Kanserden koruyan küçük bilyeler

YAVUZ DİZDAR

Bezelye baklagiller arasında sayılmakla birlikte aslında biraz da kenarından yakalıyor bu grubu. Bizde genellikle taze ya da dondurulmuş biçimi tüketiliyor ama kurutulmuş halini bulmak da mümkün. Tohum olmanın bütün özelliklerini taşıyor bezelye. Özellikle de B vitaminleri açısından çok zengindir. B vitaminleri ise vücudun bütün yenilenme işlevlerinde ara form olarak görev üstleniyor.

Yani mesela bir savunma molekülü kullanılmış ve form değiştirmişse bunun aktif biçimini alması B vitaminlerinin varlığını gerektiriyor. Bezelye bu tür reaksiyonlar için gereken bütün maddeleri bünyesinde barındırıyor. Protein açısından tahmin edilenden daha zengindir bezelye. Yani protein bileşenlerinin yapılması söz konusu olduğunda ete yakın fayda sağlar, bu da bezelyenin özellikle vejetaryen mutfakta fazlasıyla kullanılmasına neden olur.

Faydalarını nerelerde gösterir?

Bunu tam olarak bilemiyoruz ama mineraller ve özellikle de kalsiyum, demir, çinko, bakır ve manganez açısından zengin bir bitki olduğunu söyleyebiliriz. Bu minerallerin hepsi çok önemli işlevlerde karşı faktör olarak kullanılıyor. İçerikteki proteinler kolay sindiriliyor, o nedenle bebek mamalarının hazırlanmasında tercih ediliyor bezelye. Bezelye ayrıca kan şekerinin dengelenmesini sağlıyor, yani içeriğindeki kısmi nişastaya rağmen kan şekerinde oynamalara neden olmuyor. Bu nedenle diyabetli hastalarda da güvenle tüketilebilir. Besleyici değerin uç örneğini ise, nedeni bilinmez, güvercin yetiştiriciliğinde elzem derecede oynadığı rol oluşturuyor. Güvercin yetiştiriciliğiyle uğraşanların zaman zaman yurt dışından özel bezelyeler sipariş ettikleri biliniyor.

Hamileler de bezelye tüketebilir mi?

Eldeki veriler özellikle hamilelerin tüketmesinin faydalı olduğuna işaret ediyor, zira olası bir B vitamini eksikliği gelişmekte olan bebekte bazı doğumsal anomalilerle sonuçlanır. Bezelye bu açından layıkıyla koruyucu ama diğer hastalık grupları; mesela romatizma, Alzheimer gibi tablolar için de koruyucu etkisi var.

Burada sorun yapılan analizlerin gerçek dünya koşullarını ne kadar yansıttığında. Ne olursa olsun bezleyenin zaten bilinen bir zararı ya da miktar aşımı bulunmuyor. Kilo fazlası olanlarda diyete eklendiğinde kilo vermeyi kolaylaştırdığı şeklinde bazı bildirimler de var üstelik ki genellikle tersi bilinir. Bu yönü de bambaşka bir avantajı olarak görülüyor bezelyenin.

Bu kadar sağlıklı olmasının açıklaması nedir?

İçerikteki protein, vitamin, mineral gibi vücudun ihtiyaç duyduğu bileşenleri bir kenara bırakacak olsanız bile, polifenol denen bileşikleri atlayamazsınız. Bunlar bezelyeye özgüdür. Metabolizma etkilerinin önemli kısmı bu maddelere bağlıdır, bu maddelerin kanser, özellikle sindirim sistemi kanserleri açısından da koruyucu olduğuna inanılıyor. Bir de hafif östrojen etkisi içeren bileşikler var bezelyede. Bu maddeler hormonal işlevlerin güçlenmesini sağlıyor. Dolaysıyla bezelye tüketimi ve yaşlanma arasında bir ilişki söz konusu. Yaşlanmayı yavaşlatıcı ve cilt sağlığını artırıcı etki gösteriyor. Özellikle büyüme çağındaki çocukların gelişimini desteklemesi de sanırım buna bağlı. Dolayısıyla kozmetikte çil ve lekelerin giderilmesi, cildin gençleştirilmesi amacıyla kremlerde kullanılıyor.

Dondurulmuş sebze sağlıklı mıdır?

Elbette sağlıklıdır, kaynak iyi olduğu sürece dondurarak saklamak bezelyede değer kaybına neden olmaz. Ancak aynı şeyin konserve için ne kadar geçerli olduğu tartışılır. Beri yandan hazır bezelye konservesi de yıllardır tüketiliyor. Dolayısıyla bir sakınca görünmüyor. İmkânı olanlar bezelyeyi mevsiminde alıp, ayıklayıp, derin dondurucuya koyabilir. Bunu yapamayanlar için mevsimi dışında tüketilmek üzere dondurulmuş ürünler mevcut. Deneysel mutfakta da yeri giderek sağlamlaşıyor üstelik.