Sağlığın mevsimliği olur mu?
Adana'nın Yüreğir ilçesinde çalışan mevsimlik tarım işçilerinin kampı ilk kez doktor gördü. Tıp ve fizik tedavi öğrencileri, bir hafta süreyle yerleşik hayattan uzak kamplardaki işçilere sağlık taraması yaptı. Çocuklara hijyen eğitimleri verdi.
Yasemin SALİH
Yaşar Kemal'in o bitmesini istemediğimiz romanlarından fırlayan bir sahnede gibiyiz. Kavurucu Çukurova sıcağında tarladan kan ter içinde gelen kadın, erkek, çoluk, çocuk onlarca işçi günü bitirmenin yorgun rehaveti içinde. Adana'nın Yüreğir ilçesine bağlı Onbaşılar Köyü'nde sağlı- sollu çadırların ortasında alışık olmadığımız türden bir sokak kendi karakteriyle uzanıp gidiyor.
Etraf mısır tarlası. İşçilerin ellerine gün boyu tarladan topladıkları domatesin kırmızısı bulaşmış, ayakları toprak, yüzleri ter içinde. O gün görevleri akşam yemeğini yapmak ve tarlada çalışamayacak kadar küçük çocuklara bakmak olan kadınlar günün hazırlıklarını tamamlamış, yıkadıkları çamaşırları asıyorlar. Bu manzaranın tam ortasında diğerlerinden farklı bir grup dikkat çekiyor hemen.
Hepsi genç, boyunlarında steteskop, ellerinde eldiven, beyaz önlükleriyle. Çoçuklarla oynuyorlar, yaşlıların tansiyonunu ölçüyor, ip gibi akan "çadırköy"ün musluğunda minik ellere temizliği öğretiyorlar. Bu gençler geleceğin doktorları. Acıbadem ve Yeditepe üniversitelerinde tıp eğitimi görüyorlar, aralarında fizik tedavi bölümünden olanlar da var. Burada olmak onların hayali.
Bu doktor adayları konforlu ortamlarında, mevsimlik işçilerin ayağına sağlık hizmetleri götürmeyi hayal etmiş. Adını da “Sen Neredeysen Biz Oradayız” koymuş. Proje, öylesine net, öylesine dokunaklı biçimde hedefe odaklı ki, Kredi Kayıt Bürosu'nun (KKB) üniversite öğrencilerine yönelik yürüttüğü “Hayal Edin Gerçekleştirelim” yarışmasında yüzlerce hayal içinde birinci seçilmiş. Ve işte KKB iki yıldır onların hayalini gerçeğe dönüştürüyor.
Gençler Türkiye'de en çok mevsimlik işçinin çalıştığı Çukurova'da en kalabalık işçi kamplarına sağlık çadırları kurdular. Hayatlarında daha önce sağlık elemanıyla bir araya gelmemiş işçilere muayene ediyorlar. Geçen yıl aynı bölgede tarama yapan 15 öğrenci ve hekimden oluşan ekip, bu yıl üç köye sağlık hizmeti götürecek. Bir hafta süreyle yapılan taramalarda üç kamptaki 250 işçi ve çocuk taramadan geçirilecek.
Demir eksikliği ve parazitler
Ece Nur Çınar, kampta bağırsak kurdundan kaynaklanan rahatsızlıklara çok sık rastladıklarını söylüyor. Ayrıca, yaşam şartlarından kaynaklanan mantar ve demir eksikliği sorunları da çok sık görülüyormuş. Büşra Ecem Baka'nın gözlemlerine göre de bütün işçilerde kas-iskelet problemleri var. Bu kampta Suriyeli işçilerin de bulunduğunu söyleyen Baka, “Mültecilerle ilk kez bu kamplarda karşılaşıyoruz. Kampın geneli Maraş'tan geliyor. İçlerinde Arapça bilenler var. Hemen herkesin dişleri çürük. Hayatlarında ilk kez gördükleri sağlık çalışanı biz olmuşuz. Çocuklar yaşlarının değerlerine sahip değiller” diye anlatıyor durumu.
En büyük sıkıntı hijyen
Kampta en büyük problem hijyen. Bunun da arkasında temiz suya ulaşım sıkıntısı yatıyor. Projede 15 öğrenciye liderlik eden Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. İsmail Özden, öncelikle işçilere hijyenle ilgili eğitim verdiklerini vurguluyor. “Bu yüzden basit hijyen kurallarını aktarıyoruz, doğru el yıkamayı öğretiyoruz. Çünkü reçetelerce ilaç yazsak sağlık sorununu çözemeyeceğiz" diyor.
"İlk kez doktorlar geliyor"
Kamptaki ailelerin ortalama 7-8 çocukları var. Erken yaşta evlilik en dikkat çeken durum. Onbaşılar Köyü'ndeki bu kamp, çevredeki tüm tarım hizmetlerini görüyor. Bu nedenle genellikle yıl boyu burada kalıyorlar. Memleketleri Maraş'a bir-iki ay gidiyorlar. 37 yaşında 7 çocuk annesi kadın, 11 aylık bebeğine bakmak için o gün tarlaya gitmemiş. Bir yandan mayaladığı ekmek hamurunu yoğururken, bir yandan da kamptaki günlük hayatı anlatıyor. 17 yaşında evlendiğini, çocuklarından bazılarını Maraş'taki köyünde büyüklerine bıraktığını, hayatında ilk kez kampta doktor gördüğünü de anlatıyor bu sırada.
3 milyon mevsimlik işçi var
Mevsimlik işçilerin en büyük sorunlarından biri kayıt meselesi. Bu sorun daha doğumdan başlıyor. Çünkü doktor adaylarının da verdiği bilgiye göre çoğunun kimliği yok. Bunun yanında işçiler arasında kayıtdışı çalışanlar var. Bu nedenle tam rakamlar tespit edilemiyor. TÜİK'in 2015 rakamlarına göre Türkiye'de 3 milyona yakın mevsimlik işçi var. Bunların yaklaşık 500 bini gezici durumda.