Kırık ve kamburlaşmaya FRAX ile teşhis

Mehmet KAYA

ANKARA - Düzen Sağlık Grubu Radyoloji Birimi Sorumlusu Dr. Filiz Yenicesu, osteoporozun kadınlarda daha etkili olmakla birlikte, erkeklerin de yaş aldıkça kemiklerinde zayıflık görüldüğünün altını çizerek, 50 yaş üzerindeki her 2 kadından birinin ve her 4 erkekten birinin yaşamları boyunca osteoporozla ilişkili kırık ile karşılaşma riski bulunduğunu, yaşam süresinin uzamasına bağlı doğal kemik kaybı nedeniyle, herkesin osteoporoz riski altında olduğunu söyledi.

Kadınlarda menopozun osteoporozu tetiklediğini hatırlatan Dr. Yenicesu, menopozdan sonra ilk üç-beş yıl içerisinde kemik yapının yüzde 30'unun hızlı bir şekilde kaybolduğunu hatırlattı.

Kadınlarda kemik erimesini engellemede, osteoporoz başlamadan osteopeni aşamasında belirlenmesinin önemine işaret eden Dr. Yenicesu, "Osteopeni 'kemiklerde azalmalar başlamış, bir şeyler yapın' anlamına gelmektedir. Bizim de amacımız osteoporozda değil, osteopeni aşamasında yakalamak. Osteopeni, kemikler erimeye hafifçe başlamış ama rakamsal olarak normal değerler içinde olduğu dönem denilebilir. Benim hekim olarak da en çok önemsediğim şey; bu erken dönemde, hastalık osteopeni düzeyinde yakalanırsa, osteoporoza gidiş ve ilerlemesi engellenebilir. Çünkü osteoporoz, tam tedavi edilebilen bir hastalık değil, gelişmesi geciktirilebilecek bir hastalık" diye konuştu.

Osteoporoza yönelik önceden yapılan testlerle hastalığın durumu ve kırık risklerinin ölçülebildiğini belirten Dr. Yenicesu, yeni geliştirilen cihaz ve yöntemlerle geniş kapsamlı bilgi edinme imkanının doğduğunu vurguladı. Kemik yoğunluğu ölçümü ve buna bağlı hesapların altın standart olmaya devam ettiğini belirten Dr. Yenicesu, yeni geliştirilen FRAX yöntemiyle ise daha geniş bir bilgi sağlama imkanı bulunduğunu vurguladı. Yeni yöntemlerin çok erken aşamalarda sadece kırık riskini değil, kamburlaşma vb. sonuçlara yol açan mikro kırıkları da çok erken aşamalarda gösterebildiğini belirten Yenicesu, bunun hastalıkla mücadelede büyük avantaj sağladığını vurguladı.

Yenicesu, "Kişiye özel tanıyı belirlemek için de son yıllarda FRAX aracını kullanabiliyoruz. Kişinin kendi özellikleri, risk faktörleri, vücut yapısı, aldığı ilaçlar, sigara içip içmemesi gibi klinik faktörler de puanlanıyor. Diğer yandan da kemik dansometresi yapılıyor. İkisinin kombinasyonuyla kırılma riski ortaya konuluyor. Böylece kişiye özel bir sonuç elde ediliyor." dedi.

Dr. Yenicesu, kişiye özel bu ölçüm aracı sayesinde kemik mineral yoğunluk ölçümü incelemeleri yelpazesinin genişlediğini, eski sistemler ile yapılamayan, çocuk hastaların kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümleri yapılabildiği gibi 2 yaş altı infant ve bebek hastalara da inceleme yapılabildiğinin altını çizdi.

Kamburluğa yol açabilecek mikro kırıklara erken teşhis

Dr. Filiz Yenicesu, erken teşhisin kapsamının genişlediğini de belirterek, kamburluğa yol açan mikro kırıkların da bu kapsama girdiğini belirtti. Yeniecesu, "Yaşla  kemik dokunun azalması bilinen bir gerçektir. Daha osteoporoz olmadan kemik dokunun azalmasıyla beraber omurlarımızda bizim hissetmediğimiz  kolay tespit edilemeyen mikro kırıklar olmaya başlar. Yaşlanmada kamburluğun en önemli sebebi bu mikro kırıkların birleşerek omur yüksekliğini çok azaltması ve  çökme kırıklarına yol açmasıdır. Artık, omurlardaki mikro kırıkların yaptığı en düşük düzeyde şekil bozuklukları erken dönemde saptanabilmektedir. Böylece daha ileri osteoporoz ve vücutta şekil bozuklukları ve kırıklar gelişmeden kişiler osteoporozdan korunmak ve önlem almak için yönlendirilebilir" bilgisini verdi.

Yeni yaklaşım ve teknolojiler sayesinde, bütün vertebraların yüksekliklerinin tek tek ölçülebildiğini anlatan Dr. Yenicesu, "Standartlar ile kıyaslanıyor ve o mikrofraktürlerin (mikro kırıkların) olup olmadığını tespit ederek, ne kadar vertebral kırık yani omurgalarda kırık olacağını anlayabiliyorsunuz. Tamamen normal görülen, osteoporoz bile göstermeyen bir hastanın vertebra morfolojisini incelediğinizde, yavaş yavaş omurlarının küçülmeye başladığını görebilirsiniz" dedi.