasına 2 yıl öteleme talebi Balast Suyu Sözleşmesi Eylül’de yürürlüğe giriyor.

Mevcut gemilere 2022’ye kadar işgalci mikroorganizmaları arıtma sistemi zorunluluğu geliyor. Brezilya, Cook Adaları, Hindistan, Norveç, Liberya, Birleşik Krallık IMO’ya 50 milyar dolarlık fatura için iki yıl öteleme çağrısı yapıyor. Uluslararası Deniz Ticaret Örgütü de talebe destek veriyor. sel yasa belirleyicisi IMO’ya çağrıda bulunuyor. ICS Genel Sekreteri Peter Hinchliff e, “Bu avantajlı teklif kabul edilirse, denizcilik şirketleri deniz çevresi için daha faydalı olacak güçlü teknolojiler belirleyip bunlara yatırım yapabilir” dedi. İMEAK Deniz Ticaret Odası, ICS’nin konuyla ilgili basın bildirisini üyerleri ve Türkiye’deki tüm denizcilik kuruluşlarıyla paylaştı.

6 ülke ortak metin hazırladı

Brezilya, Cook Adaları, Hindistan, Norveç, Liberya ve Birleşik Krallık tarafından sunulan metinde, mevcut gemilere balast suyu arıtma sistemlerinin tesis edilmeye başlanacağı tarihin ertelenmesi ve bu nedenle uygulama tarihinin gemilerin 8 Eylül 2019’daki veya bu tarihten sonraki ilk IOPP belgesi yenileme sörveylerinden iki yıl sonrasın çekilmesi teklif edildi. Böylece tüm gemilerin 2022’ye kadar bir arıtma sistemi tesis etme yükümlülüğü 2024’e kadar uzatılacak. ICS, bu teklifin, ICS ve üyeleri olan ulusal gemi sahipleri birlikleri tarafından da tam olarak desteklendiğini vurguladı.

ICS, mevcut filodaki binlerce geminin, tip onayları için daha sıkı standartlar altında onaylanmış sistemlerle donatılmadan önce, sözleşmeyle belirlenen tarih yükümlülüğüne uymasının çevreyi koruma açısından herhangi bir mantığı olmadığını savunuyor. Söz konusu standartlar ise IMO tarafından ancak 2016’da kabul edilmiş olup, yakın zamanda “Balast Suyu Yönetimi Sistemleri Onay Kodu” (Code for Approval of Ballast Water Management Systems) adını alacak zorunlu bir düzenlemeye dâhil edilecek. ICS, şu konuya özelikle dikkat çekiyor: Çevresel açıdan daha sıkı olan bu standartları Ekim 2018’e kadar yeni sistem onayları için zorunlu olmayacak ve sadece Ekim 2020’den itibaren tesis edilen sistemlerin yeni Kod’a göre onaylanması gerekecek.

Her yıl 3 milyar ton balast suyu taşınıyor

Balast suyu gemilerde, yük alırken geminin dengesini korumak için içine deniz suyu basılan, geminin çeşitli yerlerine yerleştirilmiş su tanklarını tanımlıyor. IMO’ya göre ticari gemiler yılda 3 ila 5 milyar ton balast suyunu ve içlerinde potansiyel olarak işgalci olabilecek mikroorganizmaları bir yerden diğerine taşıyor. Bu da bazı bölgelerdeki endemik türleri ve canlı çeşitliliğini ciddi biçimde tehdit ediyor. Yani bazı canlılar doğal aşamayacakları sınırları gemilerin tanklarında aşarak olmamaları gereken yerlere taşınıyor.

'Tersaneler yetersiz kalabilir'

ICS, tersane ve üretim kapasitelerinin 40 bin sistemde değişiklik yapmada yetersiz kalması durumunda oluşacak sorunların yanı sıra kendi hataları olmamasına rağmen birçok denizcilik şirketinin zor kararlar vermekle karşı karşıya bırakıldığını ifade ediyor: “Yeni arıtma ekipmanlarının uluslararası sulardaki taşımacılık hizmetleri sırasında balast suyu alma ve boşaltma işlemlerinin yürütüldüğü tüm işletim koşulları için düzgün bir şekilde çalışacağının garantisi verilmeyebilir ve denizcilik şirketlerinden muhtemelen bu pahalı sistemlere yatırım yapmaları beklenecek. Söz konusu kararı vermek, genelde 25 yıllık ömürlerinin sonuna yaklaşmış gemiler için çok daha zordur.” Peter Hinchliff e, “Denizcilik şirketlerinin yüksek maliyetli arıtma sistemlerini çevrenin yararına en iyi olacak şekilde ne zaman tesis edeceği hususunda her türlü belirsizliğin ortadan kaldırılarak en akılcı kararların alınması için, IMO’nun, Temmuz'daki toplantısında uygulama programı hakkında kesin bir karar alması hayati önem taşıyor” diyor.

Türk armatörler de öteleme istiyor

İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) Balast Suyu Yönetim Sözleşmesi’nin ve Türk denizciliğine muhtemel etkilerine yönelik önemli çalışmasını geçtiğimiz Eylül ayında DÜNYA ile paylaşmıştı. Türkiye’de yaklaşık bin 500 gemiye bu sistemin takılması öngörülüyor. Bu da e n az 500 milyon dolarlık ek maliyet anlamına geliyor. OrTech Genel Müdürü Ömür Karataş, meliyetlerin zorunluluk ve sipariş yoğunluğu nedeniyle kısa sürede katlanarak artabileceğini dile getirmişti. Yeni uygulamadan en fazla yaşlı koster filosunun etkilenmesi bekleniyor. Bazılarına bu sistemin takılması bile mümkün değil. Türk armatörler de uluslararası meslektaşları gibi bu sürenin uzatılmasını destekliyor.