2017’nin parlak sektörleri madencilik, savunma ve IT!

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Dünya ekonomisinin küçük adımlarla ilerlediği bu yıl merkez bankaları ekonomiye destek olmak için düşük faizlere devam etti. Hatta birçok merkez bankası negatif faize geçti. 2017’de düşük faizlerin devam etmesi bekleniyor ancak ucuz kredinin sağladığı avantajlar da sınıra dayandı. Bunun bir yansıması olarak küresel ticaretin yeni yılda sadece yüzde 3 civarında büyümesi bekleniyor.

Düşük büyüme ortamı 2017’de birçok sektörde kendini hissettirecek. Düzenlemeler arasında sıkışan finans sektörü, reklamdan aldığı pay azaldığı için medya, düşük petrol fiyatlarının yarattığı baskıyla enerji sıkıntılı bir dönem geçirebilir. Güvenlik kaygılarının artması ise savunma ve havacılık harcamalarını destekleyecek. Çin’de sinemaya ilginin iyiden iyiye artması eğelence sektörünü canlandırıyor. Büyük ekonomilerdeki toparlanma sağlık sektörünü iyileştirecek. IT yazılım ve hizmet sektörü de 2017’de parlak günler geçirecek. Endüstriyel emtia fiyatlarında meydana gelmesi beklenen artıştın yardımıyla madencilik de 2017’de işlerin iyi gittiği sektörlerden olacak.

Mega anlaşmalar sona eriyor

Değer yandan iş dünyasındaki mega birleşme ve satın alma anlaşmalarının 2017’de hız kesmesi bekleniyor. Son 1.5 asırdır Batı dünyasında 7 büyük birleşme dalgasına şahitlik ettik. Bunlardan, finans krizi sonrasında 2012’de başlayan son dalgada dünyada 18 trilyon dolarlık anlaşmaya imza atıldı. 2017’de ise bu dalga üç sebepten dolayı durulacak. İlki; anti-tröst düzenlemelerindeki artış. İkincisi, populizm anlaşmaları zorlaştıracak. Örneğin İngiltere’de Başbakan Theresa May, yabancıların bazı satın alma girişimlerini bloke edebileceğini söyledi. Ayrıca küreselleşmenin yavaşlaması nedeniyle yatırımcılar anlaşmalar vasıtasıyla çokuluslu devler yaratmak konusunda endişe duyabilirler. Amerika’nın çokuluslu şirketlerinin yurtdışındaki yatırımlarının getirisi 2008 yılındaki yüzde 12’den yüzde 8’e gerilemiş durumda.

Kurumsal borçlara dikkat

Diğer yandan The Economist, gelişmekte olan ülkelerde artan kurumsal borçların atmosferi bozabileceği uyarısı da yapıyor. 10 yıl önce gelişen ülkelerde GSYH’nin yüzde 50’si olan kurumsal borç oranın şu an yüzde 75’e çıkması, ABD’nin artması beklenen faiz oranlarıyla birlikte güvenli limanlara kaçışı tetikleyebilir. Gelişmekte olan ülkeler için bir diğer risk ise Çin ekonomisinde olası bir sert inişin emtia fiyatlarını düşürmesi olarak olarak gösteriliyor. EIU’e göre bunun olma ihtimali yüzde 40.

2017 yılının sektörel performans analizi

Eğlence

Sinemacılık Çin’de atağa geçiyor. PwC, 2017’de Çin’de gişe hasılatının 10.3 milyar dolara ulaşarak ABD’yi geçeceğini öngörüyor. Çin’deki artış, sektörde beklenen yüzde 8’lik küresel artışın büyük bir bölümünü oluşturacak. Hollywood filmlerinde ‘süper kahraman’ dönemi sürecek.

Otomotiv

Alman Volkswagen’in yaşadığı emisyon skandalının etkisi 2017’de sürecek. Dizel araçların mercek altına alınmasıyla elektrikli otomobillere yatırım hızlanacak. Dünyada 2017’de binek otomobil talebinin yüzde 3 artması beklenirken, elektrikli otomobil satışlarının diğerlerinden 15 kat hızlı artacağı tahmin ediliyor. Diğer otomobillerin yanında elektrikli kamyon ve otobüsler de piyasaya çıkmaya hazırlanıyor. ABD’de oto satışlarındaki artış yüzde 2’yi geçemeyecek. Çin’de yerli üreticiler pazar paylarını geri kazanmaya başlayacak. Hindistan yine gözde pazarlardan olacak. Sektörde teknolojik gelişmeler sürüyor. Sürücüsüz araç çalışmaları devam edecek. Uber ve Volvo 300 milyon dolarlık bir ortaklık kapsamında sürücüsüz araç üretecek; denemeler 2017 sonunda başlayacak. Uber 2017’de halka açılabilir.

Savunma ve havacılık

Kemer sıkma programlarının gevşemesi sonrasında küresel savunma harcamalarında artış meydana gelecek. Güvenlik kaygılarındaki artış da sektördeki harcamaları destekliyor. Moody’s, gelecek yıl harcamalarda yüzde 4 artış öngörüyor. Özellikle füze ve füze savunma sistemleri satışlarında yıllık büyümenin yüzde 5 olduğu dikkat çekiyor. Bu arada ucuz petrol uçak talebini artırıyor. Genç Asyalı havayolu şirketlerinin yeni yılda Airbus ve Boeing için iyi müşteri olması bekleniyor. Boeing 787’ye rakip olacak Airbus’un geniş gövdeli A330 neo modeli 2017 sonunda geliyor.

Turizm ve seyehat

2017’de küresel turizm harcamaları yüzde 4 artarak 5 trilyon doların üzerine çıkacak. Düşük petrol fiyatları havayolu şirketlerine yarayacak. Artan rekabet Asya’da uçak bileti fiyatlarını yüzde 1 aşağı çekecek. Özellikle Güneydoğu Asya’daki ucuz biletli havayolu şirketleri arasındaki rekabet kızışacak. Çin’in üç büyük havayolu şirketi büyüyen filosunu desteklemek için her hafta 100 pilotu işe almak zorunda kalacak. Ultra-uzun menzilli rotalardaki rekabette de büyüyor. Avrupa’daki havayolu şirketlerinin terör nedeniyle endişeleri devam edecek.

Enerji

Üreticiler petrol yatırımlarını törpülüyor ancak OPEC üyelerinin üretim kesintilerinde anlaşa maması sebebiyle küresel arz 2017’de artışını sürdürecek. Kartelin üretimi ABD’nin kaya petrolü devrimini yavaşlattı ancak 2017’de kaya petrolü üretiminin istikrar kazanması bekleniyor. Otomobil sayısındaki artış ve gelişen ekonomilerdeki büyümeye bağlı olarak petrol talebi 2013 yılından bu yana ilk kez arzı geride bırakacak. Brent petrolünün ortalama varil fi yatı 2017’de beşti bir oranında artarak 54 dolar olacak. Bu arada küresel kömür talebi daha durgun bir döneme girecek.

Finans

Finansal hizmetlerde erişim artacak ve toplam kredi hacmi 100 trilyon doları aşacak. Ancak finansın devleri için kar etme yolları bulmak bir zor olacak. Bunun nedeni zengin ülkelerde büyümenin dalgalanması, düşük faiz oranları ve finans sektöründeki düzenlemeler. 2017’den itibaren ABD’de bankalar likidite gereksinimleri konusunda daha sıkı düzenlemelerle karşı karşıya gelecek. Avrupa’daki kreditörler de 2017’yi AB’nin MiFID II (Finansal Ürün Piyasaları Direktifi ) düzenlemelerine uyum çalışmalarıyla geçirecek. Yavaş büyüyen gelişmiş ülkelerde finansal şirketlerin kredi hacmi cılız artış gösterecek. Faizlerin daha yüksek olduğu gelişen ülkelerde ise kredi hacmi iki basamaklı artış gösterecek. Endonezya’da yüzde 17, Vietnam’da yüzde 15 ve Filipinler’de yüzde 10 artış bekleniyor. Çin’de mevduatların büyüklüğü 30 trilyon dolarla ABD’nin iki katına ulaşacak.

Gıda ve tarım

EIU’nun tarımsal fiyat endeksi yüzde 2’nin altında yavaş bir artış gösterecek. Gelişmekte olan ülkelerde gelirin artması, nüfusun çoğalması ve zevklerin değişmesinden kaynaklı olarak talep artışı fiiyatları yukarı itecek. 2017’de AB’De, fiyatındaki yüzde 10 artıştan dolayı şeker üretimine kota uygulanacak. AB, yeniden net şeker ihracatçısı haline gelecek. 2015 yılında bazı tarım ürünlerinde ihracat vergisini kaldıran Arjantin’in buğday üretimi 2016/17 sezonunda yüzde 25 artış kaydedecek. Bu arada dev kahve zinciri Starbucks, Asya’da 16 pazarda Teavana adı altında çayını satacak. Hedef 9.4 milyar dolarlık Çin pazarı.

Sağlık ve bakım

Yeniden artmaya başlayan sağlık harcamaları 2017’de dünya genelinde yüzde 4 yükselecek. Ortadoğu ve Afrika’daki pazarların hızı biraz kesilecek. Örneğin Suudi Arabistan’da sağlık harcamalarının GSYH’de payı yüzde 5’in altına inecek. Dünya ortalaması yüzde 10.5. Asya’da ise Hindistan, Pakistan, Filipinler, Endonezya sağlık harcamalarının hızlı büyüdüğü pazarlar.

IT Yazılım ve hizmetleri

Müşteri ilişkileri, çağrı merkezi ve arz zinciri yönetimi gibi konulardaki programları içeren ‘iş teknolojileri’ne yapılan harcamalarda 2017 yılında yüzde 9’luk bir sıçrama bekleniyor. Çin’in bilgi teknolojisi (IT) ve komünikasyon pazarı ABD’nin hemen ardından ikinci sırada yer alacak. Mühendislik devlerinin ‘Endüstri 4.0’ ve ‘şeylerin interneti’ için hazırlanması, ayrıca teknoloji devlerinin ‘bulut’ ile hizmetlerine uyumlu hale gelme çabaları karlılığı artıracak. Bulut platformlarının oluşturulması ve Software as a Service (kullanıcıların ihtiyaç duyduğu yazılımları bulut üzerinde sağlayan yazılım hizmetleri) IT’nin en karlı alanları olacak. Özellikle SaaS olarak kısaltılan yazılım hizmetlerinde gelir artışının yüzde 23 olması öngörülüyor. Yazılım sektörünün tümünde harcamaları yüzde 7 artarak 640 milyar dolara yükselecek.

Medya

Olimpiyatlar ve ABD başkanlım seçimleri gibi olayların sona ermesiyle medyada gelir artış hızı, Magna Global’e göre yüzde 3’e inecek. En çok reklam geliri televizyonlardan elde ediliyor ve burada öne çıkan pazar ABD. Ancak gelirdeki artışın önemli bir bölümü Hindistan ve Brezilya gibi gelişen pazarlardan gelmeye başlayacak. PwC’a göre internet reklamcılığı yüzde 11 büyüme kaydedecek. Magna, dijital reklamcılık harcamalarının 2017’de toplam içindeki payının yüzde 40 ulaşarak TV’yi geçebileceğini öngörüyor. Yazılı basında işler daha yavaş. Gazetelerin web sitelerindeki reklamların geliri yazılı basının beşte birinde kalacak. Dergiler de için görünüm zayıf.

Metal ve madencilik

Yıllardır düşen emtia fiyatlarının vurduğu madencilik şirketlerini 2017’de daha iyi günler bekliyor. EIU’nun endüstriyel hammadde endeksi gelecek yıl yüzde 8 yükseliş gösterecek. Yine de metal fiyatları patlama yaptığı yılların gerisinde kalacak. Çünkü Çin’in iştahı eskisi kadar kabarık değil. Bundan kaynaklanan talep açığının bir kısmını Hindistan ve Güneydoğu Asya kapatacak. Çin’in çelik üretimi gereksiniminin yüzde 25 üzerine çıkacak fakat AB ve ABD’nin Çin çeliğine uyguladığı tarifelerin yardımıyla çelik fiyatlarında yüzde 4.5 artış görülecek. 2011 yılındaki fi yatını aşabilecek tek endüstriyel metal çinko olacak. Otomobil üreticilerinin talebiyle çinko fi yatlarında yüzde 25 artış bekleniyor.

Perakende

Perakende grupları ve tüketim malları devleri online satış şirketleriyle rekabet yaşayacak. Amazon ile rekabet edebilemek amacıyla Wal Mart 2 milyar dolar yatırım yapacak. Gıda, içecek ve tütün harcamaları yeni yılda yüzde 5 artacak. Ekonomik ve siyasi belirsizliklerin etkisiyle 2017’de dünyada perakende satışlar sadece yüzde 3 artış gösterecek. Gelişen ülkelerde ciddi bir yükseliş beklenmiyor. AB’nin yaptırımlarına maruz kalan Rusya’da satışların yerinde sayması bekleniyor. Yine de McDonald’s, 2017’de bu pazarda büyüme planları yapıyor. Çin’de yüzde 6 büyüme bekleniyor ancak bunun standartların altında bir büyüme rakamı olduğuna dikkat çekiliyor. Daha fazla sayıda şirket Hindistan’a yönelecek. IKEA 2017 sonunda Hindistan’da faaliyete başlayacak.

Telekom

Sabit telefon hatlarında kay kaybı sürüyor. 2017 itibariyle sabit hatlardaki daralma yüzde 25’e ulaşacak ve abone sayısı dünyada 630 milyona inmiş olacak. Mobil aboneliği ise 4.3 milyardan 6.4 milyarın üzerine tırmanmış olacak. Internet kullanıcılarının sayısı 3 milyarı aşacak. Sektör için gelişmekte olan ülkelerde ‘mobil broadband’ büyük bir önem taşıyor. Doğu Avrupa ve Güneydoğu Asya’da 3G akıllı telefonlar büyümenin merkezinde. Meksika ve Güney Afrika’da 4G ihaleleri yapılacak.

2017’de iş dünyasının yönünü belirleyecek 10 trend

1) Listenin ilk sırasında ABD Merkez Bankası’nın faiz hamlesi geliyor. Fed faiz oralarını artıracak ve ülkede ağır borç yükü altındaki kaya petrolü üreticileri toparlanmaya başlayacak.

2) Emtia ihracatına dayalı ülkelerde perakende satışlar darbe alacak. En iyi pazarlardan biri yüzde 2 artış görülecek Brezilya. Diğer bir Latin Amerika ülkesi Venezuela’da satışların yüzde 25 düşmesi bekleniyor.

3) Gelişmekte olan ülke şirketleri kanatlanacak. Güney Afrika merkezli Pickn Pay, Nijerya’da mağaza açacak.

4) Güçlenen talep petrol fiyatlarını 54 dolar/varil seviyesine getirecek. Ancak bu Suudi Arabistan’ın sağlık harcamalarının GSYH’ye ortalamasının dünya ortalamasının yarısına gerilemesine neden olacak.

5) Dünya genelinde şirketlerin üçte birinden fazlası 2017’de ‘şeylerin interneti’ projesine sahip olacak.

6) Silah ticaretinde en güçlü artış yüzde 5 ile füzelerde yaşanacak.

7) Hindistan’ın otomotiv şirketleri için cazibesi artacak. 1000 kişiye 21 otomobil düştüğü ülkenin önemli bir büyüme potansiyeli bulunuyor.

8) Artan gelir, büyüyen nüfus ve Rusya gibi gelişmekte olan ülkelerde ekonominin toparlanmaya başlaması tarım ürünlerinin fiyatlarının yükselmesini sağlayacak. Ancak artışın yüzde 2’yi aşması beklenmiyor.

9) Çin’de sinemaların gişe hasılatı ABD’nin 10.3 milyar dolarlık hasılatının üzerine çıkacak.

10) Dünyada cep telefonu abone sayısı 6.1 milyara tırmanacak.