Sıcaktan bunalma hiç bardak bardak iç

YAVUZ DİZDAR

Limon sıra dışı bir meyve. Coğrafya olarak sıkça tüketiriz ama inanın bunun olası faydalarının bütününü henüz tam olarak bilmiyoruz. Bizdeki genel algı limonun C vitamini deposu olduğu şeklinde, bu da abartılmış bir ün sayılmaz. Meselenin arka planı 1700’lere kadar gider. O zamanlar iskorbüt uzak yol denizcilerinin hayatına mal olan anlaşılamamış bir hastalıktı. Alınan erzak C vitamini içermediğinden yola çıktıktan bir süre sonra diş etlerinde ve ciltte kanamalarla kendini gösteren hastalık ortaya çıkardı. Lind adında bir doktor, olasılıkla tarihin ilk klinik araştırmasını gerçekleştirerek, limon verdiği tayfaların tamamen iyileştiğini keşfetti. Bu araştırmanın sonuçlarını tıp camiasına kabul ettirmesi ise 50 yılını aldı. Limonda bu mucizeyi sağlayan özellik yüksek C vitaminiydi. C vitamini dokuyu oluşturan kollajenin birleştirilip sağlamlaştırılması için gerekli.

Limonata sadece C vitamini kaynağı mı?

Elbette değil, limonun hem içi hem suyu hem de kabuğu farklı faydalar sağlıyor. Meyve pektin adı verilen erir liften yana oldukça zengin, kabuğun altındaki beyaz lifl i kısım ise sindirime katkıda bulunuyor. Pektin bir yandan sindirim sisteminin beslenmesini sağlarken, kabızlık gibi sorunlara da bire bir olumlu etki ediyor. Limonun suyu ise bildiğiniz üzere asidik özellikte. Görünen o ki bu asidik özellik diğerlerinden farklı. Çıkarımın temeli de şu; limon insanın ağzını sulandırır, yani tükürük salgısını ileri derecede uyarır. Bir gıda bir sindirim salgısını bu derece uyarıyorsa, biliniz ki diğer sindirim salgılarını da uyarıyordur. Dolayısıyla biz limonata içtiğimizde sadece C vitamini almayız, meyvenin bütün özellikleri limonataya yansır.

Peki biyolojik etkileri neler?

Kabuk olarak adlandırdığımız çok ince sarı tabaka aslında limonataya da özel tadını ve kokusunu veriyor. Nitekim limondaki aroma suyuna geçmemiştir. Kokuyu veren limona özel uçucu yağlar bu ince sarı tabakada bulunur. Biz limonu sıktığımızda bunu kısmen alırız, çoğu çöpe gider. Oysa burada bulunan limonen denen maddeler biyolojik etkiler gösterir. İnternet sitelerinde yer alan “bağışıklığı kuvvetlendirir, yaşlanmayı engeller” gibi bilgilerin tamamı aslında limon sarısıyla ilişkili. Biz bu bölgeyi daha çok kek, kurabiye yaparken rendeleyerek kullanıyoruz. Bunlar suda çözünme özelliği olan bileşikler. Kimyagerler tarafından belirtilen yağları uzaklaştırma, vücudu arındırma gibi özellikleri elbette limonataya da geçiyor. Dolayısıyla sağlık açsından katma değeri yüksek bir içecek diyebiliriz limonataya. Şeker ise bir yandan mayhoş tadı güzelleştirir, beri yandan şerbetler gibi, bazı maddelerin emilimini de kolaylaştırır.

Mutlaka limonun kabuğu da eklenmeli...

Evet, kabuğu yeterince ince dilimlerseniz bu maddeler suya geçer, böyle faydalanabilirsiniz. Nitekim soda dahil pek çok içeceğe limon dilimi eklenmesinin nedeni de olasılıkla budur. Sadece hoş görünsün diye konulmaz. Aslında bu maddeler oksitlendiklerinde özelliklerini kısmen yitirirler ama limon suyu da asidik olduğundan bu maddeleri korur. Yine de çok fazla bekletirseniz acılaşma meydana gelir. İşin bir de nane yaprağı kısmı var elbette. İsteğe göre limonataya eklenen nane yaprakları hem içeceğin lezzetini pekiştirir hem de meseleyi “nane-limon” aşamasına yükseltir.

Antioksidan özelliği var mı?

Evet, limonata antioksidan özellikler gösteriyor. C vitamini açısından bakıldığında bu zaten mümkün. Bir başka özelliği de vücutta sindirim ortamını asitleştirerek oksitlenmeyi durdurabilmesi. Biz bunu soyulmuş enginar ya da kerevizin limonlu suya kondukları takdirde kararmamalarından anlarız. Limon suyunun vücut için aslında alkali ortama neden olduğu, dokuları bu şekilde koruduğu biçiminde bir yaklaşım da vardır, mekanizması açık olmamakla birlikte olasılıkla doğru bir yaklaşım.