Kemik iliği nakli için yaş ve 'evre' kriteri

ANKARA - Türkkök projesiyle kemik iliği nakli için vericisi olmayan hastaların sorununa çözüm bulmayı amaçlayan Sağlık Bakanlığı, getirdiği yeni kriterlerle de tedavide etkinliği artırmayı hedefliyor. 

Kişinin kendinden, aile içi ve dışından yapılacak kemik iliği nakilleri için ayrı kriterler belirlenirken hastalığın hangi evresinde olduğuna bakılacak, ileri yaştaki hastalarda komplikasyon, nüks ve ölüm oranlarının yüksekliği dikkate alınarak akraba dışı nakillerde 55, kardeşten nakillerde ise 65 yaş üstü için bilim kurulu kararı aranacak. 

Sağlık Bakanlığı, lösemi başta olmak üzere çeşitli kan ve bağışıklık sistemi hastalıklarının tedavisinde uygulanan kemik iliği nakilleri için yeni kriterler belirledi. Sosyal Güvenlik Kurumu da kemik iliği nakillerinde geri ödemeleri bu kriterlere göre karşılayacağını duyurdu. 

Bundan sonra kemik iliği nakilleri Bakanlığın erişkin ve çocuklara yönelik, kişinin kendinden, aile içinden ve dışından vericiler için ayrı ayrı belirlediği bu kriterler gözetilerek yapılacak. 

Hastalığın evresi 

Özel ve kamuya ait nakil merkezlerini kapsayan yeni düzenlemeye göre erişkinlerde lösemi, lenfoma, myelodisplastik sendrom, Burkitt tümörü, multiple myelom, talasemi, bazı anemiler ve bağışıklık sistemi yetersizliklerinde kemik iliği nakline karar verilirken hastalığın evresi gözetilecek. 

Akraba dışı nakillerde 55, kardeşten nakillerde ise 65 yaş üstü için bilim kurulu kararı gerekecek. 

Yaşa göre tedavi yaklaşımı 

Sağlık Bakanlığından alınan bilgiye göre ileri yaşlarda akraba dışı nakillerin gençlere göre daha kötü seyretmesi, komplikasyon, nüks ve ölüm oranlarının yüksekliği, uygulama sonrası yaşam kalitesinde meydana düşme dikkate alınarak getirilen düzenlemeyle "Kişiye özel tedavi" yaklaşımı benimsendi. 

AB ve ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde kişiselleştirilmiş tedaviyle daha iyi sonuçlar alındığı göz önünde tutularak alınan kararla, bu yaş grubunda hekimin uygun gördüğü bireylere Sağlık Bakanlığından izin alarak nakil yapılmasının önünün açık olduğu vurgulandı. 

Yarı uyumlu nakile de geri ödeme 

Yeni düzenlemeyle deneme amaçlı kök hücre nakilleri de geri ödeme kapsamına alındı. 

Yüzde yüz uyumlu vericisi bulunamayanlar için uygulanan, dünyada henüz deneme aşamasında olan "Haploidentik" denilen yarı uyumlu nakiller de 55 yaşına kadar devlet tarafından ödenecek.  

Kişinin kendinden yapılacak "otolog" kök hücre nakilleri için de kriterler belirleyen Bakanlık, Multipl Skleroz, Sistemik Sklerozis, Crohn hastalığı, Sistemik Lupus Eritematozus, yumurtalık ve testis tümörleri için bilimsel kurul onayı ile kök hücre nakli yapılabilmesine imkan tanıdı. 

Hiçbir ek ücret istenmiyor 

Kök hücre nakilleri için gerek özelde gerek kamuda herhangi bir ek ücret talep edilmiyor. Gelişmiş ülkelerde yaklaşık 500 bin doların üzerinde yapılan bu nakiller Türkiye'de tamamen devlet tarafından karşılanıyor. 

Türkiye'de son 10 yılda nakil merkez sayısı 5 kat, nakil sayısı ise 10 kat arttı, otolog (kendinden) ve allojenik (başkasından) nakiller için bekleme sırası kalmadı. 

2013 yılında 3 bin civarında kemik iliği nakli gerçekleştirilen Türkiye, sayı bakımından Avrupa'da 4. sıraya yükseldi.  

Nakillerin yüzde 10'unu yurt dışından gelen hastalar oluşturuyor ve bu sayı her geçen gün artıyor.