Tam bir vitamin deposu: Kivi

YAVUZ DİZDAR

C, A, D ve B12 vitaminlerinden zengin olan kivi, aynı zamanda lif içeriyor. Kansere karşı koruyucu besinler arasında adı geçen kivi, çocukların da beslenmesinde önemli bir paya sahip.

1- Neden bu kadar kıymetlidir?

Kivi bizim ülkemize sonradan girmiş ve sevilmiş meyvelerden biridir. Tadı tam olgunlaşmamışsa genellikle ekşidir, ama bu ekşi tat diğer tatların ortaya çıkmasını sağlayan bir etki sağlar. Dolayısıyla kivi doğrudan tüketilmesinin ötesinde tat harmonisi gerektiren pasta, tatlı gibi yiyeceklerin bileşeni haline gelir. Aslında zaten kendi tadı baskın değildir, o nedenle çocuklar tarafından da severek tüketilir. Üstelik çiğnenmesini gerektirecek kadar katı bir dokusu yoktur, ama bu elbette lif içermediği anlamını taşımaz.

2- Lif içerir mi?

Elbette içerir, vitaminleri saymasanız bile bu lif midenin içeriğini düzenler, sindirimden fazlaca etkilenmez ve bağırsakların düzenlenmesini de sağlar. Lifler bağırsakların çalışması için elzemdir. Biz lif denince genellikle kepeği ya da yulafı algılarız, ama meyvelerin çoğu liften özellikle zengindir. Lifler kalın bağırsakları iki şekilde olumlu etkiler. Kalın bağırsaklar aslında bir basınçlı çalkalama işlemi uygular. Lifler bu sırada ortamda bulunan bakteriler tarafından mayalanmaya başlar, kalın bağırsağın mayalama işlemi yaptığını hep söylüyoruz. Basınç altında mayalama ile basınçsız mayalama birbirinden farklıdır. Basınç bambaşka mikroorganizmaların faaliyete katılmasını sağlar. Bu sırada da sentez devam eder. Bu sentez işlemi basınç yoksa yapılamaz.

3- Lifleri başka hangi işe yarar?

Bağırsak içeriği kolay uzaklaştırılabilmesi için belli bir kıvamda olmalıdır, aksi takdirde katılaşır ve kabızlık sorunu ortaya çıkar. Günümüzde kabızlığın ana nedenlerinden biri liflerin gıda yoluyla alınmamasıdır. Bu lifler su tutuma özelliğine sahiptir, yani içerik indirilemese de suyu tutar. Bağırsak aslında içerikteki suyu emer, ama lif varsa su emilemeyeceğinden daha yumuşak içerik olarak kalır. Dolayısıyla sağlıklı sindirim sistemi için lif esastır, zaten besleyici içeriğin çoğu ince bağırsaklarda emildiğinden, sonrasında bu lifler beslemeyi sağlar.

4- Kivide hangi vitaminler bulunur?

Kaynaklar kivinin özellikle C, A, D ve B12 vitamininden zengin olduğunu söyler, bu maddeler aslında antioksidan sistemin bir parçasıdır. Vücutta gerçekleşen kimyasal işlemler enerji ve madde tüketir, kayıp bu maddelerle yerine konur. Örneğin B12 vitamini sistemin eski halini almasını sağlar, C vitamini ortaya çıkan ve zarar verebilecek serbest radikalleri tutar. Ama A vitamini gibi karoten dediğimiz renk veren bileşikler, bunların ötesinde dokunun düzeninin de korur. Bunlar aslında tek madde değil, birden çok maddeyi kapsar. Karoten güneş enerjisini içinde tutan renk verici bir bileşiktir, ama beri yandan biyolojik bilgi de taşır. Bebeğin anne karnında ilk gelişimi, dokunun biçiminin doğru verilmesi karoten benzeri bileşiklerin alınmasına bağlıdır. Bu bir yerde kivinin kansere karşı koruyucu olmasını da mantıklı hâle getirir.

5- Başka hastalıklara da faydalı mıdır?

Olasılıkla evet, astım ataklarının kontrole alınmasını sağladığı yönünde bilimsel araştırmalar vardır, yani bir şekilde vücudun reaksiyonlarını dengeler. Bunların yukarıda saydığımız vitaminler aracılığıyla gerçekleşmediği açıktır, olasılıkla doğrudan etkili başka bileşikleri bünyesinde barındırır. Çocuklarda özellikle tavsiye edilmesi de buna dayanır. İster doğrudan tüketilebilir, isterseniz diğer meyvelerle karıştırıp başka seçenekler de sunabilirsiniz. Nitekim yaşlanmayı geciktirdiği, cildin genç kalmasını sağladığı da söylenmektedir. Bu konuda kontrollü denemeler yok, ama kivi zaten faydalı bir yiyecektir, cilde olan doğrudan ya da dolaylı olumlu etkileri de olasılıkla doğrudur.