Suyu iyi gelir kabuğunu da unutmayın!
Grip olduğunuzda derler ya, "Tedaviyle bir hafta, beklersen 7 gün" diye... İşte nane-limonun rolü bu 7 günde devreye giriyor. İkilide yer alan vitamin ve bileşikler virüslerin önünü keserek iyileşmeyi tetikliyor.
YAVUZ DİZDAR
Özelikle kış ayları nezle, soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu hastalıklarının artışıyla kendini gösteriyor. Bu hastalıkların neredeyse bütününde virüsler etken. Solunum sistemi örtüsü virüslerin etkisiyle ödem tutuyor ve bu durum beraberinde salgıların da artmasıyla nefes almayı zorlaştırıyor. Dolayısıyla geniz yanması, hapşırma, burun akıntısı şeklindeki genel tablo ortaya çıkıyor.
Ne var ki virüsler antibiyotiklerden etkilenmediklerinden (tıp böyle kabul eder, lakin dolaylı mekanizmalar sorgulanmamıştır) soğuk algınlığı tablolarının tedavisi de etkenin ortadan kaldırılmasına değil, belirtilerin azaltılarak kişinin rahatlatılmasına yönelik düşünülüyor.
Bu anlattıklarımız kısmen grip için de geçerli. Sadece durum daha farklı. Hastalığın etkeni yine virüsler ama ortaya çıkan tablo bütün vücudu tutuyor. Bu durumda kas ağrıları, halsizlik, genel ifadesiyle “dayak yemiş gibi olmak” tanımı söz konusu. Hani sorsanız “kim böyle dayak yedi” diye kimse yanıt veremese de, bütün vücudun ağır bir yük altına girdiği hissi hakim oluyor. Soğuk algınlığı tablolarının virüsün kendisine yönelik bir tedavisi olmadığı gibi, tedavinin özü, vücudun kendi yanıtını vereceği sürenin geçirilmesi. Bu zaman sürecinde gereken yanıt hazırlanır, salgılara geçer, böylelikle hastalık hali kendiliğinden ortadan kalkar. “Tedaviyle bir hafta, beklersen yedi gün sürer” sözü buradan geliyor. İşte nane-limon mantığı da burada devreye giriyor.
Nane-limon nasıl etki eder?
Burada aslında kastedilen limonun suyu mu, yoksa kabuğunun rendesi midir, bilinmez. Limon suyu olasılıkla C vitamini gibi bileşiklerden zengin ama iş kabuğa gelince bileşim daha güçlü. Şöyle düşünün, keke limonun suyunu mu koyarız, yoksa kabuğunu mu rendeleriz. Elbette kabuk, zira uçucu yağ asitleri denilen, meyveye özgül etkiyi gösteren unsurlar kabuğun sarı kısmında yer alıyor. Buna karşılık meyvenin suyunda yoğun bulunan C vitamininin etkisi ve faydası daha iyi biliniyor. Bu bileşik vücudu oluşturan temel molekül kollajenin yapımı için gerekli, moleküllerin birbirine bağlanarak çok daha güçlü bir yapı oluşturmasını sağlayan basamak için ise zorunlu bir etken. Özellikle grip, hele hele gribe bağlı ateş kollajeni çözdüğünden (dayak yemişlik hissinin nedeni olasılıkla budur), yeni kollajen molekülü yapımı ve birleştirilmesi zorunlu. Ne var ki bu, zaman alan bir süreç ve sentez hızı yavaş. Grip tabloları özellikle de bu nedenle uzama eğiliminde ama ek C vitamini alınması işlemi kolaylaştırıyor.
Limonun sarı kabuğunda bulunan bileşiklerin etkileri ise daha az biliniyor. Oysa bu bileşikler virüsün çoğalmasını engelleyebiliyor. Benzer etki çok büyük olasılıkla diğer narenciye ürünleri için de söz konusu ama limon, daha kolay erişilebilir olduğundan reçete de bunun üzerine kurulmuş.
Vahşi Form'un cazibesi: Nane
Nanenin etkisi ise farklı. Burada adı geçen ürün aslında “vahşi form” olarak adlandıracağımız aroması yüksek soylardan geliyor. Bunlarda bulunan maddeler üst solunum yolları salgılarını artırıyor yani solunum yolunun açılmasına katkıda bulunuyor. Hasta en azından salgıyı uzaklaştırabileceği için ferahlıyor. Aynı mantıkla nane, sindirim sisteminde spazmları önlüyor. Nanenin bir diğer etkisini ise biz “ferahlatma” olarak biliriz.
Soğuğu algılayan molekülleri uyardığı, dolayısıyla ferahlama yarattığı kabul edilir. Ama spazm çözücü etki olasılıkla solunum yolu örtüsünün ödemini de çözüyor, yani sadece bir hissiyat söz konusu değildir.
İyi bir nane-limon nasıl hazırlanır?
Bu konuda olasılıkla pek çok reçete söz konusu. Ben en doğru yaklaşımın kaynatma değil, demleme olduğunu düşünürüm. Kaynatma ne olursa olsun hassas bileşiklerin kırılmasına, bir kısmının da uçmasına neden oluyor. Oysa çayda durum farklı, bileşikler fazla bozulmadan dem olarak sıvıya geçiyor. Bu da lezzeti artırıyor.
Ferah
Nane, her dönem ferahlık denilince akla gelenilk bitki.
Vitamin C mucizesi
Limonun suyunda bolca bulunan C vitamini, vücudun çok daha güçlü hale gelmesi için oldukça etkili. Bu nedenle grip durumunda ek C vitamini alınması iyileşme sürecini kolaylaştırıyor. Sarı kabuktaki bileşenler ise virüsün çoğalmasını engelliyor.
Etkiyi artırın!
Nane-limonu demledikten sonra içine isteğe göre tarçın, zencefi l gibi gelenekte faydalı olduğu kabul edilmiş başka bitkisel unsurlar da ekleyebilirsiniz. Hatta şeker de koyabilirsiniz, zira bazı bileşikler şeker varlığında vücutça daha kolay emilir.