Önerilere uyun, Alzheimer’dan korunun!
Sık görülen bu hastalığın genetik olmayan türünün belirtilerini geciktirmek mümkün olabilir. Peki nasıl?
Prof. Dr. ASLI ÇURGUNLU - İç Hastalıkları ve Geriatri Uzmanı
Tüm dünyada ve Türkiye’de yaşlı nüfus her geçen gün artmakta. Yaşlanan nüfusa paralel olarak yaşla sıklığı artan hastalıkların da oranı yükselme eğiliminde.
Alzheimer hastalığı en sık görülen demans tipi ve ilerleyen yaşla beraber sıklığı artar. Çoğunlukla hastalık 65 yaş üstü ortaya çıkar ve sıklığı yaşla birlikte hızla ilerler. Ancak 65 yaş öncesi görülen “erken başlangıçlı Alzheimer hastalığı” olarak adlandırılan formu da vardır. Belirtiler genellikle yavaş gelişir ve aylar, hatta yıllar içinde ilerleyen unutkanlık ve bilişsel fonksiyonlarda azalma-kayıp şeklindedir.
En önemli risk faktörü yaş...
Alzheimer hastalığının şu an için tedavisi olmamakla birlikte mevcut ilaçlar hastalığın seyrini yavaşlatır ve özellikle en zor dönem olan geç döneme geçiş süresini geciktirir. Şu an tam tedavisi olmayan bu hastalığı önlemek veya geciktirmek bu nedenle daha da önemli hâle gelir. Hastalığın başlangıç yaşını 5 yıl geciktirmek bile hasta sayısını nerdeyse yarı yarıya azaltacaktır. Alzheimer hastalığının en önemli risk faktörü yaştır. Bunun yanında diğer risk faktörleri aile öyküsü, genetik yatkınlık, kardiyovasküler hastalıklar, şişmanlık, diyabet, kafa travmaları vb.’dir. Alzheimer hastalığının genetik tipinden korunmak mümkün değildir. Ancak daha sık ve yaşlılarda rastlanan genetik olmayan tipin belirtilerini geciktirmek mümkün olabilir. Özellikle korumaya yönelik girişimlerin orta yaşlarda başlaması önemlidir.
Önlem için neler yapılmalı?
- Düzenli fiziksel egzersiz, sağlıklı bir diyet, düzenli zihinsel aktivite (bilmece, bulmaca, sudoku, satranç, kitap okuma vb.), sosyal çevreyle, aile ve eş dostla sıkı ilişkiler kişilerin bilişsel fonksiyonlarında iyilik sağlar.
- Obezite, hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği, sigara kullanımı gibi kardiyovasküler risk faktörlerinin kontrolü de demansı önleme veya geciktirmede büyük bir önem taşır.
- Akdeniz tipi beslenme vitamin ve mineral açısından da zengin bir beslenme türüdür. Akdeniz tipi diyet liften zengin, sebze ve meyvenin bol tüketildiği, kuru baklagiller, tahıllı ekmek, zeytinyağı ve balık tüketiminin diğer yağ ve kırmızı ete tercih edildiği beslenme şeklidir.
Yaşam tarzı değişiklikleri riski azaltır
Her ne kadar uzun yaşam Alzheimer hastalığı riskinde artışı beraberinde getirse de bazı yaşam tarzı değişiklikleriyle Alzheimer hastalığını geciktirmek ve bu şekilde önlemek mümkün olabilir.
Özellikle erken yaşlarda bu bilinçte olmak ve bunları uygulamak Alzheimer hastalığının yanında diğer kardiyovasküler hastalıklar ve inme riskinde de azalma sağlayacaktır.