10 yıllık dönemde Ar-Ge yatırımları 21,5 kat arttı
Türkiye’de 2014 yılında 17,59 milyar lira olan Ar-Ge harcamaları, 2023’te 377,54 milyar liraya ulaştı. Böylece 2014-2023 yılları itibarıyla 10 yıllık dönemde Ar-Ge yatırımları yaklaşık 21,5 katına çıkmış oldu.
Ar-Ge harcamalarında geride kalan 10 yılda gözlenen artış ile 2023 yılında 377,54 milyar lira ile zirveye ulaşıldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2014 yılında 17,59 milyar lira olan Ar-Ge harcamaları, 2015’te 22,74 milyar liraya yükseldi. 2021’de Ar- Ge harcamaları 101,73 milyar lira seviyesine çıktı.
Harcamalar 2022’de 198,67 milyar lirayı gördü ve geçen yıl 377,54 milyar lirayla rekor seviyeye ulaştı. Böylece Ar-Ge harcamaları 2014-2023 döneminde yaklaşık 21,5 katına çıkmış oldu. Gayrisafi yurt içi Ar- Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2014’te yüzde 1,01 iken 2023’te 26,54 trilyon liralık GSYH içindeki oranı yüzde 1,42 olarak gerçekleşti. 10 yıllık süreçte Ar-Ge harcamalarının finansmanın yarısından fazlası şirketler tarafından karşılanırken devletin finansmana katkısı yüzde 32 bandında oldu.
Personel sayısı 2023’te 290 bin 850 kişiye ulaştı
Toplam Ar-Ge personeli sayısı söz konusu dönemde 135 bin 406 kişi arttı. Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden personel sayısı 2014’te 155 bin 444 kişi iken 2023’te 290 bin 850 kişiye çıktı. Kadın Ar-Ge personel sayısı, 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu, bu pay 2014’te 34 bin 826 kişi ile yüzde 30,2 olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl Ar-Ge personeli öğrenim durumu incelendiğinde çalışanların yüzde 38,3’ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 31 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 21,4 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti.
İmalat sanayisinde teknoloji düzeyine göre Ar-Ge harcamalarına bakıldığında, verilerin tutulmaya başladığı 2015 yılından 2017’ye kadarki dönemde orta-yüksek teknolojiye yapılan yatırımlarının başı çektiği görüldü. Sonraki dönemlerde yüksek teknoloji yatırımlarına ağırlık verildi. Yüksek teknolojide Ar-Ge harcaması 2015 yılında 2 milyar 332 milyon lirayken, bu rakam 9 yılda 28 katına çıkarak 66 milyar 265 milyon liraya yükseldi.
Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında ise yüksek teknoloji faaliyetinde bulunanlar dikkati çekti. Sadece geçen yıl imalat sanayisindeki 139,46 milyar liralık Ar-Ge harcamasının yüzde 47,5’ini yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimlerin gerçekleştirdiği görüldü. İmalat sanayisindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 40’ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 8,5’i orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4’ü düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.