Şeker hastalığının belirtilerini dikkate alın!

Prof. Dr. GÜRSEL TURGUT

Çok su içmek, çok acıkmak, sık idrara çıkmak kan şekerindeki dengesizlik nedeniyle oluşan diyabetin tipik belirtileri. Ayrıca iştahsızlık, halsizlik, çabuk yorulma, bulanık görme, açıklanamayan kilo kaybı, kaşıntı, inatçı enfeksiyonlar ve başka birçok bulgu da bu hastalığın sinyallerini veriyor olabilir.

Şeker hastalığı nedir?

Şeker hastalığı, kan şekeri seviyelerinin yüksekliğinden kaynaklanır. Şeker, vücudumuz için önemli ama özellikle beyin dokusunun temel enerji kaynağını oluşturuyor. Bununla birlikte kan şekeri belli seviyelerin üzerine çıkarsa dokulara zarar vermeye başlıyor. İşte bu durum hastalığa neden oluyor.

Yüksek şeker neden tehlikeli?

Yüksek şeker, başta damarlar olmak üzere dokular ile etkileşime geçerek bunların yapısını bozar. Bu da uzun zamanda farklı organlarda, farklı derecelerde hasarlara yol açar. Özellikle damar yapısını bozuyor olması kalp, böbrek, göz ve sinir gibi önemli yapıların beslenmesini engeller.

Tip 1 diyabette kanda insülin miktarı ya çok azdır ya da yoktur. Oluşma şekli, zararlı etmenlere karşı savaşan ve onları öldüren savunma hücrelerinin pankreasta bulunan ve insülin salgılayan hücrelere saldırıp onları yok etmesi sonucu oluşur. Bu savaş sonrasında hücreler ya yok olmuştur ya da çok az kalmışlardır. Bu da şeker hastalığının gelişmesine neden olur. Daha çok 30 yaş öncesinde görülür ve şikâyetler aniden başlar. Hastalar genellikle zayıf veya normal kilodadır.

Gestasyonel diyabet (Gebelik şekeri)

Gebelik şekeri denilen gestasyonel diyabette, gebeliğin devamı için salgılanan hormonlar, insüline karşı bir direnç meydana getirirler. Normalde vücudumuz bu direnci daha fazla insülin salgılayarak yenerken, gebelik şekeri bulunan kişilerin pankreas hücreleri bu yanıtı oluşturamaz, bu da şeker hastalığına neden olur. Genellikle doğum sonrası düzelen gebelik şekeri diğer gebeliklerde de tekrarlar. Gebelik şekerinde de genetik yatkınlık yüksektir. Gebelik şekerine yakalanan kişilerin doğum sonrası normale dönseler bile ilerleyen dönemlerde Tip 2 Diyabet olma riskleri yüksektir.

Diyabet tanısı nasıl konulur?

Diyabet tanısında kullanılan temel iki ölçüm, açlık kan şekeri ve şeker yükleme testidir. Sağlıklı bireylerde açlık kan şekeri düzeyi ortalama 70-100 mg/ Dl arasında değişkenlik gösterir. Açlık kan şekerinin iki farklı zamandaki 126 mg/Dl'nin üzerinde olması, diyabet tanısının koyulabilmesi için yeterlidir. Bu değerin 100-126 mg/Dl arasında olması durumunda bozulmuş açlık glikozu vardır ve bireyin tokluk kan şekeri araştırılır. Öğün başlangıcından 2 saat sonra kan şekerinin ölçülmesi sonucunda kan glikoz seviyesinin 200 mg/ Dl'nin üzerinde olması diyabet hastalığının, 140-199 mg/Dl aralığında olması "gizli şeker" adı verilen pre-diyabet döneminin göstergesidir.

Hatalığın nedenleri...

• Obezite (aşırı kilo),

• Ebeveynlerde diyabet öyküsünün bulunması,

• İleri yaş,

• Hareketsiz yaşam tarzı,

• Stres,

• Gebelik sırasında gestasyonel diyabet oluşumu,

• Normal kilodan fazla bebek dünyaya getirme.

Belirtileri neler?

Şeker hastalığının belirtileri kan şekerinin yüksekliği ile ilişkili olarak değişiyor. Bunlar genellikle şöyle görülüyor...

• Ağız kuruluğu

• Çok su içme

• Sık idrara çıkma

• Çok yemek yeme veya iştahsızlık

• Artan ve açıklanamayan halsizlik

• Çabuk yorulma

• Sinirlilik

• Açıklanamayan kilo kaybı

• Bulanık görme

• Yavaş iyileşen yaralar

• Sık enfeksiyon geçirme

• Diş etlerinde ağrı, kızarıklık ve hassasiyet

• Erkeklerde cinsel fonksiyon bozukluğu

• Ellerde ayaklarda yanma, uyuşma, karıncalanma

Birçok hastalığa neden oluyor

Şeker hastalığı vücutta başka birçok sorunun oluşmasına ortam yaratıyor. Bunların başında kalp hastalığına yakalanma ve kalp krizi geçirme riski geliyor. Şekeri olan kişilerde bu risk her zaman daha yüksek seyrediyor. Ayrıca şeker hastalarında görme problemlerine daha sık rastlanıyor. Diğer riskleri de şöyle sıralayabiliriz: Şeker böbreklerin fonksiyonlarında bozulma veya böbrek yetmezliğine neden olabilir. Vücudumuzdaki sinirlere hasar verebilir. Sinir hücrelerini besleyen küçük kan damarlarında daralma veya tıkanıklık yaparak çeşitli sinirsel belirtilere neden olur. Ayaklarda gelişen hissizlik sonucunda oluşan küçük yaralar hissedilmez ve bu yaralar mikrop kapar. Aynı zamanda küçük damarlarda oluşan bozukluk sonucu bu enfeksiyonlu yaralar çok yavaş iyileşir ve ciddi sorunlara neden olur.

İlaç takibi hayati önem taşıyor

Diyabetli hastaların günlük hayatta yapması gerekenler sağlıklı yaşamak isteyen herhangi bir kişiden çok da farklı değil. Diyabetli bir insan sağlıklı beslenmeli, sigara içmemeli, alkol tüketimi kısıtlı olmalı, düzenli egzersiz yapmalı, ilaçlarını düzenli kullanmalı, sağlık kontrollerini aksatmamalıdır. Diyabet hastası durumun farkında olup kullandığı ilaçları iyi tanımalı.

Gerektiğinde acil çözümler üretebilmeli, hastalığın yönetiminde sorumluluk almalı. Bunun için de hastalığı ile ilgili yeterli bilgi sahibi olmalı ancak sağlık profesyonelleri ile sıkı iletişimi de aksatmamalı.

Gizli şeker nedir?

Gizli şeker, kişinin şu anda şeker hastası olmadığını ancak şeker testlerinin sınırda geldiğini ifade eder. Bu durumun ilerde şeker hastalığına ilerleyebileceğini gösterir. Bir anlamda şeker hastalığının habercisidir. Gizli şeker belirtileri nelerdir?

• Tatlı krizine girmek, devamlı tatlı yeme isteği veya açlık atakları yaşanması,

• Gebelikte kan şekerinin bozulması,

• Aşırı kilo alınması veya zayıflama hali,

• Şekerde ani düşüşler,

• Gündüzleri uyuklama halinin tekrarlaması,

• Öfkelenme, ani sinirlenme atakları,

• Görmede bulanıklık,

• Terlemenin artması (gece terleme, gece baş terlemesi),

• Halsizlik, yorgunluk,

• Sabah zor kalkmak, zor uyanmak

• Huzursuzluk, sıkıntı, psikolojik değişiklik,

• Kolay depresyona girme,

• Anne, baba veya kardeşlerde şeker hastalığı olması,

• Susuzluk hissinin artması.

Diyabetliler için püf noktaları

• Beslenmenize dikkat edin.

• Fazla kilonuz varsa kilo verin.

• Egzersiz yapın.

• İlaçlarınızı tanıyın ve düzenli kullanın.

• Diyabetin kısa ve uzun dönemde getirebileceği ek sağlık sorunlarını bilin ve gerekli tedavileri uygulayın.

• Doktor kontrolünüze düzenli gidin.