Sihirli yağlarıyla her derde deva

YAVUZ DİZDAR

Avokado ülkemizde herhalde son 10 yıldır popüler oldu. Tadı kafa karıştırsa da avokado aslında bir meyve. Tropik bölgelerde ağaçta yetişiyor ancak ülkemizde de çalışmalar başarılı sonuçlar verdi. Buna karşılık, dokusu ve tadı dikkate alındığında şekerli olmadığından bizim meyve algımıza uymuyor avokado. Çünkü tadı nötr.

Ben ilk yediğimde yağlı mantar tadını çıkarsamıştım, sonrasında palm meyvesine de yakın buldum ama herkesin damak hafızası farklı tabii. Sonraki okumalarım ise yağlı bir meyve olduğu hissinin doğru olduğunu teyit etti, başta oleik asit olmak üzere, palmitik asit gibi aslında zeytinde bulunun yağlardan yana zenginmiş avokado. Bu özellikleri de onu diğer meyvelerden ayırıyor, yani çok amaçlı tüketime uygun hale getiriyor.

Çok amaçlı tüketiliyor

Bir meyve ya çiğ tüketilir ya da içindeki şekerden ötürü şeker kullanılarak yapılan mamullerin parçası haline gelir. Yani turta, reçel gibi ürünlere dönüştürülür. Bu yaklaşımın çok fazla istisnası yok, belki bal kabağı bu gruba girer. Ancak avokado öyle değil, çiğ tüketebileceğiniz gibi, salatasını yapabilir, hamur işlerinde de kullanabilirsiniz. Tadı bu uygulamalarda herhangi bir sorun yaratmaz, hatta muzlu süt gibi, avokadolu süt de hazırlanıp keyifle tüketilen bir besindir. Zaten meyvenin yumuşak bir dokusu vardır, lif içerir ama dişe gelmez, yağ armudu gibi tanımlayabiliriz.

Neden yağlıdır?

Meyvelerin etrafında çekirdeğin, yani tohumun besleneceği doku ya şeker ya da yağ açısından zengin olmak zorunda. Neden şeker, neden yağ, bunu çok iyi bilmiyoruz ama bizim tükettiğimiz de zaten bu dokulardır. Örneğin zeytin çekirdeği yağdan yana zengin dokuda saklanır ama elma denildiğinde yağ değil şekerli bileşikler hakimdir.

Bu özellik bir yere kadar meyvenin olgunlaştığı iklim koşullarına da bağlı. Esas belirleyici meyvenin türü elbette. Mesela kurak bölgede yetişen hurma şekerli bileşiklerden yana zenginken, nemli tropik bölgede yetişen akrabası palm yağlıdır.

Avokado ise bu ikinci türü, palme daha yakın bir meyve. Zaten yetiştiği alanlar da ekvatora yakın bölgeler. Her nasıl olursa olsun yağlar bizim için vazgeçilmez olduğundan avokado oldukça zengin bir besleyicilik avantajı sunuyor.

Neden bu kadar üstün?

Avokado besleyici açıdan pek çok meyveden daha üstün, bu kısmen yetişme şartlarında geliyor. Yağ içeriğinden daha önce bahsetmiştik, sağlıklı yağlardan yana oldukça zengin. Bu aynı zamanda yağda eriyen vitaminler, özellikle A, E, K vitaminleri yönünden zengin olduğu anlamını taşıyor. Kaynaklar potasyum ve magnezyum başta olmak üzere minerallerden yana da zengin olduğunu söylüyor. Dokusu kıvamlı ama liften yoksun gibi algılansa da lif içeriği zengin bir meyve avokado. Bu özellikleri avokadoyu dengeli beslenme, özelikle de spor yapanların ya da sağlığına azami özeni gösterenlerin favorisi yapıyor. Beri yandan özel alerji durumları dışında bugüne dek bilinen bir olumsuz etkisi yok. Herkes tüketebilir.

Benim izlenimim, özellikle Alanya gibi meyve üretiminin yapıldığı bölgelerde fazlasıyla benimsenmiş olduğu ve salataların ayrılmaz parçası haline geldiği, daha doğrusu doğrudan zeytinyağı ve limonla tüketiminin sevildiği şeklinde.

Sağlık açısından katkısı var mı?

Beslenme açısından avantajlı olan bir meyvenin elbette sağlık açısından da katkıları olacaktır. Burada daha çok kalp ve dolaşım sistemi sağlığı ön planda vurgulanıyor, bir koruyucu etkiden söz ediliyor. Ama bitkinin içerdiği sterol dediğimiz bileşiklerin prostat kanseri başta olmak üzere koruyucu etkileri de kesin. Bundan daha fazlasının söylenmesi ise iddia düzeyinde kalır. Yine de binlerce yıldır tüketilen ve neredeyse kutsal sayılan bir meyvenin yararı tevatür olamaz.