Her yıl 15 bin kişide beyin tümörü saptanıyor

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Türker Kılıç, beyin ve hipofiz tümörleri hakkında bilinmesi gerekenleri yanıtladı.

Beyinde kanser nasıl oluşur?

Beyinde kanser, herhangi bir diğer dokudaki kanser gibi oluşur. Organlar dokulardan, dokular da hücrelerden oluşur. Kanser hücrelerin içinde başlar. Normal olarak hücreler gerektiği zaman büyür ve çoğalırlar. Yaşlandıkları zaman da ölürler ve yerlerine yeni hücreler gelir. Bazen bu süreç anormal bir şekilde işlemeye başlar. Bedenin ihtiyacı yokken de yeni hücreler oluşmaya başlar ve yaşlı hücreler de ölmeleri gerektiği zaman ölmezler. Bu durum o dokuda gereğinden fazla hücre birikmesine neden olur. Buna da tümör denir.

Bütün beyin tümörleri kötü huylu mudur?

Hayır. Beyin tümörleri iyi huylu da olabilir kötü huylu da... İyi huylu beyin tümörlerinde kanser hücreleri yoktur.

İyi huylu beyin tümörleri:

•Genellikle cerrahi ile çıkarılabilirler ve genellikle yeniden ortaya çıkmazlar.

•Çevrelerindeki beyin dokusunun içine yayılım göstermezler. Ancak kitle etkisiyle bası yaparak, ilgili organda çeşitli ve bazen çok ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirler.

•Diğer organlardaki iyi huylu tümörlerin aksine, iyi huylu beyin tümörleri bazen hayatı tehdit edecek durumlara neden olabilirler.

•İyi huylu bir beyin tümörü çok nadiren de olsa, kötü huylu bir beyin tümörüne dönüşebilir.

Kötü huylu beyin tümörleri ise;

•Kanser hücreleri içerirler.

•Hızla büyüyüp çevrelerindeki sağlıklı dokunun içine sızarlar.

•Çok nadiren de olsa bazen omuriliğe hatta bedenin diğer organlarına da yayılabilirler. Bu duruma metastaz denir.

Vücudun başka bir organında oluşmuş olan bir kanser beyin tümörüne neden olabilir mi?

Evet. Bu tür kanserlere sekonder veya metastatik beyin tümörü adı verilir. Beyinde sekonder tümörler, primer beyin tümörlerinden çok daha sık görülür. Bu tür tümörler, asıl kanserli dokunun özelliklerini taşır ve aynı adı alırlar. Örneğin, akciğer ve meme kanserleri beyin metastazı yapan kanserlerdendir.

Beyin metastazı ne demektir?

Beyin metastazı, beynin dışındaki doku ve organlarda gelişen bir kanserin beyin dokusuna yayılması ve orada da tümör oluşturması demektir. Bu tip tümörlere sekonder tümör de denir. Beyinde en sık rastlanan tümörler bu tip tümörlerdir.

Hipofiz tümörü nedir?

Hipofiz bezi beynin tabanında, hemen burun kökünün arkasında, sella tursika adı verilen bir kemik yapının içinde bulunan, fasulye büyüklüğünde bir salgı bezidir. Bu bezden prolaktin, büyüme hormonu ve adrenokortikotropik hormonlar salgılanır. Bu hormonlar vücutta cinsel gelişme, kemik gelişmesi, kas yapımı, stressle baş etme ve hastalıklardan korunma gibi birçok önemli fonksiyona yardım ederler. Hipofiz tümörleri bu normal hormonal işleyişi bozar. Bazı hipofiz tümörleri ise hormon salgılamazlar. Hipofiz tümörü ya da hipofiz adenomu, genellikle hipofiz bezinin ön tarafında ortaya çıkan iyi huylu bir tümör oluşumudur. Hipofiz tümörleri primer beyin tümörlerinin yaklaşık olarak %15’ini oluşturur.

Gamma Knife’ın beyin tümörlerinin tedavisindeki yeri

Gamma knife ile hem iyi huylu beyin tümörleri (menenjiomalar, hipofiz adenomları, akustik nöromalar) hem de kötü huylu beyin tümörleri (beyin metastazları, glial tümörler) tedavi edilebilmektedir.

Gamma Knife’ın akustik nöroma’larda uygulanışı:

Akustik nöromalar 8. siniri kaplayan dokudan köken alırlar ve beyincik ile pons arasındaki açıda bulunurlar. İlerleyici akustik nöromalarda gamma knife cerrahisi ile çok başarılı sonuçlar alınmıştır. Aynı zamanda akustik sinir, yüz siniri ve trigeminal sinirlerin fonksiyonlarının korunmasında da başarılı olunmuştur. Gamma knife hem tek taraflı hem de çift taraflı tümörlerden çapı en fazla 3 cm olanlarda uygulanabilir. Burada tedavinin amacı tümörün tamamen çıkartılmasından ziyade tümör büyümesinin önlenmesidir. Aynı zamanda kalmışsa olan işitme yeteneğinin korunması da amaçlanmalıdır.

Gamma Knife’ın menenjiomalarda uygulanışı:

Menenjiomalar beyni örten zarlardan, meninkslerden, köken alan ve bulundukları yerde beyni zedeleyen ve bası yapan genellikle iyi huylu tümörlerdir. Genellikle yavaş büyürler ve ilk tanı konduğunda genellikle gamma knife cerrahisi yapılabilmesi için fazla büyük olarak bulunurlar. Gamma knife, tam olmayan mikrocerrahi çıkarmadan sonra ona ek olarak uygulanabilir. Bir diğer uygulama alanı ise cerrahi girişim uygulanamayan hastalardır.

Gamma Knife’ın hipofiz adenomlarında uygulanışı:

Bu hasta grubu çok özel bir grubu oluşturur. Hipofiz bezi beynin tabanında burun kökünün hemen arkasında yer alır. Hipofizde tümör oluşturabilecek üç çeşit hücre bulunur. Bu hastalıkta Gamma knife genellikle cerrahiye destek olmak amacıyla, cerrahi sonrasında kalmış olabilecek tümör kalıntılarını yok etmek için kullanılır.

Gamma Knife’ın beyin metastazlarında uygulanışı:

En sık beyin metastazı yapan tümörler akciğer kanseri, meme kanseri ve böbrek kanseridir. Bunların dışında tiroid kanserleri ve melanomalar da beyin metastazı yapar. Bunlar ve diğer tümörlerin metastazlarında gamma knife kullanımından yüz güldürücü sonuçlar alınmıştır.

Gamma knife’ın gliomalarda uygulanışı:

Gliomalar destek hücrelerinden köken alan kötü huylu tümörlerdir. Bu tümörlerin tedavisinde gamma knife cerrahisi kendi başına, cerrahi sonrasında ya da konvansiyonel fraksiyone radyasyon tedavisi ile birlikte kullanılabilir. Tümörün büyüklüğü gamma knife uygulanmasını engelleyebilir. Ancak küçük çaplı tümörlerde gamma knife uygulanabilir bir alternatif olabilir.

Gamma knife ile tedaviye alınan diğer tümörler şunlardır: glomus jugulare, kraniyofarenjioma, kordoma, hemanjioblastoma, hemanjioperisitoma, pinealositoma.