Tam bir toksi toksin düşmanı

YAVUZ DİZDAR

Aslında biz onu çok farklı biçimlerde, özellikle yemeklerde kullansak da defne, bir tıbbi bitki olarak kabul edilmeli. Defne yaprakları bize doğanın olağanüstü eczanesini sunar. Bitkilerde bizim için de değerli maddelerin sentezi özellikle yapraklarda gerçekleşir. Bu sadece klorofillerle sınırlı değildir, pek çok madde türünü içerir. Klorofiller, gün ışığından tuttukları enerjiyi gece olunca madde sentezinde kullanır. Bu maddelerin bir kısmı gövdeye geri gönderilerek büyümeyi sağlar, bir kısmı ise ta köklere ulaşarak kök bakterilerinin beslenmesine, dolayısıyla yapımın diğer yüzüne akseder. Yani bitki aslında yeryüzü ve yer altı yaşamı olarak iki farklı döngü yaşar, zira kökte yapılanlar da yukarıya gönderilir. Bu nedenle bitkilerin genellikle gövdeleri değil, meyveleri, yaprakları ve köklerinden besin ve madde kaynağı olarak faydalanırız. Birkaç istisna ağaç, gövde ve kabuklarından da yararlanma olanağı sunar.

Defnede yapılan maddeler nelerdir?

Bu maddelerin kesin bir dökümü bilinmemekte ama aromasından da anlaşılacağı üzere çoğu defneye özeldir. Bir kısmı vücut işlevlerinin düzenlenmesine yardımcı olur, bir kısmı ise dokunun kendisini güçlendirir. Nitekim kollajen gibi doku moleküllerinin birbirine daha sıkı tutunmalarının sağlanması türünden işlevler özellikle bitki fl avonoidleri denen maddelerle uyarılır. Bu maddeler kollajenin çapraz bağlarının güçlenmesini sağlar, olasılıkla defnenin kemik sağlığına da olumlu katkılarda var. Nitekim kemik modellemesi üzerine kurulu bir yapı yöntemi olan Horasan harçlarının sağlamlaştırılmasında da yapraklardan faydalanılır. Dolayısıyla defnede mesele lezzet in çok ötesinde.

Nelere iyi gelir?

Genel kaynaklar sindirime yardımcı olduğunu, iştahı açtığını söyler. Bunun bir mekanizması da olasılıkla yiyeceğin lezzetini pekiştirmesi ama esas etki salgıların artırılması şeklinde. Defne salgı sistemlerini genel olarak uyarır, bu da mide asidinin uyarılması, sindirimin kolaylaşması anlamına gelir. Öte yandan defne solunum sisteminin salgılarını da uyarır, astım gibi hastalıklarda faydalı olur. Benzer şekilde terlemeyi ve idrar çışını da artırdığı bilinir ki, bu toksik maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasında ciddi bir katkı sağlayabileceğine işaret eder. Zaten defneye tıbbi bitkidir dememizin esas nedeni bu etkileridir. Toksit atıcı gücünün hangi bileşenden kaynaklandığı açık değil lakin geleneksel tıp da böyle bir şeydir, bitkinin bütünü üzerine kuruludur.

Defne yağı ne işe yarıyor?

Defne yağının cilde uygulanmasının romatizmal hastalıklarda fayda sağladığına dair görüşler ileri sürülüyor. Bunun ne ölçüde doğru olduğu tartışmalı ancak zararlı olmadığı açık. Yağ ciltten emilerek yerel bir etki gösterebilir ama dolaşıma geçerek sistemin bütününü de etkileyebileceğini düşünüyorum. Bir de cildin kollajen yapısını güçlendirme yeteneği. Sürüldüğü bölgedeki ağrı algılayıcıların hassasiyetini değiştirmek gibi bir faydası olabilir. Bunlardan hangisini sayarsak sayalım faydalı olabileceği sonucu değişmez. Bir uyarı, tüm bu nedenlerle hamileler defne yağını kullanırken dikkatli olmalı.

Hamilelerde neden dikkatli olunmalı?

Tıbbi bitkiler bu uyarıcı etkilerinden ötürü hamilelerde olumsuz tesirler ortaya çıkarabilir, çünkü yağlar plasentayı aşar ve bebeğe geçer. Defnenin fazlası zaten kusmayı uyarır, yani hamilelerde sakıncalı olacağı açıktır. Ama bileşenlerin çoğunun ne olduğu açık olmadığı için dikkati elden bırakmamak en doğrusu.